Đọc về Einstein, nghĩ về giáo dục Việt Nam

Đọc về Einstein (Nguyễn Xuân Xanh, 2011), tôi nghĩ với nền giáo dục Việt Nam hiện tại khó có thể sản sinh ra những “Einstein người Việt”.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
doc ve einstein nghi ve giao duc viet nam "Ông tiên" ở Simacai
doc ve einstein nghi ve giao duc viet nam “Gà đá” và “ngựa đua” trong xã hội chia rẽ giàu nghèo

Giáo dục chính quy, giáo dục gia đình (tuy không phải tất cả) của chúng ta dường như đang nằm trọn vẹn trong những phê bình của nhà bác học này.

Einstein không phải... con ngoan trò giỏi

Nếu đưa những quy định về học sinh giỏi đang áp dụng hiện nay trong hệ thống nhà trường, chiếu theo những lề lối, thói quen suy nghĩ và hành động của phần lớn những người làm giáo dục và các phụ huynh, Einstein không thể đạt diện con ngoan, trò giỏi.

Einstein tự nhận mình khi còn nhỏ như một trẻ chậm phát triển, đi học phổ thông được kể là một học trò hư, bị đuổi học vì giáo viên cho rằng sự có mặt của Einstein phá vỡ sự tôn nghiêm của lớp học, bị thầy giáo gửi gắm một câu: “Einstein - cậu sẽ chẳng làm nên chuyện gì đâu”.

doc ve einstein nghi ve giao duc viet nam

Thiên tài Einstein. (Nguồn: Washingtonpost)

Ông đã bỏ học ở tuổi 15 để mong thoát khỏi sự áp đặt của nền giáo dục Đức đương thời và bắt đầu cuộc sống tự lập. Sau này khi ông vào được đại học và cũng không khá hơn vì ông thường xuyên bỏ học, bị các giáo sư cho là một sinh viên lười biếng.

Xem ra, hệ thống giáo dục của ta hiện nay không khác giáo dục của Đức vào thế kỷ 19 là mấy. Tôi nhận thấy cũng là lối giáo dục áp đặt, đồng loạt, từ đó đẩy học sinh thành những con “ngựa thồ” bị động. Nhiệm vụ nặng nhọc của các cháu là phải "thồ" hết những gì người lớn đã thiết kế sẵn trong chương trình và sách giáo khoa. Từ đó, trẻ đi thi, bất chấp sự duy biệt ở từng trẻ, bất chấp thực tế là mỗi trẻ có một típ học, mỗi nhịp độ phát triển, mỗi loại hình thông minh, mỗi khuynh hướng và đặc điểm tâm thể lý khác nhau…

Có thể nói, cá tính mạnh, sự tò mò, lòng đam mê và tinh thần tự học đã làm nên thành tựu của Einstein. Thành tựu của Einstein được làm nên trước hết là nhờ vào cá tính của mình. Tự ông phát huy tính chủ thể nơi bản thân, tự ông khai phóng mình bằng cách tự học, sẵn sàng lội ngược dòng với tất cả, từ chính trị, xã hội cho đến khoa học nhiều khi trong cô đơn. Đến nỗi người ta nói: “Ở Berlin có hai loại vật lý gia. Một bên là Einstein, bên kia là tất cả những người còn lại”.

“Bộ óc thế kỷ” Einstein - người làm nên cuộc cách mạng trong vật lý đã để lại cho hậu thế nhiều bài học về triết học và giáo dục. Ông cho rằng, mình không thông minh hơn người, thậm chí ông là đứa trẻ chậm phát triển. Với ông, sự thông minh không quan trọng, quan trọng là sự tò mò và lòng đam mê.

Khi người ta hỏi vì sao ông đã tìm ra thuyết tương đối, ông trả lời: “Người lớn bình thường hầu như không suy nghĩ về những vấn đề về thời gian và không gian. Anh ta nghĩ rằng mình đã làm điều đó từ nhỏ rồi. Tôi ngược lại, phát triển chậm về mặt trí tuệ đến nỗi tôi bắt đầu ngạc nhiên về không gian và thời gian khi tôi đã lớn rồi. Một cách tự nhiên, tôi đã thâm nhập vào toàn bộ vấn đề sâu hơn những đứa trẻ có năng khiếu phát triển bình thường khác”.

