Cuộc gặp lịch sử giữa Chủ tịch Mao Trạch Đông và Tổng thống Mỹ Richard Nixon tại Bắc Kinh năm 1972. Hai bên đã ký Thông cáo chung Thượng Hải 1972. |
Ngày 25/10/1971, đại hội đồng Liên hiệp quốc (LHQ) khóa 26 với đa số phiếu áp đảo đã thông qua quyết nghị, khôi phục chiếc ghế hợp pháp của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa tại LHQ, xác lập địa vị quan trọng của Trung Quốc trên vũ đài quốc tế. Khi nhận được tin đó, Chủ tịch Mao phát biểu rằng khôi phục chiếc ghế của Trung Quốc tại LHQ là một việc đại hỷ.
Tuy nhiên, khi đó khóa Đại hội đồng LHQ đã họp được một nửa thời gian nên Trung Quốc cũng tỏ ra băn khoăn có nên cử đoàn tham dự? Có người nói, về tinh thần cũng như về vật chất, Trung Quốc chưa chuẩn bị tốt, thảo luận vấn đề gì cũng chưa rõ, đề án chưa có, đợi đến sang năm mới tham dự. Nhưng Chủ tịch Mao đã dứt khoát quyết định, tổ chức đoàn đi ngay. Ông nói, đây là anh em châu Phi khuyên chúng ta đi, không đi là thoát ly quần chúng.
Thế là Trung Quốc nhanh chóng tổ chức đoàn tham gia đại hội đồng LHQ khóa 26, do Kiều Quán Hoa làm đoàn trưởng, Hoàng Hoa là phó đoàn trưởng kiêm đại biểu Trung Quốc thường trú tại Hội Đồng Bảo an. Tôi với tư cách là Bí thư thứ nhất đi theo đoàn và sau đó lưu lại đoàn đại biểu thường trú và công tác tại đó 10 năm 1 ngày, giữ chức tham tán rồi đại sứ.
Buổi tối trước khi lên đường, Chủ tịch Mao đã tiếp các thành viên trong đoàn tại Trung Nam Hải. Ông nói, chúng ta phải như nước ở trên cao, thế như chẻ tre, tuyên truyền tốt chính sách ngoại giao Trung Quốc. Trung Quốc và Mỹ chưa có quan hệ ngoại giao, các anh lần này thâm nhập vào ruột gan đế quốc chủ nghĩa, ở vào thế bị người khác bao vây, tôi tặng các anh hai câu, một là câu nói của cổ nhân: "không vào hang hổ sao bắt được hổ con" và lời khuyên "táo bạo, thận trọng". Ngày lên đường, Thủ tướng Chu Ân Lai và các ủy viên chủ chốt trong Bộ Chính trị đều ra tiễn tại sân bay.
Khi đó Đại sứ của Mỹ tại LHQ là G.Bush cha. Trước đó, G.Bush ra sức ngăn cản Trung Quốc tham gia LHQ, nhưng khi thấy Trung Quốc được gia nhập LHQ, ông ta không thể không thay đổi thái độ. Ngày 15/11, chúng tôi chính thức tham dự khóa họp. Bush cha đã thăm dò biết được thời gian đến họp của đoàn Trung Quốc, và đúng lúc đó giả vờ như đang rảnh rỗi tán chuyện với người ở hành lang hội trường.
Khi thấy đoàn Trung Quốc đi vào, ông làm như vô tình gặp gỡ rồi tiến lên bắt tay chào mừng. Để bày tỏ hữu hảo, Bush cha còn ngụ ý mời chúng tôi đến thăm biệt thự của ông tại bang Connecticut. Từ đó về sau, ông ta thường mời chúng tôi và chúng tôi cũng mời gia đình ông cùng dùng bữa. Chúng tôi thường xuyên qua lại trong hơn hai năm cho đến khi Bush cha nhận chức Chủ nhiệm Văn phòng liên lạc của Mỹ tại Trung Quốc. Bush con khi đó còn là một thiếu niên, khi tới Bắc Kinh hai cha con thường ngồi xe đạp dạo chơi các ngõ hẻm Bắc Kinh, thậm chí có khi Bush cha còn ngồi xe đạp có cắm quốc kỳ Mỹ đi dự tiệc mời.
Khi đoàn Trung Quốc vào hội trường, chương trình định trước của ngày họp hôm đó đã dừng lại. Hầu hết đoàn đại biểu các nước khác đều lên diễn đàn phát biểu chào mừng Trung Quốc. Sau khi Kiều Quán Hoa phát biểu xong, đại biểu các nước xếp hàng dài tới bắt tay chúc mừng đoàn Trung Quốc.
Báo chí Mỹ đăng nhiều ảnh chụp các thành viên đoàn Trung Quốc mặc quần áo kiểu Tôn Trung Sơn, nói người này người kia trong đoàn trông rất "đẹp trai". Nhiều người Mỹ gửi thư chào mừng đoàn.
Sau khi Trung Quốc gia nhập LHQ đã phối hợp hành động chặt chẽ với Phong trào Không liên kết khiến các phiên họp của hội đồng thêm sôi nổi.
D.Q.A(gt)