Ý thức được phát triển như thế nào?

Lý thuyết thần kinh học có tên “học thuyết về lược đồ của sự chú ý” sẽ giúp chúng ta nhận thức được về bản thân.
Theo dõi Baoquocte.vn trên
TIN LIÊN QUAN
y thuc duoc phat trien nhu the nao Nghệ thuật trong ý thức
y thuc duoc phat trien nhu the nao Ý thức con người vẫn tồn tại sau khi chết

Kể từ khi Charles Darwin xuất bản cuốn “Nguồn gốc của muôn loài” vào năm 1859, thuyết tiến hóa của ông được coi là lý thuyết thống nhất lớn của sinh học. Tuy nhiên, một trong những đặc điểm sinh học quan trọng nhất của chúng ta - ý thức - hiếm khi được nghiên cứu trong bối cảnh của sự tiến hóa. Các học thuyết về ý thức thường xuất phát từ tôn giáo, triết lý, và khoa học nhận thức, nhưng không có nhiều từ sinh học tiến hóa.

Có lẽ đó là lý do tại sao có rất ít học thuyết có thể giải quyết những câu hỏi cơ bản như: giá trị thích nghi của ý thức là gì? Ý thức phát triển từ khi nào và những loài động vật nào có ý thức? “Học thuyết về lược đồ của sự chú ý” (AST) được phát triển trong năm năm qua, có thể trả lời những câu hỏi trên.

Xử lý tín hiệu

Học thuyết này cho thấy ý thức đã xuất hiện như một giải pháp cho một trong những vấn đề cơ bản nhất đối với bất kỳ hệ thống thần kinh nào: có quá nhiều thông tin liên tục cần được xử lý đầy đủ. Bộ não phát triển cơ chế ngày càng tinh vi để xử lý sâu một số tín hiệu được lựa chọn trước những tín hiệu khác, và theo học thuyết AST, ý thức là kết quả cuối cùng của chuỗi tiến hóa đó.

Nếu lý thuyết này đúng, ý thức đã phát triển dần dần trong nửa tỷ năm qua và có trong một số loài có xương sống.

y thuc duoc phat trien nhu the nao
Não người được chia ra làm nhiều khu vực, mỗi khu vực có trách nhiệm xử lý các thông tin khác nhau.

Thậm chí trước khi có sự tiến hóa của bộ não trung tâm, hệ thống thần kinh đã “áp dụng” một thủ thuật máy tính đơn giản: cạnh tranh. Tế bào thần kinh hoạt động giống như các ứng cử viên trong cuộc bầu cử, tìm cách la hét và cố gắng áp đảo các đối thủ.

Ở mỗi thời điểm bất kỳ, chỉ có một vài tế bào thần kinh giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh khốc liệt đó, tín hiệu của chúng sẽ tác động đến hành vi của loài vật. Quá trình này được gọi là tăng cường tín hiệu lựa chọn. Không có nó, một hệ thống thần kinh hầu như không thể làm gì.

Chúng ta có thể dự đoán việc tăng cường tín hiệu lựa chọn đã tác động đến quá trình tiến hóa từ khi nào bằng cách so sánh các loài động vật khác nhau, một phương pháp phổ biến trong sinh học tiến hóa.

Tiến hóa tiếp theo là một bộ điều khiển tập trung trung tâm, có thể phối hợp tất cả các giác quan. Ở nhiều loài động vật, bộ điều khiển trung tâm là một vùng não gọi là tectum. ("Tectum", theo tiếng Latinh có nghĩa là "mái nhà", và nó thường bao phủ phần phía trên của não).

Phối hợp hoạt động

Tectum hướng sự chú ý của mắt, tai và mũi tới bất cứ điều gì quan trọng. Tất cả các vật có xương sống, cá, bò sát, chim, động vật có vú đều có một tectum trừ động vật không xương sống.

Theo các bằng chứng về hóa thạch và di truyền, động vật có xương sống phát triển khoảng 520 triệu năm trước. Các tectum và bộ điều khiển trung tâm của sự chú ý có thể đã phát triển sau đó, trong kỷ Cambri khi động vật có xương sống còn là những sinh vật nhỏ bé.

