 |
| Các bức ảnh mô phỏng chân dung Fazul Abdullah Mohammed theo thời gian của FBI. |
Đã từ lâu, Fazul Mohammed, 38 tuổi, công dân Kenya và Comoros, bị Mỹ truy lùng gắt gao nhất Đông Phi vì bị cáo buộc chủ mưu các vụ đánh bom các đại sứ quán Mỹ ở Kenya và Tanzania năm 1998. Thậm chí, Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) còn treo thưởng 5 triệu USD cho ai giúp bắt được y, nhưng suốt 13 năm qua y đều chạy thoát.
May mắn không ngờ
Ấy vậy mà, đùng một cái, theo báo cáo từ phía Somalia, Fazul đã bị tiêu diệt vào 2 giờ đêm ngày 8/6 vừa qua tại một trạm kiểm soát ở Afgooye, cách thủ đô Mogadishu 20km về phía Tây Bắc khi đang cố gắng tẩu thoát cùng nhiều vũ khí, bản đồ và hơn 40.000 USD tiền mặt. Những hình ảnh được hãng thông tấn Pháp AFP đăng tải, cho thấy mặt của một trong hai thi thể giống với ảnh Fazul trên trang web các phần tử bị truy nã của FBI.
Tư lệnh quân đội Somalia, tướng Abdikarim Yusuf Dhagabadan, cho biết Fazul bị lực lượng của chính phủ lâm thời Somalia chặn lại trên đường, nhưng hắn đã phóng vượt qua khiến các binh lính nổ súng. Vị tướng này cũng tiết lộ với hãng thông tấn AP của Mỹ rằng: “Ban đầu chúng tôi không biết người bị bắn chết là ai và đã chôn y. Nhưng ngay sau khi kiểm tra các giấy tờ của y, chúng tôi đã khai quật xác y lên để chụp ảnh và kiểm tra ADN. Và chúng tôi phát hiện rằng y chính là kẻ mà người Mỹ truy nã bấy lâu”. Khi bị bắn chết, trong người Fazul mang một hộ chiếu Nam Phi có tên người sử dụng là Daniel Robinson, được cấp ngày 13/4/2009. Hộ chiếu cho thấy Fazul đã rời Nam Phi ngày 19/3/2011 để tới Tanzania, nơi hắn được cấp visa trước khi đến Somalia.
Trước đây, Fazul đã nhiều lần thoát chết. Hắn lẩn thoát trong một cuộc đột kích của cảnh sát năm 2008 tại thị trấn Malindi ở Kenya. Năm 2007, cuộc không kích tại Somalia do Mỹ cầm đầu cũng không giết được hắn. Năm 2003, cảnh sát Kenya cho biết hắn đã chạy thoát khỏi những người truy tìm… Vì vậy, tướng Abdikarim Dhagabadan tự hào mô tả cái chết của Fazul có ý nghĩa quan trọng “giống như vụ tiêu diệt Osama bin Laden”, và rằng “đây là một chiến thắng với thế giới, một chiến thắng đối với quân đội Somalia”.
Về phần mình, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton đang ở thăm Tanzania vô cùng hào hứng gọi đây là “một đòn đánh mạnh mẽ vào Al-Qaeda và chân rết tại Đông Phi”. Một cố vấn an ninh cao cấp của Tổng thống Obama cũng nhận định các kế hoạch khủng bố của Al-Qaeda tại châu Phi sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, bởi Fazul là một trong những nhà tổ chức khủng bố kinh nghiệm nhất trong khu vực. Thật là may mắn bất ngờ!
Lật lại hồ sơ
Fazul nằm trong danh sách 26 kẻ khủng bố bị truy nã gắt gao nhất của chính quyền Mỹ. Giống như nhiều kẻ tình nghi khủng bố của Al-Qaeda, Fazul, người mang hai quốc tịch Kenya và Comoros, rất biết khai thác sự lỏng lẻo trong thực thi luật pháp của khu vực giáp biên để di chuyển xung quanh và tránh bị phát hiện. Theo FBI, y còn có lợi thế nói được nhiều ngôn ngữ như tiếng Anh, Pháp, Swahili, Ảrập, Comoros và rất giỏi máy tính, cộng thêm với vẻ bề ngoài không có gì đặc biệt để dễ nhận diện, nên hồ sơ của FBI chỉ ghi: Fazul là người ăn mặc giản dị và “thích đội mũ bóng chày”. Đặc biệt, theo FBI, Fazul còn là bậc thầy về sử dụng bí danh, đã trốn tránh được cơ quan này nhiều năm.
