Thách thức tạo ra bất ổn
Từ viễn cảnh của châu Âu, 2019 hứa hẹn sẽ lại là một năm nữa đầy khó khăn, bị chi phối bởi những thách thức to lớn có thể dễ dàng biến thành những cuộc khủng hoảng nghiêm trọng; trừ khi có một sự đảo ngược của việc Vương quốc Anh rút khỏi Liên minh châu Âu (EU) vào ngày 29/3 tới đây.
| Một tương lai bất ổn đang đợi châu Âu ở phía trước. (Nguồn: Getty Images) |
Cuộc khủng hoảng kinh tế và tài chính đang nhen nhóm ở Italy sẽ bùng phát, đe dọa sự ổn định của khu vực châu Âu. Và Pháp có thể vẫn sẽ mắc kẹt trong các cuộc biểu tình của những người theo chủ nghĩa dân túy. Thực trạng này sẽ lấy đi vai trò lãnh đạo của Pháp trong việc theo đuổi các cải cách của EU.
Hơn nữa, cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 5 tới đây có thể sẽ giúp những người theo chủ nghĩa dân tộc chiếm đa số hoặc chiếm gần đa số trong nghị viện. Khi đó những thành viên tiếp theo của EU, lãnh đạo Hội đồng châu Âu và Ngân hàng trung ương châu Âu cũng như Cao ủy phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại sẽ được xác định. Rõ ràng, chiến thắng giành cho những người theo chủ nghĩa dân tộc sẽ là một thảm họa đối với EU, bởi vì nó sẽ làm trật hướng các cải cách cần thiết và gây thêm chia rẽ giữa các quốc gia thành viên.
Dù có chuyện gì xảy ra, cuộc khủng hoảng chính trị nội bộ của châu Âu vẫn sẽ là một sự rối loạn quốc tế. Cùng lúc Nga và Ukraine căng thẳng, Tổng thống Mỹ Donald Trump phát động một cuộc chiến thương mại chống Trung Quốc và có thể lan sang cả EU. Nói một cách rộng hơn, nền kinh tế toàn cầu đang suy yếu, trong khi tăng trưởng sẽ tiếp tục chậm lại trong những tháng tới đây.
Tái thiết là lựa chọn duy nhất
Trong bối cảnh những thách thức có thể đoán trước này, châu Âu sẽ chẳng thể có được bình yên. Nhiều người lo ngại không biết Brexit (Anh rút khỏi EU) sẽ diễn ra trong trật tự hay hỗn loạn. Nếu hỗn loạn sẽ có nhiều người thua cuộc và quan hệ Anh - EU sẽ bị "đầu độc" trong một thời gian dài. Không ai ở bờ bên kia của Biển Manche lại mong muốn kết quả như vậy. Cuộc sống sẽ tiếp tục sau "li hôn" (Anh rời khỏi EU) và nhìn chung, việc duy trì một mối quan hệ lành mạnh là lợi ích của cả hai bên.
Ngay cả sau khi diễn ra Brexit, giới lãnh đạo EU ở Brussels cũng không thể giải quyết được cuộc khủng hoảng Italy - nơi cần sự tăng trưởng mà sẽ đòi hỏi hiện đại hóa toàn diện nền kinh tế. Thật không may, chính phủ hiện nay của Italy không theo đuổi các chính sách cần thiết để đạt được điều đó và thay vào đó kích động sự mâu thuẫn về các quy tắc ngân sách của EU. Do đó, EU sẽ phải chứng tỏ sự linh hoạt, trong khi vẫn ủng hộ các quy tắc để củng cố sự ổn định của đồng tiền chung. Điều này cho thấy rằng các cuộc đàm phán phức tạp và lâu dài còn nằm ở phía trước.
| Brexit không phải là vấn đề lớn duy nhất của EU. (Nguồn: AP) |
Tại Pháp, phe “áo vàng” đã hợp nhất những yêu cầu của họ về kinh tế sau khi mới đầu họ đổ ra đường để phản đối thuế nhiên liệu. Phong trào này cũng bao gồm những người bất mãn về sự mai một của lối sống truyền thống trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập châu Âu. Tại hầu hết các nước phương Tây, sự bất mãn này thường tập trung ở các cử tri trung lưu và tầng lớp lao động truyền thống. Làm việc chăm chỉ không còn đảm bảo cho an ninh kinh tế và sự phát triển của xã hội.
Các quan chức phương Tây sẽ không giành được sự tin tưởng của dân chúng nữa cho đến khi họ có thể giải quyết được vấn đề này mà trong đó giá trị dân chủ và các thể chế cốt lõi không phải là vai trò chủ đạo. Vấn đề còn phức tạp hơn khi cán cân quyền lực toàn cầu sẽ thay đổi từ Tây sang Đông, khủng hoảng khí hậu gia tăng, các công nghệ mới về kỹ thuật số đang cách mạng hóa cuộc sống và công việc của người dân, làn sóng tị nạn và di cư đang khiến cho những người theo chủ nghĩa dân túy thêm tức giận.
Điều đó cũng không giúp ích được gì cho thực tế rằng hầu hết những thay đổi lớn đối với trật tự quốc tế trong vài thập kỷ qua đã khiến châu Âu phải trả giá. Sự trỗi dậy của Trung Quốc và cuộc cách mạng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo dường như đang gạt châu Âu sang một bên. Cho đến nay, Lục địa già vẫn đang “ngủ quên trên chiến thắng”. Nếu không sớm tỉnh giấc thì châu Âu sẽ mất đi cơ hội kiểm soát các lực lượng làm thay đổi.
Các cuộc khủng hoảng đe dọa châu Âu sẽ ngày càng hiện hữu. Do đó, 2019 sẽ là một năm mang tính chất quyết định đối với số phận của châu Âu chứ không phải là sự khởi đầu mới của khối này. Nhưng về dài hạn, một châu Âu tái thiết sẽ là lựa chọn duy nhất.