Chuyến đi định mệnh tới Iraq

Đó là cuộc phỏng vấn đặc biệt, khi trong suốt câu chuyện của mình, đôi mắt vị Đại sứ ngồi trước mặt tôi luôn đỏ hoe và giọng nói đôi lúc đứt quãng: Câu chuyện về những cán bộ ngoại giao đã hy sinh tại Iraq trong một nhiệm vụ không thể trì hoãn.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
Đến năm 2005, tình hình chiến sự tại Iraq vẫn hết sức bất ổn. Nhiều hợp đồng thương mại giữa Việt Nam và Iraq đã bị gián đoạn bởi diễn biến này.

Trong lịch sử Bộ Ngoại giao, có lẽ Đại sứ Nguyễn Quang Khai là nhà ngoại giao duy nhất có tới bốn nhiệm kỳ công tác tại một địa bàn: Iraq. Cũng tại đây, một câu chuyện mà Đại sứ Khai luôn nhớ mãi, như tất cả mới chỉ vừa diễn ra ngày hôm qua. Đó là sự hy sinh của hai cán bộ ngoại giao trong chuyến đi định mệnh tới quốc gia Trung Đông này năm 2003.

Trở lại Baghdad để cứu chè

Trong những năm 90 của thế kỷ trước, tình hình Iraq vô cùng khó khăn. Lệnh cấm vận khắt khe của Liên hợp quốc đã khiến các mặt hàng tiêu dùng tại nước này vô cùng khan hiếm. Các cơ quan đại diện ngoại giao nước ngoài tại Iraq thường phải sang Jordan mua thực phẩm về Baghdad để dùng dần.

Trước tình hình đó, ông Nguyễn Quang Khai, sau khi tới Baghdad tháng 5/1995 với vai trò Đại sứ Việt Nam tại đây, đã kết nối với các doanh nghiệp xuất khẩu trong nước để tham gia cung cấp các mặt hàng lương thực - thực phẩm cho Iraq như gạo, sữa, chè, dầu ăn... nhằm đáp ứng nhu cầu nhân đạo rất lớn của nước này theo chương trình " Đổi dầu lấy lương thực ".

Nhờ nỗ lực đó, trong bốn năm nhiệm kỳ của Đại sứ Nguyễn Quang Khai tại Iraq, xuất khẩu của Việt Nam sang Iraq đã tăng từ 17 triệu USD năm 1995 lên 550 triệu USD năm 1999. Khi đó, Việt Nam xuất khẩu sang Iraq rất nhiều mặt hàng, trong đó gạo, chè và sữa chiếm giá trị lớn nhất. Sau khi Đại sứ Khai hoàn thành nhiệm kỳ trở về nước, những hợp đồng ký kết trước đó giữa hai nước vẫn được triển khai khá suôn sẻ, cho đến khi Chiến tranh Iraq nổ ra tháng 3/2003. Hầu hết các cơ quan ngoại giao đoàn đều đóng cửa và rút khỏi Baghdad, trong đó có Đại sứ quán Việt Nam.

Trước chiến tranh, Việt Nam ký một hợp đồng cung cấp 35.000 tấn chè đen cho Iraq theo chương trình đổi dầu lấy lương thực. Tuy nhiên, khi phía Việt Nam chưa kịp giao hàng thì chiến tranh tại quốc gia Trung Đông này nổ ra. 35.000 tấn chè đen thành phẩm, trị giá khoảng 17 triệu USD nằm dồn ứ trong các nhà máy sản xuất.

Đại sứ Nguyễn Quang Khai nhớ lại: "Chè đó được sản xuất riêng cho Iraq, theo khẩu vị của bạn. Nếu không giao được hàng thì chỉ có cách là thiêu huỷ đi vì người Việt uống chè xanh, rất ít khi dùng chè đen. Số tiền 17 triệu USD tuy không lớn, nhưng ý nghĩa về kinh tế lại rất lớn. Hàng không giao được thì dân khổ, người trồng chè khổ, vì thời điểm đó không tìm được thị trường tiêu thụ".