Thật vậy, theo hồ sơ của FBI, Fazul sinh tại quần đảo Comoros, ngoài khơi bờ biển Mozambique vào năm 1974. Y từng có thời gian học tập tại Saudi Arabia. Trung tâm chống khủng bố của Học viện Quân sự West Point ở New York đã thu được một hộ chiếu của Fazul cấp năm 1990 tại Moroni và được làm mới ở Jeddah, Saudi Arabia năm 1996. Những tấm hộ chiếu này cho thấy Fazul đã đến rất nhiều nước như Mauritius năm 1990, Tanzania (1994, 1995), Sudan (1995), Yemen (1995) và Kenya nhiều lần trong ba năm liên tục từ 1993-1995. Tấm hộ chiếu này cũng cho thấy y từng cư trú ở Pakistan từ 1991-1992. Nói chung, rất ít người biết về Fazul cho đến khi y thực sự nổi lên tại Đông Phi vào cuối những năm 1990 sau khi bị cáo buộc tổ chức đánh bom các đại sứ quán Mỹ tại Kenya và Tanzania, làm hơn 200 người thiệt mạng.
Và cũng từ đây, các nhà điều tra Mỹ mới thực sự chú ý đến Fazul. Mặc dù FBI nhận định Fazul sẽ trở về quần đảo Comoros ở Ấn Độ Dương ngay sau các cuộc tấn công nói trên, nên đã bố trí người theo dõi y ở đó, song Fazul lại đi máy bay tới vùng Vịnh và biến mất không dấu vết.
Sau vụ tấn công 11/9 vào nước Mỹ, FBI cũng nỗ lực truy lùng Fazul và tin rằng y đã đến Monrovia, thủ đô của Liberia. FBI cũng xác định y là một trong những kẻ khủng bố của Al-Qaeda đã đứng ra thành lập cơ sở tại Monrovia, buôn bán kim cương và các loại vũ khí xuyên suốt Tây Phi và từ năm 2002 bắt đầu phụ trách luôn các hoạt động của Al-Qaeda ở Đông Phi. Và mặc dù trong cuộc lục soát nhà của Fazul ở Comoros, các nhân viên FBI đã tìm thấy các máy tính có chứa bằng chứng y liên kết với mạng lưới Al-Qaeda cùng một số hộ chiếu mang các quốc tịch khác nhau, song FBI không tìm được bằng chứng nào cho thấy Fazul dính líu trực tiếp đến vụ tấn công nước Mỹ ngày 11/9/2001.
Theo báo cáo điều tra chung của các cơ quan tình báo châu Âu được công bố năm 2002, Lầu Năm Góc cũng từng lên kế hoạch gửi một đội đặc nhiệm tới châu Phi để tóm Fazul, nhưng phải từ bỏ ý định vì không thể xác định được y đang ở đâu. Trước khi các nhân viên an ninh Kenya phát hiện Fazul ở Somalia, nơi ở mới nhất được biết đến của y là trên đảo Lamu ngoài khơi bờ biển Kenya về phía Đông Bắc, nơi y được biết đến là một giáo viên người Hồi giáo với một cái tên khác và đã kết hôn ở đó.
Không chỉ là kẻ chủ mưu các vụ đánh bom đại sứ quán Mỹ ở Đông Phi, mà Fazul còn là kẻ chỉ huy đánh bom một khu nghỉ dưỡng ở bãi biển Kikambala của Kenya làm 13 người chết, sau đó âm mưu bắn hạ một máy bay chở khách ở Israel gần Mombasa năm 2002. Trong những năm gần đây, Fazul được cho là đã tham gia cùng các du kích người nước ngoài ở Somalia chiến đấu cùng al-Shabab, nhóm tuyên bố trung thành với Al-Qaeda vào năm 2010. Nhóm này đến nay vẫn khẳng định những nguồn tin của Mỹ và Somalia nói rằng Fazul bị chết là hoàn toàn sai.
Tuy nhiên, sau nhiều lần tóm hụt Fazul Mohammed trong các cuộc đột kích lần lượt vào các năm 2003, 2007, 2008…, vụ tiêu diệt y thành công lần này, dù là may mắn, xem ra đúng là thắng lợi quan trọng thứ ba của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố kể từ sau cái chết của Osama bin Laden hồi đầu tháng 5 vừa qua.
Hoàng Minh (Theo BBC, Africa Analysis)
