Nghe con trai “vua voi” kể chuyện

Rất lâu rồi không còn được theo cha đi săn voi, nhưng những kiến thức về việc thuần dưỡng và chăm sóc voi vẫn còn sống động trong ký ức của ông Khăm Phết Lào - con trai của “vua voi” Yrông Êban (1910-2012), người thường được gọi là Ama Kông...
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
nghe con trai vua voi ke chuyen Trưng bày voi Tây Nguyên tại Bảo tàng Dân tộc học
nghe con trai vua voi ke chuyen Những cuộc tình của “Vua voi”

Khăm Phết Lào sinh năm 1963, người Mnông, là người con thứ 11 của Ama Kông - “vua voi” cuối cùng ở Tây Nguyên, từng thuần dưỡng được hàng trăm voi rừng (trong đó có 2 con voi trắng). Với ông, những giá trị văn hóa mà tổ tiên và cha ông đã để lại cần được lưu giữ mãi, nhất là trong tình trạng nạn săn trộm voi đang gia tăng và số voi ở Tây Nguyên giảm đến mức báo động như hiện nay...

Khi người Mnông thuần voi

Nổi tiếng với nghề săn và thuần dưỡng voi rừng, người Mnông ở Tây Nguyên thường chọn bắt voi 3-5 tuổi vì sẽ ít nguy hiểm và “dễ bảo” hơn. Khăm Phết Lào kể, đoàn đi săn do một thủ lĩnh có nhiều kinh nghiệm chỉ huy, sử dụng 6-12 voi nhà. Mỗi voi do hai người điều khiển: thầy chính (gru) ngồi phía trước và thợ trợ giúp (băk sai) ngồi phía sau. Khi đã chọn được voi rừng để bắt, thầy chính điều khiển đàn voi nhà rượt đuổi, tách voi con ra khỏi đàn rồi bao vây. Họ tung thòng lọng bắt chân sau của voi rồi buộc vào gốc cây cho voi vật lộn tiêu hao bớt sức lực, sau đó dẫn về.

nghe con trai vua voi ke chuyen
Khăm Phết Lào (đứng) trong một buổi giao lưu tại Bảo tàng Dân tộc học.

Các thợ thuần dưỡng có nhiều kinh nghiệm thường thuần phục voi bằng các công đoạn: xỏ lỗ tai, cho ăn, tập nghe hiệu lệnh... Việc thuần dưỡng có thể diễn ra trong rừng, sau đó dẫn voi về gần buôn để thuần dưỡng tiếp. Thời gian thuần dưỡng thường 3-6 tháng, có thể kéo dài tới vài năm đối với những con voi hung dữ. Dụng cụ bắt và thuần dưỡng voi gồm 20 loại, đòi hỏi người dùng phải có sức khỏe, sự khéo léo và sử dụng thuần thục.

Theo luật tục người Mnông, các gia đình buổi sáng phải thả voi ra bãi, buổi trưa cho voi xuống suối, chiều dẫn voi về buôn, ai không chăm sóc chu đáo hoặc làm hại voi thì bị phạt nặng. Trước đây, các gia đình thường thả voi vào rừng, không chỉ cho voi kiếm ăn mà còn cho chúng sống trong tự nhiên, tìm bạn. Họ dùng voi chủ yếu vào mùa khô, vận chuyển nông sản, kéo gỗ, hay khi bắt voi rừng. Khi đó, họ cho voi ăn thêm mía, cây chuối, cỏ le, tắm mát cho voi.

Không chỉ đi vào sử thi và thần thoại, người Mnông cũng thực hành nhiều nghi lễ liên quan tới voi. Họ tổ chức các lễ cúng khi đi bắt voi rừng, trong thời gian thuần dưỡng, lúc cho voi nhập buôn, khi mua bán voi, các dịp lễ quan trọng như mừng nhà mới, đám cưới, đám ma...