Tectum là một bộ phận quan trọng tạo ra ý thức. Để kiểm soát đầu và mắt một cách hiệu quả, nó xây dựng một “mô hình nội bộ” có vai trò theo dõi bất cứ điều gì đang được não kiểm soát, cho phép dự đoán và lập kế hoạch. Nó mô phỏng trạng thái hiện tại của mắt, đầu và các bộ phận cơ thể khác, đưa ra dự đoán về sự chuyển động của các bộ phận cơ thể và về hậu quả của những chuyển động ấy. Ví dụ, nếu bạn liếc mắt sang phải, tectum sẽ dự đoán sau đó bạn sẽ phải liếc mắt trở lại bên trái.

Tectum so sánh các tín hiệu hình ảnh đầu tiên với hình ảnh thực tế, để đảm bảo rằng các chuyển động của bạn đang theo đúng hướng. Những tính toán này cực kỳ phức tạp trong quá trình kiểm soát vận động của cơ thể.

Ở cá và động vật lưỡng cư, các tectum là đỉnh cao của sự tinh tế và chiếm phần lớn nhất của não bộ. Ếch có khả năng nhận thức về bản thân khá tốt.

Với sự tiến hóa của loài bò sát khoảng 350 đến 300 triệu năm trước đây, một cấu trúc não mới bắt đầu xuất hiện – được gọi là wulst. Loài chim được thừa hưởng wulst từ tổ tiên của chúng là loài bò sát. Động vật có vú cũng vậy, nhưng bộ phận này của con người được gọi là vỏ não và nó đã mở rộng rất nhiều. Cho đến nay, vỏ não là cấu trúc lớn nhất trong bộ não con người.

Vỏ não giống như một tectum nâng cấp. Con người vẫn có một tectum dưới vỏ não và nó thực hiện các chức năng tương tự như ở loài cá và động vật lưỡng cư.

Ngôn ngữ có lẽ là bước nhảy vọt lớn gần đây nhất trong sự phát triển của ý thức. Không ai biết ngôn ngữ con người tiến hóa lần đầu tiên khi nào. Chắc chắn điều này đã xảy ra ít nhất 70.000 năm trước, khi con người bắt đầu phân tán khắp nơi thế giới, và tất cả các nhóm người có những ngôn ngữ khác nhau. Mối quan hệ giữa ngôn ngữ và ý thức thường được tranh luận, nhưng có thể chắc chắn rằng khi chúng ta phát triển ngôn ngữ, chúng ta đã bắt đầu có ý thức về bản thân. 

y thuc duoc phat trien nhu the nao Ý thức ngoại giao trong mỗi chuyến đi

Mỗi hành trình là một trải nghiệm để tích luỹ kinh nghiệm từ thực tế và mỗi khó khăn vượt qua chính là một lần ...

y thuc duoc phat trien nhu the nao Bi kịch của những đứa trẻ ở Hollywood

Nổi tiếng khi còn quá nhỏ, giàu có khi chưa biết tiêu tiền, được săn đón khi chưa hình thành ý thức bản thân... Những ...

y thuc duoc phat trien nhu the nao Xóa ách tắc từ tâm hồn, ý thức con người

Nếu không xóa được sự ách tắc này, dù hạ tầng và phương tiện có hiện đại đến mấy, chúng ta vẫn sẽ không tìm ...

Trung Hiếu (theo The Atlantic)

Đọc thêm

Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Quan hệ Pháp-Brazil: Nối lại nồng ấm

Chuyến đi của Tổng thống Pháp tới Brazil được cho là làm nồng ấm trở lại mối quan hệ băng giá dưới thời Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro.
XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Bắc hôm nay thứ 6 ngày 29/3/2024. dự đoán XSMB 29/3/2024

XSMB 29/3 - Trực tiếp xổ số miền Bắc 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. kết quả xổ số miền Bắc hôm nay. dự đoán xổ số miền Bắc thứ ...
XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Trung hôm nay thứ Sáu ngày 29/3/2024. SXMT 29/3/2024

XSMT 29/3 - xổ số hôm nay 29/3. trực tiếp xổ số miền Trung 29/3/2024. kết quả xổ số miền Trung hôm nay. xổ số miền Trung thứ 6. SXMT ...
XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3, trực tiếp kết quả xổ số miền Nam hôm nay thứ Sáu 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3

XSMN 29/3 - kết quả xổ số ngày 29 tháng 3. trực tiếp kết quả xổ số miền Nam 29/3/2024. xổ số hôm nay 29/3. xo so mien nam. SXMN ...
Dự sự kiện, Hoa hậu Đặng Thu Thảo tinh tế kết hợp đầm lụa và trang sức kim cương

