Đưa Tín ngưỡng thờ Mẫu thành di sản nhân loại

Nghi lễ Lên đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu, Tam phủ - Tứ Phủ (Tam tòa Thánh Mẫu) đã được đưa lên sân khấu để phục vụ đông đảo công chúng và vận động đưa Tín ngưỡng thờ Mẫu thành di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
tin nhap 20160226164337
 

Thực hành chuyên nghiệp

Vào những năm 2000, NSND Trần Minh đã trở thành người đi tiên phong khi ông cách điệu và dàn dựng tiết mục 3 giá đồng cho sân khấu chèo và được NSƯT Vân Quyền biểu diễn khá thành công. Tuy nhiên, thời lượng của chương trình chỉ kéo dài hơn 10 phút. Đến tháng 3/2011, buổi biểu diễn “Tâm linh Việt” do đoàn kịch 3 Nhà hát Tuổi trẻ dàn dựng, đạo diễn NSND Lan Hương thực hành nghi lễ này trên sân khấu với thời lượng 60 phút.

Gần đây, những hoạt động liên quan đến tín ngưỡng thờ Mẫu được giới nghiên cứu cũng như công chúng quan tâm nhiều hơn. Nhiều sự kiện thường niên và quy mô như Liên hoan Văn hóa tín ngưỡng thờ Mẫu, cùng những hoạt động giao lưu Liên hoan Nghi lễ Lên đồng tại các nước như Pháp, Hàn Quốc hay những Chương trình “Chầu văn - nghi thức thờ Mẫu trong các giá đồng” thường xuyên tại Heritage Space (Hà Nội) của NSƯT Văn Ty được tiến hành… Đó chính là những cố gắng để đưa Nghi lễ Lên đồng lên sân khấu chuyên nghiệp.

Theo GS.TS Ngô Đức Thịnh: “Nghi thức Lên đồng vốn nằm trong sinh hoạt tín ngưỡng cộng đồng nên có môi trường ở cộng đồng. Vì vậy, để thực hành nghi thức này trên sân khấu là một việc rất khó. Trong nghi lễ này, người tham dự bị cuốn hút chủ yếu từ sức nặng tâm linh, chứ không hẳn bởi độ tinh tế của trình diễn. Bởi thế, để đưa cái “thần” của diễn xướng trong Nghi lễ Lên đồng lên sân khấu phải làm sao thể hiện được tối đa những giá trị này, nếu không sẽ chỉ là sự mô phỏng, bắt chước”.

Để đạo mẫu thành di sản thế giới

Mới đây, Nghi lễ Lên đồng được đánh dấu bởi chương trình “Tứ Phủ” của Đạo diễn Nguyễn Việt Tú do Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam và Viet Theatre phối hợp tổ chức vào ngày 18/2 tại rạp Công Nhân (Hà Nội). Chương trình được thực hành với 3 giá đồng, kéo dài khoảng 45 phút.

Khoảng 500 chỗ ngồi của rạp đã không còn chỗ trống. Đáng chú ý là chương trình có sự hiện diện của bà Katherine Muller-Marin,  nguyên Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam, cùng đông đảo đại diện đoàn ngoại giao tới dự. Đại sứ Phạm Sanh Châu, Tổng thư ký Ủy ban Quốc gia UNESCO cho biết: “Đạo Mẫu có những thăng trầm nhất định, vì vậy chúng tôi muốn đưa đạo Mẫu trong đó có Tín ngưỡng thờ Mẫu (Tam phủ, Tứ phủ) của người Việt trở thành di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.  Đạo Mẫu là đạo thuần Việt, là tín ngưỡng mang tính bản địa rõ nét, hoàn toàn không phải du nhập từ bên ngoài như Phật giáo, Nho giáo hay Thiên Chúa giáo... Mẫu hiểu nôm là thờ chính mẹ chúng ta. Mẫu cũng là bốn vị thánh Mẫu cai quản thiên nhiên. Đó là thờ trời (Mẫu Thiên), thờ đất (Mẫu Địa), miền nước (Mẫu Thoải) và miền núi rừng (Mẫu Thượng Ngàn). Như vậy, tổ tiên ta đã đi xa hơn mục tiêu thiên niên kỷ của Liên hợp quốc, vì đã xác nhận rằng chúng ta cần bảo vệ môi trường, chúng ta cần quan tâm đến bình đẳng giới”.

Trong buổi diễn Tứ Phủ, bên cạnh sự thực hành của Thanh đồng, đạo diễn đã sử dụng hình ảnh video, miêu tả những hình ảnh theo tích của Thánh nhân. Ví như trong Giá đồng “Cô bé Thượng ngàn”, thanh đồng vào vai Cô bé thượng ngàn. Cô vui tươi nhí nhảnh hát ca, trên phông hình là những dãy núi bao la, với những cánh chim bay hiện ra trước mắt thiên nhiên đẹp, thánh nhân hiện hữu và gần gũi. Tuy nhiên, khi thực hành Nghi lễ Lên đồng tại các đền, phủ, sức mạnh của tâm linh và cái thần trong diễn xướng được thể hiện rõ hơn.

