 |
| TPP còn phải trải nhiều khó khăn trước khi có thể đi đến thực thi. (Nguồn: FT) |
Hy vọng của ông Obama
Đúng như dự đoán của giới quan sát, việc thông qua Hiệp định Đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) lịch sử tại Quốc hội Mỹ sẽ là một trong những bước khó khăn nhất cần đạt được trước khi Hiệp định có thể bắt đầu thực thi. Ngày càng có nhiều hoài nghi về khả năng Quốc hội Mỹ thông qua TPP trong năm 2016, như mục tiêu mà Tổng thống Mỹ Barack Obama đề ra.
Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ, ông Mitch McConnell, đã kêu gọi Tổng thống Obama không đệ trình TPP ra Quốc hội trước bầu cử tháng 11/2016. Thượng nghị sĩ này cũng để ngỏ khả năng Quốc hội xem xét trong thời gian chuyển giao sau bầu cử.
Trên thực tế, hiện Chính quyền của Tổng thống Obama đang tiến hành trao đổi với Chủ tịch Ủy ban Tài chính Thượng viện Mỹ Orrin Hatch và các thành viên đảng Cộng hòa thuộc Ủy ban, về những ý kiến phản đối của họ đối với TPP. Những phản đối tập trung chủ yếu vào các vấn đề thuốc sinh dược, dịch vụ tài chính và thuốc lá. Cho đến nay, vẫn chưa rõ liệu Chính quyền Obama sẽ làm thế nào để vượt qua sự phản đối trên từ Quốc hội Mỹ, cũng như sự phản đối của các nước thành viên TPP khác, đối với khả năng thay đổi hoặc làm rõ một số nội dung thỏa thuận.
Người ta đồn đoán rằng, Mỹ chắc chắn sẽ phải đưa ra thêm các nhượng bộ, để đổi lại việc các nước TPP khác đồng ý sửa đổi thỏa thuận, giống như Mỹ đã làm khi đàm phán lại Hiệp định thương mại tự do với Hàn Quốc.
Đến nay, Phòng Thương mại Mỹ và Hiệp hội các nhà chế tạo Mỹ đều chưa đưa ra quan điểm chính thức về thỏa thuận TPP, mà có ý chờ Chính quyền xử lý các ý kiến phản đối từ các doanh nghiệp thành viên của họ ra sao. Một số nghị sĩ Cộng hòa tại Quốc hội đã lên tiếng ngăn cản không nên vội vã ký TPP, cho đến khi có hướng xử lý các vấn đề vướng mắc một cách rõ ràng.
Điều gì xảy ra ở Quốc hội Mỹ?
Về vấn đề sinh dược, Ủy ban Tài chính và Ngân sách Hạ viện đã yêu cầu Trưởng Đại diện thương mại Mỹ Michael Froman làm rõ khái niệm "các giải pháp khác" mà các nước TPP cần đưa ra, trong điều khoản nói đến vấn đề làm thế nào để thực hiện nghiêm túc thời gian độc quyền 8 năm, trong khi thời gian này trước đây của các nước thành viên chỉ là 5 năm. Ngoài ra, các Ủy ban này còn muốn thăm dò khả năng Mỹ đưa vấn đề thời gian độc quyền thuốc sinh dược vào các văn bản bên lề, hoặc kế hoạch triển khai TPP, đồng thời không dấu giếm ý tưởng thỏa thuận lại một số điều khoản đã được 12 thành viên TPP nhất trí.
Tuy nhiên, trong cuộc trả lời phỏng vấn báo chí ngày 19/12, Bộ trưởng Thương mại Australia Andrew Robb thẳng thừng bác bỏ ý tưởng trên. Ông cho rằng, thỏa thuận bảo hộ thuốc sinh dược mà các bên đã đạt được là hợp lý và lập luận, các quy định hiện hành của Australia cũng đã cho phép thời gian bảo vệ tới 8 năm.
Chile và Peru cũng có quan điểm tương tự, song Bộ trưởng Thương mại Australia là một trong số ít các Bộ trưởng thành viên TPP chính thức phản đối các đề nghị của các nghị sĩ đảng Cộng hòa. Phía Washington cũng lên tiếng nêu rõ quan điểm, vào thời điểm này, cho rằng việc bình luận về những nội dung nhạy cảm như thuốc sinh dược sẽ chỉ làm phức tạp thêm quá trình thông qua TPP tại Quốc hội Mỹ.
Về dịch vụ tài chính, một số nghị sĩ Quốc hội, mà đứng sau là các Ngân hàng, Công ty bảo hiểm Mỹ đang kịch liệt phản đối hai điều khoản. Điều khoản thứ nhất liên quan đến việc không yêu cầu lĩnh vực dịch vụ tài chính nằm trong các lĩnh vực cấm các chính phủ không được phép yêu cầu lưu trữ dữ liệu trên các máy chủ đặt ở nước sở tại. Thứ hai là quy định cho phép Malaysia được duy trì cơ chế "sàng lọc" (screening mechanism) để ngăn chặn các khoản đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực dịch vụ tài chính, nếu cho rằng khoản đầu tư đó không phù hợp với lợi ích quốc gia. Việc có thể thỏa thuận lại điều khoản này với Malaysia được cho là không tưởng, bởi ngay việc để TPP được thông qua trong nội bộ Malaysia cũng không chắc chắn.
Về vấn đề thuốc lá, hiện đã ba hiệp hội doanh nghiệp lớn của Mỹ gồm Hội đồng ngoại thương quốc gia, Ủy ban khẩn cấp về thương mại Mỹ và Hội đồng doanh nghiệp quốc tế Mỹ đã chính thức phản đối quy định cho phép các chính phủ ngăn chặn các vụ kiện của các nhà đầu tư đối với các chương trình chống thuốc lá của nhà nước.
Với những vướng mắc chưa tìm được hướng tháo gỡ kể trên, một số doanh nghiệp lớn vốn ủng hộ TPP mạnh mẽ nhất cũng phải cho rằng, nếu tiếp tục giữ nguyên các điều khoản trong thỏa thuận như hiện nay thì khó giành đủ số phiếu thông qua tại Quốc hội Mỹ, do sự phản đối của các nghị sĩ đảng Cộng hòa.
