Luẩn quẩn vòng quay an toàn thực phẩm

Thực trạng mất an toàn vệ sinh thực phẩm đang là vấn đề nóng bỏng,. (Ảnh: Nguyễn Hoài)

Lâu nay mất vệ sinh an toàn thực phẩm đã trở thành vấn nạn trong xã hội, việc sử dụng chất cấm trong trồng trọt, chăn nuôi, chế biến thực phẩm,… xảy ra một cách tràn lan, không thể kiểm soát. Nhưng xem ra, việc giải quyết vấn nạn này vẫn đang trong vòng luẩn quẩn, mà nguyên nhân ngoài tính răn đe của luật pháp chưa đủ mạnh, còn là vấn đề nhận thức và mức sống của người dân.

Vấn đề thực phẩm bẩn đã trở thành thực trạng nhức nhối từ lâu, nhưng việc giải quyết nó dường như vẫn chỉ hời hợt đằng ngọn mà không xóa bỏ được tận gốc. Năm này qua năm khác, đến khi con số bệnh nhân ung thư tăng vọt mà một trong những nguyên nhân chính là thực phẩm bẩn thì vị đại biểu của thành phố Hải Phòng đã phải thốt lên trước Quốc hội: “Hành động sản xuất thực phẩm bẩn nguy hiểm hơn giết người trực tiếp, cần ngay lập tức có biện pháp ngăn chặn thực tế người Việt đang tự đầu độc người Việt”.

Luật chưa đủ nghiêm

Hiện nay, nhiều sự kiện như việc tiếp tục sử dụng những hoá chất cấm dùng trong nuôi trồng, chế biến nông thủy sản, thực phẩm, việc sản xuất một số sản phẩm kém chất lượng hoặc do quy trình chế biến hoặc do nhiễm độc từ môi trường, đang gây ảnh hưởng xấu đến xuất khẩu và tiêu dùng của Việt Nam.

Hành vi đưa chất cấm vào sử dụng trong sản xuất, chế biến, bảo quản thực phẩm đã ảnh hưởng không nhỏ tới đời sống xã hội, gây ra hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe đối với người tiêu dùng, khiến sức khỏe của cộng đồng bị đe dọa.

Dù khung hình phạt dành cho các hành vi vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm lên tới 20 năm tù giam, thế nhưng chế tài để xử lý đối với hành vi vi phạm này chủ yếu mới chỉ là xử phạt hành chính mà chưa có chế tài xử lý về hình sự. Trong khi đó, việc sử dụng chất cấm, chất kích thích trong chăn nuôi, trồng trọt, thực phẩm đem lại lợi nhuận rất cao. Chính vì thế mà họ sẵn sàng chịu xử phạt và tiếp tục thực hiện hành vi của mình.

Nhiều người cho rằng, đối với những người buôn thịt bẩn hay nhập lậu trái cây nhiễm hóa chất độc hại với giá rẻ dường như câu chuyện đạo đức kinh doanh không nằm trong tư duy kinh doanh của họ. Và nếu xét kỹ về tính nhân bản thì kinh doanh thực phẩm bẩn là tội ác. Do đó những hành vi cung cấp thực phẩm bẩn phải được xử phạt bằng hình sự chứ không chỉ là dân sự phạt tiền rồi đâu lại vào đó.

Chính vì vậy, nhiều ý kiến cho rằng, mức án 20 năm tù có lẽ còn quá nhẹ để răn đe những hành vi nguy hiểm. Người vi phạm mới chỉ nhận thấy lợi nhuận trước mắt mà không nhận thức được hậu quả của hành vi với những hệ lụy nghiêm trọng cho cả xã hội. 

Khó làm người tiêu dùng thông minh!

Giờ đây, câu chuyện thực phẩm bẩn không là chuyện của riêng ai mà là câu chuyện của mỗi người trong mỗi ngày. Mỗi người nội trợ đi chợ và chế biến món ăn cho gia đình mình khó chấp nhận chuyện thực phẩm bẩn hằng ngày, hằng giờ len lỏi vào bữa cơm của gia đình.

Thế nhưng, để trở thành người tiêu dùng thông minh không hề dễ dàng bởi trong bối cảnh vàng thau lẫn lộn như hiện nay, người tiêu dùng chỉ biết “lực bất tòng tâm”, phó mặc hoàn toàn sức khỏe, tính mạng của bản thân cho đạo đức của người bán hàng. Thế nhưng, lòng tin của người tiêu dùng đối với đạo đức kinh doanh ngày càng lung lay khi mỗi ngày, mỗi giờ, trên các phương tiện truyền thông lại đưa tin về hàng loạt những hành vi kinh doanh, chế biến thực phẩm bẩn bị phanh phui.

Một quan chức của ngành quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm cũng từng thở dài khi chia sẻ với báo chí rằng, chúng ta chưa cung cấp đủ lượng kiến thức về vệ sinh an toàn thực phẩm cho người dân thì làm sao họ biết để lựa chọn. Hơn nữa, họ không thể tự cung tự cấp cho mình tất cả thực phẩm và dù thế nào vẫn phải phụ thuộc vào sự cung cấp của người khác. Do đó, giải pháp có thể trong hoàn cảnh này là phải định hướng cho người dân biết phân biệt cái nào tốt cái nào xấu để trên cơ sở đó lựa chọn thực phẩm sạch.