Dự sự kiện, Hoa hậu Đặng Thu Thảo tinh tế kết hợp đầm lụa và trang sức kim cương

Hoa hậu Việt Nam 2012 Đặng Thu Thảo tôn dáng vẻ sang trọng với bộ trang phục màu kem, dùng trang sức xa xỉ làm điểm nhấn.
Nhịp cầu cho doanh nghiệp Việt tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu

Nhịp cầu cho doanh nghiệp Việt tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu

Diễn đàn Nhịp cầu phát triển giúp các địa phương và doanh nghiệp Việt Nam hội nhập và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Công du New Zealand và Australia, Ngoại trưởng Trung Quốc tạo đà cải thiện quan hệ?

Công du New Zealand và Australia, Ngoại trưởng Trung Quốc tạo đà cải thiện quan hệ?

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đang thực hiện chuyến công du đến New Zealand và Australia để đẩy nhanh tốc độ cải thiện quan hệ giữa hai bên.
Bước chạy đà ấn tượng

Bước chạy đà ấn tượng

Với Thông điệp liên bang mạnh mẽ, đường như đương kim Tổng thống Joe Biden đã có bước chạy đà ấn tượng cho màn tái đấu giữa hai 'người quen cũ'.
Bầu cử Tổng thống Mỹ: Màn song đấu tái hiện

Bầu cử Tổng thống Mỹ: Màn song đấu tái hiện

Từ nay đến khi cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra vào tháng 11 tới, nhiều bất ngờ sẽ còn xảy ra...
Chỗ dựa tinh thần của Tổng thống Palestine

Chỗ dựa tinh thần của Tổng thống Palestine

Việc Tổng thống Palestine lựa chọn đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ trong thời điểm hiện nay có thể coi là quyết định khôn khéo.
Xung đột Nga-Ukaine, động thái mới và dự báo cục diện, kết cục

Xung đột Nga-Ukaine, động thái mới và dự báo cục diện, kết cục

Cuộc xung đột ở Ukraine bước sang năm thứ ba khó đoán định.
Nhóm Visegrad: Phép cộng không đơn giản

Nhóm Visegrad: Phép cộng không đơn giản

Kết quả Hội nghị thượng đỉnh nhóm Visegrad vừa diễn ra tại Czech, một lần nữa cho thấy các thành viên của nhóm lại không cùng nhìn về một hướng.
Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Điều gì đang xảy ra với quan hệ Mỹ-Israel?

Việc Mỹ bỏ phiếu trắng với nghị quyết kêu gọi ngừng bắn ở Gaza của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc liệu có thể làm chuyển hướng quan hệ với Israel?
Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Nhật Bản cho phép xuất khẩu máy bay chiến đấu tối tân: 3 điều cần biết

Kế hoạch theo Chương trình Không quân Chiến đấu Toàn cầu (GCAP) của Nhật Bản, Anh và Italy báo hiệu sự thay đổi then chốt trong chiến lược an ninh khu vực.
Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ thăm Đông Nam Á: Dấu ấn Hành động hướng Đông, khẳng định giá trị chung với ASEAN

Ngoại trưởng Ấn Độ tìm cách tối đa hóa hoạt động ngoại giao để đưa mối quan hệ của Ấn Độ với các đối tác Đông Nam Á lên một tầm cao mới.
Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Vụ tấn công khủng bố ở Moscow: 'Điểm mù' của Cơ quan an ninh Nga hay thuyết âm mưu đánh lạc hướng?

Khi chính lực lượng IS đã nhận là chủ mưu cuộc khủng bố, Nga vẫn chưa thể vội vàng tin bởi nếu vội tin rất có thể Moscow đã dính bẫy.
Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

Chuyên gia EU: Châu Âu thức tỉnh sau 'giấc ngủ Đông', cục diện xung đột Nga-Ukraine sắp có bước chuyển?

EU đồng lòng hỗ trợ Ukraine 'bằng mọi giá' vì hòa bình trong bối cảnh Nga đang dành nhiều lợi thế trong cuộc xung đột.
Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Mỹ sắp tổ chức thượng đỉnh ba bên, sẽ có thêm một thế 'kiềng ba chân' trong quan hệ quốc tế?

Hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa Nhật Bản, Mỹ và Philippines sẽ lần đầu tiên được tổ chức tại Mỹ vào giữa tháng 4 này.
Phiên bản di động