Con voi vô cùng quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân Mnông, chẳng hạn như gia đình bị mất voi thì coi như là không giữ lại được linh hồn của tổ tiên. Nếu voi bị thương, người địa phương dùng vỏ cây căm xe và cây lộc vừng đun sôi để lấy nước sát trùng, lấy đất tổ mối trộn với nước tiểu trát vào vết thương. Khi già yếu, voi được thả về rừng, vài ngày một lần, gia chủ đi thăm, khi voi chết, người ta làm lễ chôn cất. Hàng năm, gia đình tổ chức lễ cúng sức khỏe cho voi vào đầu mùa mưa và sau mùa thu hoạch.

Từ nhỏ, được nhiều lần theo chân cha vào rừng thuần dưỡng voi nên Khăm Phết Lào hiểu hết những hiểm nguy của nghề thuần dưỡng. Ông kể, thợ bắt voi phải dầm nắng, dầm sương cho không còn mùi người, để có thể tiếp cận gần đàn voi rừng hơn. Việc săn voi có thể kéo dài từ 3 đêm đến hàng tuần, thậm chí cần phải nhận biết được các dấu hiệu như thấy con nai đi ngang, nhìn thấy con chim gõ kiến báo hiệu có thể gặp xui xẻo... Tuy nhiên, trong những ngày tháng đó, ông  đã học được cách tìm các bài thuốc quý từ cây cỏ trong rừng. Phương thuốc này được truyền lại cho đến ngày nay cũng từ việc chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe cho voi của cha ông.

nghe con trai vua voi ke chuyen
Voi được người Mnông chăm sóc.

Bảo lưu giá trị tinh thần về loài voi

Thời gian sau này, khi không còn nghề săn voi nữa, Khăm Phết Lào đã hoàn thành một số khóa học về y học cổ truyền và tốt nghiệp trung cấp y tế để có thể phát triển bài bản bài thuốc quý mà cha truyền lại. Hiện nay, khi cha ông đã mất, thu nhập của gia đình ông chủ yếu dựa vào làm rẫy và sở hữu nhiều bài thuốc gia truyền nổi tiếng,  dưới tên quen gọi là “thuốc Ama Kông”.

Dù vậy, người con trai của “vua voi” năm nào vẫn luôn nặng lòng và dành tình cảm đặc biệt cho loài voi. Các bộ đồ nghề, vật dụng săn voi được ông cùng gia đình sưu tầm, cất giữ cẩn thận. Không chỉ lưu lại cho gia đình, cuối năm 2017, Khăm Phết Lào đã quyết định hiến tặng Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam tới 30 hiện vật trong bộ sưu tập về cha mình với mong muốn di sản bắt và thuần dưỡng voi của người Mnông được giới thiệu đến đông đảo công chúng. Đây là những vật dụng quý được “vua voi” sử dụng trong suốt những năm đáng nhớ ấy, từ cuộn dây thừng làm bằng da trâu rừng đến cái tù và hay cái bành voi đầy uy thế đều là những vật không thể thiếu khi ông cùng đoàn thợ săn của mình vào rừng.

Hơn ai hết, Khăm Phết Lào mong muốn, loài voi cần được bảo vệ, chăm sóc. Bỏi các thế hệ trong gia đình ông đã gắn bó với nghề săn và thuần dưỡng voi, cũng như góp phần tạo nên danh tiếng cho Bản Đôn và Tây Nguyên. Vì vậy, việc ông hiến tặng bộ sưu tập đồ nghề săn voi, trong đó có những hiện vật với niên đại cả trăm năm cho Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam chính là cách bảo lưu tốt nhất cho những giá trị văn hóa về loài voi.

nghe con trai vua voi ke chuyen Trên 3.200 doanh nghiệp thành lập mới ở khu vực Tây Nguyên

Theo Thường trực Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, năm 2017, các tỉnh Tây Nguyên đã thành lập mới thêm 3.256 doanh nghiệp, tăng 21,62%, với ...

nghe con trai vua voi ke chuyen Để “Giấc mơ Chapi” còn mãi...

Cuối tuần qua, tại làng Raglai thuộc quần thể du lịch Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Làng Văn hóa) ...

nghe con trai vua voi ke chuyen Đánh thức tiềm năng Tây Nguyên

“Tây Nguyên giữ vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh và môi trường ...