Mặt khác, trước chiến tranh, quan hệ thương mại - kinh tế với Iraq đang trên đà phát triển. Vì thế, nếu không tranh thủ nối lại mối quan hệ này với Chính phủ quân sự mới thành lập tại Iraq thì những công sức gây dựng trước kia sẽ trở về vạch xuất phát. Vì thế, lãnh đạo các Bộ, ngành liên quan đã quyết định tổ chức một đoàn quay lại Iraq do Đại sứ Nguyễn Quang Khai làm Trưởng đoàn.

Đại sứ chia sẻ: "Lúc đó, tình hình chiến sự căng thẳng tại Iraq đã tạm lắng do có sự hiện diện của quân đội Mỹ tại đây. Vì thế, tôi trở lại Baghdad với tinh thần khá thoải mái, vì tôi có nhiều bạn tại đây, chỉ có điều, lúc này Iraq đã có chính quyền mới, khi tiếp xúc sẽ có chút bỡ ngỡ".

Chuyến đi không trọn vẹn

Đoàn do Đại sứ Nguyễn Quang Khai dẫn đầu lên đường vào ngày 16/9, gồm 13 người, trong đó có Tổng Giám đốc và Trưởng phòng Xuất nhập khẩu Công ty chè Việt Nam (Vinatea), một đại diện cho PetroVietnam, một Tham tán và một Tuỳ viên thương mại Đại sứ quán Việt Nam tại Iraq cùng một số thành viên khác.

Do diễn biến bất ổn tại Iraq nên Đoàn tới Thủ đô Amman của Jordan, sau đó mới tới Baghdad bằng đường bộ. Tại Amman, trước khi lên đường, Trưởng đoàn Nguyễn Quang Khai đã họp tất cả các thành viên để phổ biến các quy tắc trong chuyến đi, nhằm đảm bảo an toàn cho các thành viên trong Đoàn. Ông đặc biệt nhấn mạnh với các anh em đảm nhận nhiệm vụ thuê xe ôtô là phải thuê xe mới, chất lượng tốt và phải chọn lái xe có kinh nghiệm đường trường. Đoàn thuê hai xe ở Jordan, còn một xe là của Đại sứ quán ta.

Khoảng cách từ Amman tới Baghdad là hơn 1.000km. Đại sứ Khai nhớ lại: "Theo kinh nghiệm của các bạn bè Iraq, chúng tôi cần xuất phát vào ban đêm, làm sao để đến được Baghdad trước 12 giờ trưa nhằm tránh đụng độ với lực lượng khủng bố. Chúng tôi cần khoảng mười tiếng để đến Baghdad đúng thời hạn. Khoảng 2 giờ sáng, Đoàn khởi hành với ba xe: Xe Trưởng đoàn đi giữa, hai xe đi trước và sau giữ khoảng cách cố định với xe Trưởng đoàn là 50m".

Khoảng cách từ Thủ đô Amman tới biên giới với Iraq khoảng 400km. Dù đường sá Jordan không tốt lắm nhưng các lái đã quen đường nên ba tiếng sau, Đoàn đã tới biên giới. Ông Nguyễn Quang Khai cho biết: "Tất cả mọi thứ đã thay đổi so với lúc tôi rời Iraq năm 1999. Lúc này, quân đội Mỹ đã đóng quân ở cửa khẩu với rất nhiều vũ khí tối tân, còn các cán bộ cửa khẩu người Iraq thì vẫn làm việc tại đây. Sau khi nghe chúng tôi trình bày, họ cho Đoàn vượt qua biên giới. Tại đây có một trạm xăng nên tôi bảo anh em dừng lại nghỉ ngơi, vệ sinh và bơm đầy xăng cho các xe trước khi tiếp tục lên đường".

Sang tới Iraq, đường sá tốt hơn rất nhiều. Đó là con đường cao tốc xuyên qua sa mạc. Đường không giới hạn tốc độ, nhưng ba xe vẫn giữ cự li đã quy định từ trước. Ngồi trong xe đi giữa, Trưởng đoàn Nguyễn Quang Khai liên tục theo dõi hai xe còn lại để kịp thời ứng phó nếu có tình huống xấu xảy ra. Tuy nhiên, đi được khoảng 50km thì ông không thấy xe đi sau nữa. Trời lúc này cũng gần sáng rõ.