Phát biểu tại buổi diễn, bà Katherine Muller-Marin đánh giá: “Giá trị và tầm quan trọng của các Thánh Mẫu là động lực để chúng ta nỗ lực hướng tới bình đẳng giới. Truyền thống tư duy tiến bộ từ hàng nghìn năm trước này đồng thời là lòng tự hào dân tộc thể hiện sự thông thái thắm đượm truyền thống văn hóa của dân tộc Việt...”.

Trước đó, ngày 28/3/2015, được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam đã đệ trình lên UNESCO hồ sơ "Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam” là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Hồ sơ sẽ được UNESCO xem xét đánh giá vào tháng 12/2016, tại kỳ họp thứ 11 của Ủy ban liên chính phủ Công ước Bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể 2003 (Công ước 2003) được tổ chức tại Ethiopia.

Tiếp theo buổi diễn Tứ Phủ, ngày 26/2 tới,  Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam sẽ tiếp tục mời Đoàn ngoại giao đến Nam Định để thưởng thức Nghi lễ Lên đồng tại Phủ Giầy - sinh hoạt Nghi lễ Lên Đồng tại cộng đồng. Đây là một phần nỗ lực để xây dựng sự đồng thuận trong nước và quốc tế để “Tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt Nam” trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại.

 

Minh Hòa

Đọc thêm

Việt Nam và Nga thống nhất phối hợp thu xếp chuyến thăm của Tổng thống Putin

Việt Nam và Nga thống nhất phối hợp thu xếp chuyến thăm của Tổng thống Putin

Tổng thống Putin đã vui vẻ nhận lời mời thăm Việt Nam và hiện hai bên thống nhất sẽ phối hợp thu xếp chuyến thăm vào thời điểm phù hợp.
Khơi thông 'điểm nghẽn', tìm cách thúc đẩy phát triển bền vững khu công nghiệp Việt Nam

Khơi thông 'điểm nghẽn', tìm cách thúc đẩy phát triển bền vững khu công nghiệp Việt Nam

Việc phát triển các khu công nghiệp thời gian qua đã bộc lộ một số 'điểm nghẽn', hạn chế, đòi hỏi cần phải có chính sách và hành động để ...
Vì sao những kẻ khủng bố nhà hát Crocus được tìm ra nhanh chóng?

Vì sao những kẻ khủng bố nhà hát Crocus được tìm ra nhanh chóng?

Những kẻ khủng bố nhà hát Crocus đã nhanh chóng bị cảnh sát Nga bắt giữ bởi những hình ảnh ghi lại từ camera giám sát.
Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Trung Quốc

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn thăm chính thức Trung Quốc

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn sẽ thăm chính thức Trung Quốc từ ngày 3-4/4/2024 theo lời mời của Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị.
Điện mừng Tổng thống Cộng hòa Indonesia

Điện mừng Tổng thống Cộng hòa Indonesia

Nhân dịp ông Prabowo Subianto được bầu làm Tổng thống Indonesia, Quyền Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân và Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi điện chúc mừng.
Bình luận của Việt Nam về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây

Bình luận của Việt Nam về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây

Chiều 28/3, Phó phát ngôn Bộ Ngoại giao Nguyễn Đức Thắng đã bình luận về một số vấn đề tại Biển Đông gần đây.
Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp - Balade en France 2024 sẽ trở lại Việt Nam từ ngày 5-7/4 tại Công viên Thống Nhất, Hà Nội với số lượng gian hàng tăng gấp rưỡi năm ngoái.
Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Xuất hiện thường xuyên trong các bộ phim cổ trang, trâm hoa nhung dần trở thành một xu hướng thời trang mới. Tuy vậy, ít ai biết đây là một di sản văn hoá.
Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất là giải thưởng do Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức với mong muốn phát hiện thêm những cây bút viết cho thiếu nhi.
Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Cú 'sốc' tương lai: Tên cuốn sách nổi tiếng của Alvin Toffler có thể dùng để miêu tả người Mỹ sống trong tâm trạng 'sốc' do nhịp độ sống gấp, cập rập...
Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Lịch Hồi giáo không có tháng nhuận giống như một số lịch khác khiến tháng lễ Ramadan năm 2024 chính thức bắt đầu trong tiết trời mùa Đông.
Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Đại sứ quán Azerbaijan và Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam phối hợp cùng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội tổ chức Lễ hội 'Tết Novruz'.
Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Chính phủ Mexico vừa mua được ba cuốn sách cổ chép tay có tranh minh họa từ một gia đình đã lưu trữ các tài liệu của người Aztec qua nhiều thế hệ.
Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Đại diện dòng họ Hồ Thanh Hóa đã trình tấu chúc văn 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly và ôn lại truyền thống lịch sử, đóng góp to lớn của Hồ Quý ...
Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang đá Mạc Cao nằm tại trung tâm của Con đường Tơ lụa huyền thoại và trở thành giao điểm văn hóa, tôn giáo Đông Tây.
Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Là một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ, đền thờ Mặt trời Konark trở thành Di sản văn hóa thế giới do UNESCO công nhận năm 1984.
Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Được xây dựng từ thời Joseon, Thành Namhansanseong được vinh danh là di tích lịch sử quốc gia Hàn Quốc và di sản văn hóa thế giới.
Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Chiều 18/3, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và họa sĩ Phan Ngọc Khuê phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm 'Tranh truyện Hàng Trống'.
Phiên bản di động