PHƯƠNG LINH

Đọc thêm

Chi tiết lịch thi lớp 10 trường THPT Chuyên Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội

Chi tiết lịch thi lớp 10 trường THPT Chuyên Ngoại ngữ, ĐH Quốc gia Hà Nội

Trường ĐH Ngoại ngữ - ĐH Quốc gia Hà Nội vừa thông báo tuyển sinh lớp 10 Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ năm 2024.
Thanh niên Việt Nam phát huy truyền thống 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Thanh niên Việt Nam phát huy truyền thống 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc

Baoquocte.vn. Ngày 29/3 đã diễn ra Hội thảo quốc gia với chủ đề 'Thanh niên Việt Nam phát huy truyền thống 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ xây dựng và ...
Tín hiệu tích cực về môi trường biển khi cá heo liên tục xuất hiện tại các vùng biển tỉnh Quảng Ninh

Tín hiệu tích cực về môi trường biển khi cá heo liên tục xuất hiện tại các vùng biển tỉnh Quảng Ninh

Thời gian gần đây cá heo, trong đó có cá heo trắng liên tục xuất hiện tại các vùng biển Quảng Ninh như Vịnh Hạ Long, Bái Tử Long...
Cự tuyệt kế hoạch của Ukraine, Nga sẽ chỉ tham gia hội nghị hòa bình nếu có điều kiện này

Cự tuyệt kế hoạch của Ukraine, Nga sẽ chỉ tham gia hội nghị hòa bình nếu có điều kiện này

Nếu lợi ích của Nga được tôn trọng, Moscow sẵn sàng bảo đảm lợi ích hợp pháp của các bên tham gia khác trong quá trình đàm phán về vấn ...
Tổng Cục Thống kê họp báo: Điểm sáng FDI quý I/2024, vốn FDI tăng 13,4% so với cùng kỳ năm trước

Tổng Cục Thống kê họp báo: Điểm sáng FDI quý I/2024, vốn FDI tăng 13,4% so với cùng kỳ năm trước

Ngày 29/3 Tổng cục Thống kê tổ chức Họp báo công bố số liệu thống kê kinh tế – xã hội quý I/2024. Bà Nguyễn Thị Hương, Tổng cục trưởng ...
Lỡ hẹn với ngày xanh tập 10: Chủ tịch Thắng tiết lộ quá khứ với con gái

Lỡ hẹn với ngày xanh tập 10: Chủ tịch Thắng tiết lộ quá khứ với con gái

Lỡ hẹn với ngày xanh tập 10, người lạ mặt bà Thật nhắc tới có phải là ông Thắng? Duyên và Giang có liên hệ gì không?
Xu hướng 'hoán đổi điểm đến' đang lan rộng trong ngành du lịch - 5 lý do cân nhắc

Xu hướng 'hoán đổi điểm đến' đang lan rộng trong ngành du lịch - 5 lý do cân nhắc

Lựa chọn một điểm đến phù hợp, tối giảm chi phí mà vẫn tận hưởng được những cảm xúc mới mẻ, tuyệt vời đang trở thành xu hướng lan rộng trong ngành du lịch toàn ...
Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Những lễ hội độc đáo ở Thổ Nhĩ Kỳ không thể bỏ lỡ trong năm 2024

Thổ Nhĩ Kỳ là một quốc gia có nền lịch sử lâu đời và nền văn hóa chứa đựng nhiều điều thú vị, đặc biệt là những lễ hội đặc sắc, ấn tượng.
Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Phú Thọ: Nhiều trải nghiệm cho du khách dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội đền Hùng năm 2024

Trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương-Lễ hội đền Hùng, tỉnh Phú Thọ sẽ tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, mang lại cho du khách những trải nghiệm mới.
Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Choáng ngợp với sắc màu sặc sỡ và không khí sôi động tại lễ hội Holi

Hơn 1,2 tỷ tín đồ Hindu trên thế giới đã đón lễ hội Holi, một lễ hội mùa Xuân nổi tiếng với những sắc màu rực rỡ.
Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Du lịch thể thao: Mở ra cơ hội phát triển cho du lịch Hà Nội