"Lập tức, tôi bảo lái xe bấm còi hiệu cho xe đi trước dừng lại. Chúng tôi đỗ xe vào lề đường và đứng chờ vì nghĩ có thể anh em dừng lại đi vệ sinh hay có ai đau bụng... Năm phút trôi qua, xe thứ ba vẫn không tới. Linh tính báo có chuyện chẳng lành, chúng tôi quyết định quay ngược trở lại để tìm", ông kể.

Vì đang trên đường cao tốc, muốn quay đầu xe phải đi vài chục cây số nữa mới tới điểm quay xe. Vì thế, Đoàn quyết định đi ngược chiều vì con đường này gần như không có người qua lại. Đi được khoảng 5km thì cả đoàn nhìn thấy có một người Iraq đứng vẫy rối rít bên cạnh đường. Khi xe tới thì ông ta bảo: "Có tai nạn khủng khiếp lắm các ông ạ!"

Nhìn theo hướng tay ông ta chỉ, mọi người bàng hoàng thấy chiếc xe thứ ba đang bị lật ngửa trên bãi cát sa mạc, va li và đồ đạc văng khắp nơi. Tham tán và Tuỳ viên thương mại của Đại sứ quán đã tắt thở. Tổng Giám đốc Vinatea và lái xe người Jordan bị thương nặng nhưng vẫn còn thở. Riêng Trưởng phòng Xuất nhập khẩu Vinatea thì không bị xây xát gì, đang bàng hoàng ngồi trên cát sau khi tự đập cửa kính để chui ra khỏi xe...

Lỡ hẹn với quê nhà

Do tai nạn xảy ra giữa sa mạc, không có nhà cửa hay trạm cấp cứu, Đoàn quyết định đưa hai người bị thương quay trở lại biên giới để nhờ trợ giúp. Tuy nhiên, trạm y tế tại đây rất thô sơ, không có máy thở, chỉ có bông băng và thuốc sát trùng. Trong tình huống cấp bách, ông Nguyễn Quang Khai nghĩ ra việc đề xuất sự hỗ trợ của quân y Mỹ đang đóng tại biên giới vì họ có đầy đủ trang thiết bị cấp cứu.

"Sau khi tôi trình bày, họ sốt sắng nhận lời và lập tức đem bình ô-xy, thuốc trợ tim tới trạm y tế để cấp cứu cho hai nạn nhân. Khoảng mười phút sau, có hai chiếc trực thăng của quân đội Mỹ cũng đáp xuống. Tuy nhiên, khi được đưa ra máy bay thì Tổng Giám đốc Vinatea đã tắt thở. Quân y Mỹ đã cấp cứu tích cực nhưng không thể cứu được".

Tai nạn bất ngờ cướp mất ba người, nhưng nhiệm vụ thì vẫn phải tiến hành, vì không dễ để có được cuộc hẹn với Bộ Thương mại mới của Iraq, là một người Mỹ làm đại diện. Mục đích của chuyến đi là bàn giao được số chè đã sản xuất. Vì vậy, ông Nguyễn Quang Khai đành cử hai người ở lại đưa ba người tử nạn vào một bệnh viện địa phương. Còn ông và các thành viên khác tiếp tục lên đường tới Baghdad nhưng kết quả không được như mong muốn...

Ngày 26/9/2003, muộn ba ngày so với dự kiến, Đoàn gồm mười người về đến Việt Nam, mang theo ba thi hài được bảo quản lạnh. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Lê Huy Ngọ, Thứ trưởng Bộ Công nghiệp và đại diện các Bộ ra tận sân bay đón Đoàn. Cả ba người tử nạn sau đó đều được phong liệt sĩ vì đã hy sinh trên đường thực thi một nhiệm vụ cao cả đối với đất nước khi đó.