Einstein phê bình lối giáo dục áp đặt

Đúc rút từ kinh nghiệm bản thân, Einstein lên án những nền giáo dục nhồi nhét kiến thức một chiều với chủ đích giáo dục những con người công cụ, trở thành những con người lệ thuộc. Ông chống lại sự áp đặt, gây sợ hãi, chuyên chính, học thuộc lòng trong nhà trường. Với ông, kiến thức không quan trọng, vì kiến thức có thể tìm kiếm trong sách vở, nhất là thời nay, có thể tìm kiếm dễ dàng trên internet. Với ông, quan trọng nhất là dạy phương pháp tư duy cho trẻ. Nhà trường, nhất là ở trường đại học phải là nơi tập luyện tư duy.

doc ve einstein nghi ve giao duc viet nam
Chương trình giáo dục của chúng ta đang tạo áp lực cho trẻ? (Nguồn: vtv)

Mục tiêu của giáo dục phải tạo ra con người tự chủ và trách nhiệm. Ông nói mục đích của nhà trường là “phải để người trẻ phát triển lên trong một tinh thần mà những nguyên tắc này trở thành tự nhiên như không khí người đó thở. Chỉ có dạy thôi thì không đạt được gì cả”.

May thay, Einstein có gia đình ở bên. Bố mẹ ông có tư tưởng giáo dục con một cách phóng khoáng và tôn trọng con. Khi bỏ học ở tuổi 15, ông bắt đầu một cuộc sống tự lập, hành trang của ông là một cây đàn vĩ cầm.

Qua tấm gương của Einstein, người ta càng thấy rõ vai trò của tự do, nhất là tự do tư tưởng, tự do học thuật trong sự phát triển của một cá nhân cũng như một đất nước. Không chỉ là nhà bác học vĩ đại, ông còn là một trí thức dấn thân, một nhà đấu tranh bền bỉ cho hòa bình, chống lại chiến tranh, bom nguyên tử. Ông mong muốn giải phóng con người khỏi mọi rào cản từ chính trị, vắn hóa, truyền thống, ý thực hệ…

Cũng giống Montessori (nhà giáo dục nổi tiếng người Italy), ông đề cao con người cá nhân, chống lại lối giáo dục đồng loạt, tiêu chuẩn hóa. “Một xã hội của những cá nhân được tiêu chuẩn hóa không có sắc thái và mục tiêu riêng sẽ là một xã hội nghèo nàn mất khả năng phát triển”.

Nhìn vào hiện trạng giáo dục nước ta, soi mình trước tư tưởng và cuộc đời của nhà bác học, chúng ta không thể không giật mình. Liệu hệ thống giáo dục hiện này, với những tiêu chuẩn, thói quen áp đặt đồng loạt, thành tích, thi cử, điểm số có “đất” cho những thiên tài như Einstein phát triển và cống hiến hay không?

doc ve einstein nghi ve giao duc viet nam Xếp hạng Đại học: Tiêu chí khác nhau sẽ có vị trí khác nhau

Mới đây, Bảng xếp hạng 49 trường Đại học Việt Nam do một nhóm nghiên cứu độc lập đưa ra đang gây nhiều tranh cãi ...

doc ve einstein nghi ve giao duc viet nam Hãy giúp trẻ tìm thấy... chính mình

Bố mẹ thông minh hay giáo viên giỏi, thực ra chỉ là người phát hiện, sàng lọc, mài giũa. Mỗi đứa trẻ đều là một ...

doc ve einstein nghi ve giao duc viet nam “Nếu chậm đổi mới, giáo dục của ta dễ thua ngay trên sân nhà”

"Giáo dục Việt Nam vẫn thua xa các nền giáo dục tiên tiến, nếu không khẩn trương, tích cực đổi mới căn bản và toàn ...

