Đọc chùm Bài chủ này, không ít người cũng nhận ra rằng chính mình đã nhiều khi "vô thức" hoặc "ý thức" ra nhập cái đám đông ấy. Âu cũng là học phí phải trả để học khôn, để đứng và đứng vững trong một xã hội mà con người luôn có nguy cơ bị nhào nặn, bị bóp méo bởi các thế lực ma quái của những tin đồn được khởi phát, lan truyền bởi những "bàn tay phù thủy" và được tiếp tay bởi chính các phương tiện truyền thông.
Song điều đáng nói là cái tâm lý đám đông mà cũng nhiều khi còn được gọi là tâm lý bầy đàn ấy lại diễn ra ở nước ta, một nước mới đi vào cơ chế kinh tế thị trường đang từng bước được hoàn thiện, một nước mà công tác thông tin tuyên truyền, giáo dục được quản lý thống nhất và chặt chẽ. Do vậy, cần có sự xem xét cái hội chứng tâm lý đám đông ấy về cả hai mặt tích cực và tiêu cực, đâu là nguyên nhân từ sự quản lý của các cơ quan chức năng để khai thác mặt tích cực và khắc phục mặt tiêu cực của tâm lý đám đông.
Đương nhiên, hội chứng đám đông luôn là những hiện tượng nhất thời, song dù thế nào nó cũng làm tiêu hao không ít tài lực, nhân lực và tâm lực và có khi còn tạo nên sự bất ổn, xáo động trong xã hội. Chẳng hạn như một sự phản ứng kịp thời bằng các biện pháp tâm lý, pháp chế và kinh tế trước tin đồn sẽ khan hiếm gạo khiến nhiều người đổ xô đi mua tích trữ; với những bong bóng của thị trường chứng khoán thì cần có sự vào cuộc kịp thời và quyết liệt của UB Chứng khoán Nhà nước... Còn với chương trình "Thần tượng Việt Nam” (Vietnam Idol) thì rõ ràng là đã có sự nhập cuộc quá mức của các phương tiện thông tin đại chúng. Tâm lý này đã góp phần kích thích không ít bạn trẻ muốn thăng hoa cùng "Thần tượng Việt Nam" của mình mà đó đâu phải là thần tượng âm nhạc hoặc "Thần tượng Việt Nam" đích thực. Trong suy tư, ngưỡng mộ chân chính của số đông người Việt luôn trăn trở với vận mệnh đất nước hoàn toàn không có chỗ đứng cho những "Thần tượng Việt Nam" như vậy. Xin đừng "vẽ đường cho hươu chạy", bởi cái chúng ta đang cần là giúp giới trẻ có được những định hướng giá trị đúng đắn.
Nguyễn Đức Thạc (Cựu cán bộ Hội Khoa học tâm lý giáo dục Việt Nam)
