Xây dựng một CPR năng động

Tại Hội nghị cấp cao ASEAN tổ chức tại Kuala Lumpur, Malaysia tháng 11/2015, lãnh đạo các quốc gia Đông Nam Á đã ký Tuyên bố thành lập Cộng đồng ASEAN. Lúc này, các cơ quan ASEAN đang bắt tay vào xây dựng kế hoạch, chương trình để triển khai những dòng hành động nêu trong Tầm nhìn ASEAN 2025 và các kế hoạch tổng thể để triển khai Tầm nhìn. Ý thức về trách nhiệm to lớn nhưng cũng hết sức nặng nề này, CPR - cơ quan điều phối cấp khu vực của Cộng đồng ASEAN đã và đang nỗ lực hết mình trong việc tăng cường vai trò, trách nhiệm, năng lực và hiệu quả hoạt động nhằm đáp ứng, hoàn thành tốt nhiệm vụ, yêu cầu đặt ra trong giai đoạn hội nhập mới của ASEAN.

Đại sứ Nguyễn Hoành Năm (thứ năm từ trái) tại cuộc họp của Uỷ ban các Đại diện thường trực tại ASEAN nhân dịp Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN tháng 11/2015 tại Kuala Lumpur, Malaysia.

Nỗ lực trong năm "cao điểm"

Trong năm 2015, CPR đã hoàn thành một khối lượng công việc khổng lồ, trong đó phải kể đến các việc như triển khai 41/71 khuyến nghị về cải tiến bộ máy hoạt động ASEAN và tăng cường Ban Thư ký; xúc tiến các hoạt động chào mừng Cộng đồng ASEAN 2015; hoàn thành Kế hoạch hành động tăng cường hợp tác giữa ASEAN với sáu Đối tác trong giai đoạn 2016-2020 (Canada, Trung Quốc, Ấn Độ, New Zealand, Hàn Quốc và Mỹ); dự thảo nhiều văn kiện để trình Lãnh đạo cấp cao và cấp Bộ trưởng, trong đó có Tuyên bố của Lãnh đạo cấp cao nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược ASEAN - Mỹ và ASEAN - New Zealand; xây dựng nhiều tài liệu nhằm thống nhất quản lý và đơn giản hoá các quy trình, thủ tục thẩm định và phê duyệt dự án hợp tác; phối hợp cùng Ban Thư ký sắp xếp lại tổ chức bộ máy để hoạt động hiệu quả hơn nữa…

Về đối ngoại, CPR tiếp tục tăng cường tiếp xúc, trao đổi và phối hợp với Đại sứ các đối tác tại ASEAN nhằm trao đổi thông tin và tìm kiếm các khả năng, biện pháp mở rộng hợp tác (tính đến 11/12/2015, đã có 84 nước và tổ chức cử Đại sứ tại ASEAN), nhất là với Đại sứ các Đối tác chính thức (gồm 10 Đối tác Đối thoại, hai Đối tác theo lĩnh vực và Liên hợp quốc), thông qua các cơ chế như Uỷ ban Hợp tác chung (JCC), CPR+3, Tham vấn không chính thức giữa CPR với Đại sứ các Đối tác tham gia Cấp cao Đông Á (EAS)…

Ngoài ra, CPR phối hợp cùng Ban Thư ký theo dõi và hỗ trợ cho các Uỷ ban ASEAN tại Nước thứ ba (ACTC) (tính đến ngày 11/12/2015 đã lập được Uỷ ban ASEAN tại thủ đô của 50 nước trên thế giới), đặc biệt trong các hoạt động quảng bá về ASEAN. Tổng cộng trong năm 2015 đã diễn ra 318 cuộc họp, hoạt động của CPR và Nhóm công tác.

Sẵn sàng choTầm nhìn 2025

Năm 2016 là năm đầu tiên ASEAN bước vào thực hiện Tầm nhìn ASEAN 2025. Để bảo đảm việc triển khai hiệu quả, tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 27 tháng 11/2015, các nhà lãnh đạo ASEAN đã chỉ đạo tất cả các cơ quan cùng nỗ lực hết sức mình nhằm triển khai đầy đủ và nghiêm túc các kế hoạch tổng thể đã đề ra, trong đó đặc biệt nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường năng lực thể chế cũng như lồng ghép, luật hoá các lĩnh vực, nội dung hợp tác ASEAN vào mọi chương trình phát triển ở cấp quốc gia, khu vực và toàn cầu.

Với vai trò "điều phối khu vực", trách nhiệm của CPR trong việc bảo đảm thực hiện Tầm nhìn ASEAN 2025 là rất lớn. Có ý kiến đã ví von rằng nếu coi ASEAN là một cơ thể, CPR cùng với Ban Thư ký ASEAN sẽ đóng vai trò là "trái tim" của cơ thể ấy. Với một "trái tim" hoạt động khoẻ mạnh, dòng chảy hợp tác trong cơ thể sẽ được lưu chuyển thông suốt, kết nối và giúp các cơ quan của ASEAN phối hợp nhịp nhàng cũng như bổ trợ lẫn nhau để thực thi những mệnh lệnh, chỉ đạo từ cấp cao, ngược lại sẽ có nguy cơ "nghẽn mạch", chồng chéo và lãng phí, ảnh hưởng tới hiệu quả hợp tác chung.

Không phải ngẫu nhiên mà CPR và Ban Thư ký ASEAN là một trọng điểm trong kế hoạch cải tiến bộ máy tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của ASEAN, với đa số các khuyến nghị, biện pháp (41/71) đều nhắm tới hoặc có liên quan tới hai cơ quan này. 