Đại sứ Nguyễn Quang Khai trầm ngâm: "Nhiều người nghĩ rằng, làm ngoại giao là mũ cao, áo dài, là lên xe, xuống ngựa... Nhưng, những mất mát, hy sinh của người lính trên mặt trận ngoại giao là không thể đong đếm được, trong đó có cả máu và tính mạng".

Khánh Nguyễn (ghi)





 

Đọc thêm

Trung Quốc: Làn sóng sa thải ập đến ông lớn ngành năng lượng mặt trời

Trung Quốc: Làn sóng sa thải ập đến ông lớn ngành năng lượng mặt trời

Longi - gã khổng lồ năng lượng tái tạo Trung Quốc - đang tìm cách "bẻ lái" trước cơn bão lạm phát.
Hướng dẫn cách xóa ảnh bìa trên Facebook đơn giản, nhanh chóng

Hướng dẫn cách xóa ảnh bìa trên Facebook đơn giản, nhanh chóng

Bạn vừa đăng một tấm ảnh bìa không ưng ý lên trang Facebook cá nhân mà không biết cách xóa ảnh bìa sao cho đúng? Đây thực chất là một ...
Thị trường máy tính toàn cầu sẽ tăng trưởng đều đặn nhờ AI

Thị trường máy tính toàn cầu sẽ tăng trưởng đều đặn nhờ AI

Các chuyên gia nhận định thị trường máy tính toàn cầu sẽ tăng trưởng đều đặn qua từng năm nhờ vào sự bùng nổ cũng trí tuệ nhân tạo (AI).
Top 4 mẫu smartphone chuyên dụng dành cho người chơi crypto

Top 4 mẫu smartphone chuyên dụng dành cho người chơi crypto

Khi nhắc đến crypto, crypto phone hay blockchain phone có lẽ là cái tên quen thuộc khi được tích hợp sẵn các ứng dụng và dịch vụ liên quan đến ...
5 cách tra cứu mã giao dịch trên MB Bank nhanh chóng, chính xác

5 cách tra cứu mã giao dịch trên MB Bank nhanh chóng, chính xác

Tra cứu mã giao dịch MB Bank giúp bạn biết được giao dịch đã thực hiện thành công hay chưa, có sự cố gì xảy ra hay không. Hiện nay, ...
Cách đặt đơn hàng theo nhóm trên Grab cực đơn giản

Cách đặt đơn hàng theo nhóm trên Grab cực đơn giản

Giờ đây, bạn chẳng cần thay nhau chờ đợi đặt hàng trên cùng một điện thoại. Với tính năng Đặt đơn nhóm trên Grab mỗi người đều có thể tự ...
Thanh niên Ngoại giao tham gia Giải bóng đá giao hữu của Uỷ ban kiểm tra Trung ương

Thanh niên Ngoại giao tham gia Giải bóng đá giao hữu của Uỷ ban kiểm tra Trung ương

Ngày 17/3, đã diễn ra Giải bóng đá giao hữu giữa Uỷ ban kiểm tra Trung ương, Ban Tổ chức trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương và Bộ Ngoại giao.
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Uzbekistan Bakhtiyor Saidov

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Uzbekistan Bakhtiyor Saidov

Sáng ngày 18/3, tại Nhà khách Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đã đón và tiến hành hội đàm với Bộ trưởng Bakhtiyor Saidov.
Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt trao quyết định phân công, điều động cán bộ

Thứ trưởng Ngoại giao Đỗ Hùng Việt trao quyết định phân công, điều động cán bộ

Ngày 18/3, tại Trụ sở Bộ Ngoại giao, Uỷ viên Ban Thường vụ Đảng uỷ Bộ, Thứ trưởng Đỗ Hùng Việt đã trao quyết định phân công, điều động cán bộ.
Tiếp tục triển khai các chương trình phong phú, đa dạng củng cố quan hệ Việt Nam-Brazil

Tiếp tục triển khai các chương trình phong phú, đa dạng củng cố quan hệ Việt Nam-Brazil

Tối ngày 15/3 tại thủ đô Brasília, đã diễn ra chương trình gặp gỡ hữu nghị Việt Nam-Brazil.
Hội thảo Các vấn đề pháp lý, kỹ thuật về Ý kiến tư vấn của Tòa án Công lý quốc tế về biến đổi khí hậu