Tiến sĩ Nguyễn Khánh Trung

Đọc thêm

Australia và Trung Quốc chuẩn bị tiến hành Đối thoại chiến lược và ngoại giao

Australia và Trung Quốc chuẩn bị tiến hành Đối thoại chiến lược và ngoại giao

Ngoại trưởng Penny Wong sẽ có cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị khi nhà ngoại giao hàng đầu của Bắc Kinh có chuyến công du Canberra.
Từ bài học ở Biển Đỏ, nhận diện rủi ro kết nối hàng hải trên Biển Đông

Từ bài học ở Biển Đỏ, nhận diện rủi ro kết nối hàng hải trên Biển Đông

Từ câu chuyện hiện nay ở Biển Đỏ có thể hình dung ra những thách thức đối với hàng hải ở Biển Đông nếu những bất đồng không được kiểm ...
Thủ môn Đặng Văn Lâm phục hồi thể lực sau chấn thương với chuyên gia Nhật Bản

Thủ môn Đặng Văn Lâm phục hồi thể lực sau chấn thương với chuyên gia Nhật Bản

Thủ môn Đặng Văn Lâm cho biết, quá trình hồi phục chấn thương tiến triển tốt nhờ có sự hỗ trợ của chuyên gia người Nhật Bản Ryo Asano.
Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Argentina

Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Argentina

Chiều 19/3, Bộ trưởng Bùi Thanh Sơn đón và hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao, Ngoại thương và Tôn giáo Argentina Diana Mondino.
Mỹ quy định tốc độ Internet băng rộng mới cao hơn 4 lần so với chuẩn cũ

Mỹ quy định tốc độ Internet băng rộng mới cao hơn 4 lần so với chuẩn cũ

Mỹ vừa đưa ra quy định mới về tốc độ băng rộng cố định buộc các nhà mạng phải cung cấp Internet cố định có tốc độ tải xuống 100 ...
Tòa án Anh kết luận về người tự nhận là "cha đẻ" Bitcoin

Tòa án Anh kết luận về người tự nhận là "cha đẻ" Bitcoin

Tòa án Anh vừa đưa ra kết luận về Craig Wright, người luôn tự nhận là cha đẻ của “Bitcoin” - đồng tiền điện tử lớn nhất thế giới tính ...
Mức đóng BHXH, BHTN, BHYT năm 2025 khi sửa Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật Bảo hiểm y tế

Mức đóng BHXH, BHTN, BHYT năm 2025 khi sửa Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật Bảo hiểm y tế

Có phải từ năm 2025, mức đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, BHYT sẽ có những thay đổi lớn khi sửa Luật Bảo hiểm xã hội, Luật Việc làm, Luật Bảo hiểm y tế hay ...
Giờ Trái đất năm 2024: Tắt đèn vào giờ nào, ngày nào?

Giờ Trái đất năm 2024: Tắt đèn vào giờ nào, ngày nào?

Giờ Trái đất năm 2024 sẽ diễn ra từ 20h30-21h30, thứ Bảy, ngày 23/3.
Vòng loại World Cup 2026: Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia lưu ý các cổ động viên

Vòng loại World Cup 2026: Đại sứ quán Việt Nam tại Indonesia lưu ý các cổ động viên

Trận đấu đội tuyển Việt Nam và Indonesia tại vòng loại World Cup 2026 diễn ra ngày 21/3 trùng tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo tại Indonesia.
Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Ngày quốc tế hạnh phúc: Hạnh phúc của người dân đến từ đâu?

Mỗi người sẽ có các tiêu chuẩn khác nhau về hạnh phúc. Tiêu chuẩn này dựa trên sự thoải mái, hài lòng của người đó với chính tiêu chí của họ.
Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Mức phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu?

Xin hỏi đi xe đạp vi phạm nồng độ cồn có bị xử phạt không? Mức xử phạt vi phạm nồng độ cồn đối với xe đạp là bao nhiêu? - Độc giả Hoàng Yến
Nga: Thủ đô Moscow tăng cường xe buýt điện thân thiện môi trường

Nga: Thủ đô Moscow tăng cường xe buýt điện thân thiện môi trường

Thị trưởng Moscow cho biết, thủ đô nước Nga có hơn 1.500 xe buýt điện thân thiện với môi trường đang hoạt động, thay thế xe buýt truyền thống.
Hàn Quốc lại chìm trong bụi mịn, chuyên gia cảnh báo đỏ nguy hiểm đến sức khỏe

Hàn Quốc lại chìm trong bụi mịn, chuyên gia cảnh báo đỏ nguy hiểm đến sức khỏe

Ngày 17/3, lần đầu tiên kể từ đầu năm tới nay, gần như cả đất nước Hàn Quốc chìm trong màu vàng của bụi và cát.
Vi khuẩn salmonella nguy hiểm thế nào?

Vi khuẩn salmonella nguy hiểm thế nào?