Việc khai thác lợi thế sẵn có về vị trí, dịch vụ sẽ mở ra những cơ hội lớn để thúc đẩy phát triển du lịch thể thao, thu hút du khách đến Hà Nội.
Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô - Điểm hẹn hòn ngọc xanh

Đảo Cô Tô được mệnh danh là hòn ngọc xanh của vùng Đông Bắc, đồng thời là nơi có vị trí chiến lược về an ninh quốc phòng của Tổ quốc.
Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp 2024 có quy mô lớn nhất từ trước đến nay

Lễ hội Ẩm thực Pháp - Balade en France 2024 sẽ trở lại Việt Nam từ ngày 5-7/4 tại Công viên Thống Nhất, Hà Nội với số lượng gian hàng tăng gấp rưỡi năm ngoái.
Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Trâm hoa nhung - Dấu ấn của nghệ thuật và văn hóa Trung Quốc

Xuất hiện thường xuyên trong các bộ phim cổ trang, trâm hoa nhung dần trở thành một xu hướng thời trang mới. Tuy vậy, ít ai biết đây là một di sản văn hoá.
Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Ra mắt nhiều tác phẩm văn học mới viết cho thiếu nhi

Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất là giải thưởng do Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức với mong muốn phát hiện thêm những cây bút viết cho thiếu nhi.
Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Nét độc đáo và giá trị văn hóa Mỹ [Kỳ 2]

Cú 'sốc' tương lai: Tên cuốn sách nổi tiếng của Alvin Toffler có thể dùng để miêu tả người Mỹ sống trong tâm trạng 'sốc' do nhịp độ sống gấp, cập rập...
Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Tháng lễ Ramadan rơi vào mùa Đông: Sự thú vị của lịch Hồi giáo

Lịch Hồi giáo không có tháng nhuận giống như một số lịch khác khiến tháng lễ Ramadan năm 2024 chính thức bắt đầu trong tiết trời mùa Đông.
Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Nồng ấm hương vị Tết truyền thống của người Azerbaijan tại Việt Nam

Đại sứ quán Azerbaijan và Đại sứ quán Kazakhstan tại Việt Nam phối hợp cùng Trường Cao đẳng Thương mại và Du lịch Hà Nội tổ chức Lễ hội 'Tết Novruz'.
Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Mexico tìm được bộ sách quý hiếm về lịch sử của người Aztec

Chính phủ Mexico vừa mua được ba cuốn sách cổ chép tay có tranh minh họa từ một gia đình đã lưu trữ các tài liệu của người Aztec qua nhiều thế hệ.
Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Kỷ niệm 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly: Tái hiện nghi lễ tế Đàn Nam Giao

Đại diện dòng họ Hồ Thanh Hóa đã trình tấu chúc văn 602 năm ngày mất Hoàng đế Hồ Quý Ly và ôn lại truyền thống lịch sử, đóng góp to lớn của Hồ Quý ...
Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang động chứa hơn 2000 tượng Phật tại Trung Quốc

Hang đá Mạc Cao nằm tại trung tâm của Con đường Tơ lụa huyền thoại và trở thành giao điểm văn hóa, tôn giáo Đông Tây.
Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Khám phá một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ

Là một trong 7 kỳ quan bậc nhất của Ấn Độ, đền thờ Mặt trời Konark trở thành Di sản văn hóa thế giới do UNESCO công nhận năm 1984.
Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Pháo đài quân sự 2.000 năm tuổi của Hàn Quốc

Được xây dựng từ thời Joseon, Thành Namhansanseong được vinh danh là di tích lịch sử quốc gia Hàn Quốc và di sản văn hóa thế giới.
Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Họa sĩ Phan Ngọc Khuê trao tặng bộ tranh truyện Hàng Trống hàng trăm năm tuổi cho Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam

Chiều 18/3, Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam và họa sĩ Phan Ngọc Khuê phối hợp tổ chức khai mạc triển lãm 'Tranh truyện Hàng Trống'.
Phiên bản di động