Hội thảo Các vấn đề pháp lý, kỹ thuật về Ý kiến tư vấn của Tòa án Công lý quốc tế về biến đổi khí hậu

Từ 16-17/3/2024, Bộ Ngoại giao phối hợp cùng Chính phủ Cộng hòa Vanuatu tổ chức Hội thảo Các vấn đề pháp lý, kỹ thuật về Ý kiến tư vấn của Tòa án Công lý quốc ...
Đại sứ Hoàng Sỹ Cường trình Thư ủy nhiệm lên Tổng thống Zimbabwe Emmerson Mnangagwa

Đại sứ Hoàng Sỹ Cường trình Thư ủy nhiệm lên Tổng thống Zimbabwe Emmerson Mnangagwa

Đại sứ Việt Nam tại Nam Phi kiêm nhiệm Zimbabwe Hoàng Sỹ Cường trình Thư ủy nhiệm của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng lên Tổng thống Zimbabwe Mnangagwa.
Việt Nam nỗ lực triển khai thủ tục lãnh sự giúp các thuyền viên tàu True Confidence sớm về nước

Việt Nam nỗ lực triển khai thủ tục lãnh sự giúp các thuyền viên tàu True Confidence sớm về nước

Người phát ngôn Phạm Thu Hằng thông tin về việc hỗ trợ đưa thi hài Đại phó Đặng Duy Kiên, thuyền viên tàu True Confidence bị tập kích.
Ba thuyền viên trong vụ tàu True Confidence bị tấn công đã khởi hành từ Djibouti về Việt Nam

Ba thuyền viên trong vụ tàu True Confidence bị tấn công đã khởi hành từ Djibouti về Việt Nam

Đại sứ quán Việt Nam tại Ai Cập phối hợp với các cơ quan liên quan hoàn tất các thủ tục để các thuyền viên được về nước nhanh chóng, an toàn.
Bộ Ngoại giao thông tin về việc thuyền viên Việt Nam trên tàu True Confidence bị tấn công trên biển

Bộ Ngoại giao thông tin về việc thuyền viên Việt Nam trên tàu True Confidence bị tấn công trên biển

Theo thông tin sơ bộ, trên tàu có 4 thuyền viên Việt Nam, 1 thuyền viên đã tử vong và 3 thuyền viên trong tình trạng sức khỏe bình thường.
Cảnh sát Nhật Bản đã bắt giữ nghi phạm vụ sát hại công dân Việt Nam tại Higashiomo

Cảnh sát Nhật Bản đã bắt giữ nghi phạm vụ sát hại công dân Việt Nam tại Higashiomo

Một công dân Việt Nam được cho là bị sát hại tại Higashiomo, Shiga, Nhật Bản. Cảnh sát Nhật Bản đã bắt giữ 1 nghị phạm và đang tiếp tục điều tra.
Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin về 7 người nhập cư được cho là công dân Việt Nam

Đại sứ quán Việt Nam tại Anh thông tin về 7 người nhập cư được cho là công dân Việt Nam

Đại sứ quán Việt Nam tại Anh và Bắc Ireland thông tin về 7 người nhập cư trong xe tải được cho là công dân Việt Nam tại cảng East Sussex, Vương quốc Anh.
Công tác bảo hộ công dân: Vững tinh thần phục vụ, sẵn tấm lòng sẻ chia

Công tác bảo hộ công dân: Vững tinh thần phục vụ, sẵn tấm lòng sẻ chia

Công tác bảo hộ công dân đã và đang là một trong những nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu của các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài.
Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 2)

Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 2)

Là một quốc gia Đông Nam Á, Indonesia gần gũi với Việt Nam, nhưng nước này có 86% dân số theo Hồi giáo tạo nên khác biệt trong văn hoá giao tiếp.
Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 1)

Khám phá văn hóa giao tiếp của đất nước vạn đảo Indonesia (Phần 1)