Vi khuẩn Salmonella thường gây ra bệnh tiêu chảy, nhưng cũng có thể nhiễm bệnh đến các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm máu, xương và khớp xương.
Nên uống cà phê như thế nào để tránh ngộ độc?

Nên uống cà phê như thế nào để tránh ngộ độc?

Nếu uống quá 4-5 tách cà phê mỗi ngày sẽ khiến cơ thể bị gây hại và nếu hấp thụ 1,2g caffeine, tương đương 12 tách cà phê sẽ xảy ra tình trạng ngộ độc.
Các bác sĩ X-quang tại Nga có cơ hội sử dụng AI để xác định 54 loại bệnh

Các bác sĩ X-quang tại Nga có cơ hội sử dụng AI để xác định 54 loại bệnh

Thị trưởng Moscow Sergei Sobyanin cho biết các bác sĩ đã sẵn sàng thử nghiệm và triển khai các dịch vụ trí tuệ nhân tao (AI) mới cho nghiên cứu X-quang.
Làm thế nào để biết bạn đang ăn quá nhiều đường và cách phòng tránh?

Làm thế nào để biết bạn đang ăn quá nhiều đường và cách phòng tránh?

Ăn nhiều đường không tốt cho sức khỏe nhưng nhiều người không biết mình đang ăn quá nhiều loại thực phẩm này. Vậy có dấu hiệu nào cảnh báo không?
Hàng loạt bác sĩ nghỉ việc, nhiều bệnh viện Hàn Quốc tiếp tục hoãn và hủy các ca phẫu thuật

Hàng loạt bác sĩ nghỉ việc, nhiều bệnh viện Hàn Quốc tiếp tục hoãn và hủy các ca phẫu thuật

Hơn 90% trong tổng số 13.000 bác sĩ thực tập và bác sĩ nội trú của Hàn Quốc đã nộp đơn xin nghỉ việc hàng loạt trong gần 3 tuần qua.
XSMN 19/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số ngày 19 tháng 3. xổ số hôm nay 19/3

XSMN 19/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số ngày 19 tháng 3. xổ số hôm nay 19/3

XSMN 19/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 19/3/2024. KQXSMN thứ 3.Kết quả xổ số ngày 19 tháng 3. xổ số hôm nay 19/3. SXMN 19/3.
XSMB 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. dự đoán XSMB 19/3/2024

XSMB 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. dự đoán XSMB 19/3/2024

XSMB 19/3 - Trực tiếp Kết quả xổ số miền Bắc nhanh nhất hôm nay, thứ 3 ngày 19/3/2024. KQSXMB. SXMB 19/3. dự đoán XSMB 19/3/2024. xổ số hôm nay 19/3. XSMB thứ 3
Vietlott 19/3, kết quả xổ số Vietlott Power thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số Power 655 hôm nay

Vietlott 19/3, kết quả xổ số Vietlott Power thứ 3 ngày 19/3/2024. xổ số Power 655 hôm nay

Vietlott 19/3 - Trực tiếp kết quả xổ số Vietlott hôm nay 19/3/2024 từ trường quay tầng 19, số 23 Lạc Trung, Hà Nội. Vietlott Power 655 hôm nay.
XSMT 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. SXMT 19/3/2024

XSMT 19/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Ba ngày 19/3/2024. SXMT 19/3/2024

XSMT 19/3 - Trực tiếp Kết quả xổ số miền Trung ngày 19 tháng 3 năm 2024. KQSXMT. SXMT 19/3. xổ số hôm nay 19/3. XSMT thứ 3. KQXSMT 19/3/2024
XSMN 18/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3/2024

XSMN 18/3, kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3/2024

XSMN 18/3 - Trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay 18/3/2024. SXMN 18/3/2024. kết quả xổ số ngày 18 tháng 3. xổ số hôm nay 18/3. XSMN thứ 2.
Vietlott 18/3, kết quả xổ số Vietlott Max 3D thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số Max 3D hôm nay

Vietlott 18/3, kết quả xổ số Vietlott Max 3D thứ 2 ngày 18/3/2024. xổ số Max 3D hôm nay

Vietlott 18/3 - xổ số Vietlott Max 3D 18/3. Trực tiếp kết quả xổ số Vietlott hôm nay 18/3/2024 nhanh nhất và chính xác nhất. Vietlott 3D hôm nay.
Phiên bản di động