Ý thức được trách nhiệm to lớn đó, trong những năm gần đây, CPR đã chú trọng tự nâng cao năng lực thể chế, cải tiến phương thức hoạt động và phối hợp với các cơ quan khác trong ASEAN. Trong năm 2015, trên cơ sở khuyến nghị của CPR, Hội đồng Điều phối ASEAN (ACC) đã thông qua Quy chế hoạt động (TOR) sửa đổi của CPR, trong đó bổ sung và làm rõ thêm nhiều chức năng, nhiệm vụ quan trọng liên quan tới triển khai Tầm nhìn 2025, tăng cường vai trò điều phối và theo dõi tiến độ thực thi, phân công phân nhiệm giữa CPR với các cơ quan khác…

Cũng trong năm qua, với nỗ lực chung của CPR và Ban Thư ký, kế hoạch cải tiến và sắp xếp lại tổ chức bộ máy của Ban Thư ký ASEAN đã được hoàn tất và đi vào áp dụng trong năm 2016 với kỳ vọng giúp cơ quan này nâng cao năng lực và cải tiến hiệu quả hoạt động để có thể đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong giai đoạn hội nhập mới của ASEAN. CPR cũng đang triển khai nhiều biện pháp nhằm cải tiến phương thức trao đổi và hợp tác với các đối tác nhằm tranh thủ và tận dụng tối đa hỗ trợ từ bên ngoài cho tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN.

Sáu trọng tâm của Phái đoàn Việt Nam

ASEAN đang bước vào giai đoạn liên kết và hội nhập sâu rộng mới. Cơ hội là rất lớn nhưng thách thức và trách nhiệm cũng rất nặng nề. Yêu cầu cấp bách với ASEAN hiện nay là cần nâng cao hơn nữa năng lực thể chế, trong đó từng cơ quan phải tự đổi mới, cải tiến, nâng cao năng lực và hiệu suất hoạt động, qua đó góp phần bảo đảm thực hiện đầy đủ, hiệu quả Tầm nhìn ASEAN 2025 và các kế hoạch tổng thể đi cùng với Tầm nhìn.

 Phát huy những kết quả đạt được trong những năm qua, Phái đoàn Đại diện thường trực Việt Nam tại ASEAN luôn nỗ lực không ngừng, tiếp tục chủ động tham gia và tích cực đóng góp vào những hoạt động trong CPR và các khuôn khổ liên quan.

Trong thời gian tới, Phái đoàn sẽ tập trung vào một số trọng tâm hoạt động bao gồm: Thứ nhất, tiếp tục làm tốt công tác tham mưu, khuyến nghị chính sách của ta trong tham gia và đóng góp cho ASEAN, chú trọng thúc đẩy và gắn kết những lợi ích, ưu tiên của Việt Nam vào lợi ích chung của ASEAN trong quá trình xây dựng các biện pháp cụ thể triển khai Tầm nhìn 2025 và các Kế hoạch tổng thể đi cùng với Tầm nhìn.

Thứ hai, đẩy mạnh hơn nữa quá trình cải tiến bộ máy và phương thức hoạt động của ASEAN, trong đó xây dựng cơ chế và năng lực phản ứng nhanh để giúp ASEAN xử lý kịp thời, hiệu quả khi có thách thức mới nảy sinh. Tiếp tục cùng các nước nghiên cứu và đề xuất những phương án khả thi, phù hợp về cải tiến các cuộc họp ASEAN, trong đó chú trọng đổi mới thể thức và nâng cao hiệu quả, chất lượng thảo luận cũng như cơ chế theo dõi và giám sát thực thi các quyết định, kết quả được đưa ra.

Thứ ba, tiếp tục tăng cường vai trò và chức năng của CPR thông qua việc phân công, phân nhiệm hiệu quả với các cơ quan khác của ASEAN và bổ sung nhân lực, tài lực cho CPR.

Thứ tư, tăng cường năng lực và hiệu quả hoạt động của Ban Thư ký ASEAN thông qua cải tiến quy trình hoạt động, xây dựng và sửa đổi các văn bản, quy định quản lý nội bộ Ban Thư ký…

Thứ năm, phối hợp cùng đại diện các nước ASEAN và Đại sứ các Đối tác thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa ASEAN với các Đối tác này chuyển mạnh về chất, phù hợp với bối cảnh và tầm nhìn liên kết mới của ASEAN sau 2015; tiếp tục khuyến khích các Đối tác gia tăng hỗ trợ cho các nước ASEAN, đặc biệt những nước ASEAN kém phát triển hơn, trong đó có Việt Nam, trong những lĩnh vực như ưu đãi thương mại, hợp tác phát triển, đào tạo và nâng cao năng lực; thúc đẩy các Đối tác tham gia và đóng góp vào hòa bình, an ninh hợp tác ở khu vực thông qua các tiến trình do ASEAN dẫn dắt.

Thứ sáu, tăng cường công tác thông tin, dự báo về diễn biến tình hình khu vực, nhất là liên quan tới ASEAN; nghiên cứu và cải tiến quy trình làm việc và phương thức phối hợp và hợp tác với các cơ quan trong nước; tích cực phát huy vai trò là "cầu nối" thông tin và hỗ trợ cho các cơ quan, tổ chức và cá nhân quan tâm tham gia  hoạt động của ASEAN, nhất là các chương trình, dự án hợp tác.