Là quốc gia Đông Nam Á nên Indonesia gần gũi với Việt Nam, nhưng 86% dân số nước này theo Hồi giáo tạo nên khác biệt trong văn hoá giao tiếp.
Những điều cần biết để không bỡ ngỡ khi đến xứ sở hoa tulip Hà Lan

Những điều cần biết để không bỡ ngỡ khi đến xứ sở hoa tulip Hà Lan

Khi gặp một người Hà Lan bất kì, thật khó để nhận xét về địa vị hay khả năng tài chính của họ thông qua vẻ bề ngoài...
Đôi điều cần biết về văn hóa giao tiếp ở Bỉ - 'trái tim của châu Âu'

Đôi điều cần biết về văn hóa giao tiếp ở Bỉ - 'trái tim của châu Âu'

Cùng khám phá đôi nét về văn hóa giao tiếp và con người Bỉ để hiểu rõ hơn về đất nước được coi là 'trái tim châu Âu' qua bài viết dưới đây!
Những nước nào có Ngày Quốc khánh trong tháng 12?

Những nước nào có Ngày Quốc khánh trong tháng 12?

Trong tháng 12 có 12 quốc gia kỷ niệm Ngày Quốc khánh, bao gồm Romania, Lào, UAE, Thái Lan, Phần Lan, Burkina Faso, Kenya, Bhutan, Niger, Qatar...
Đôi điều cần biết khi đến 'xứ sở nghìn đảo' Philippines

Đôi điều cần biết khi đến 'xứ sở nghìn đảo' Philippines

Gồm hơn 7.100 hòn đảo lớn nhỏ muôn màu sắc, Philippines có nề văn hóa vô cùng đặc sắc. Cùng tìm hiểu những nét đặc trưng trong văn hóa tại đây.
Mỗi người sáng tạo nội dung về Hàn Quốc đều là một 'đại sứ' văn hóa

Mỗi người sáng tạo nội dung về Hàn Quốc đều là một 'đại sứ' văn hóa

Văn hóa Hàn Quốc vốn thân thuộc với nhiều người Việt Nam sẽ càng trở nên hấp dẫn hơn thông qua mỗi góc nhìn của 'đại sứ' sáng tạo nội dung.
Bộ trưởng Ngoại giao Argentina thăm Việt Nam: Thêm động lực để khai phá dư địa hợp tác tiềm năng

Bộ trưởng Ngoại giao Argentina thăm Việt Nam: Thêm động lực để khai phá dư địa hợp tác tiềm năng

Đại sứ Argentina tại Việt Nam khẳng định mục tiêu 10 tỷ USD kim ngạch thương mại song phương năm 2030 là tham vọng nhưng có thể hiện thực hóa.
'Trái ngọt' trong quan hệ Iran - Saudi Arabia: Đốm lửa nhỏ có thể thắp sáng cả Trung Đông?

'Trái ngọt' trong quan hệ Iran - Saudi Arabia: Đốm lửa nhỏ có thể thắp sáng cả Trung Đông?

'Trái ngọt' của quan hệ Iran với Saudi Arabia sau một năm nối lại quan hệ ngoại giao khơi dậy niềm lạc quan giữa một Trung Đông đầy bất ổn.
Ngoại giao Phật giáo của Ấn Độ

Ngoại giao Phật giáo của Ấn Độ

Ấn Độ tăng cường quan hệ với Thái Lan và cộng đồng các nước Đông Nam Á trên cơ sở bản sắc chung về văn hóa và tôn giáo.
Đại sứ Đặng Hoàng Giang: Việt Nam cam kết ở cấp cao đối với bảo đảm bình đẳng giới

Đại sứ Đặng Hoàng Giang: Việt Nam cam kết ở cấp cao đối với bảo đảm bình đẳng giới

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân đã chia sẻ với cộng đồng quốc tế 4 đề xuất nhằm đẩy nhanh mục tiêu bình đẳng giới và các quyền của phụ nữ.
Ấn tượng Ireland

Ấn tượng Ireland

Âm nhạc là một phần trong hơi thở, sự pha trộn giữa cổ kính và hiện đại, thời tiết đỏng đảnh... ở Ireland - ‘viên ngọc lục bảo’ của thế giới.
Phiên bản di động