AMM-54: Trung Quốc công khai đề cập xây dựng COC phù hợp luật pháp quốc tế và UNCLOS 1982

Xin Thứ trưởng cho biết về điểm nhấn của Hội nghị lần này?

Hội nghị lần này diễn ra trong thời điểm hết sức đặc biệt. ASEAN đứng trước rất nhiều thách thức, có thể nói là vô cùng khó khăn, cả do đợt bùng nổ mới của Covid-19 và những biến thể mới ở khu vực, cũng như sự cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt giữa các nước lớn, tình hình phức tạp ở Biển Đông, ở Myanmar.

Trong tình hình đó, điểm nhấn mà Hội nghị đạt được là: càng trong khó khăn, càng thấy được giá trị và nhận thức về giá trị của ASEAN ngày càng tăng, và quyết tâm của các nước ASEAN ngày càng cao, được sự ủng hộ và cam kết mạnh mẽ của các nước khu vực, tôn trọng vai trò của ASEAN ở khu vực này. Tôi cho rằng đây là kết quả rất là tốt.

Điểm thứ hai là về vấn đề Myanmar. Hội nghị lần này đã quyết tâm triển khai thực hiện Đồng thuận 5 điểm của các nhà lãnh đạo ASEAN và đạt được đồng thuận rất khó khăn là cử được Đặc phái viên của Chủ tịch ASEAN là Bộ trưởng Ngoại giao thứ 2 của Brunei.

Đồng thời, Hội nghị cũng đã quyết định triển khai các hoạt động hỗ trợ nhân đạo cho Myanmar, thông qua Trung tâm AHA, điều phối về hỗ trợ nhân đạo và quản lý thiên tai của ASEAN, do Tổng thư ký ASEAN đứng ra gánh vác, điều phối hoạt động này ở Myanmar.

Về Covid-19, ASEAN đã khẳng định lại tiếp tục các kế hoạch hợp tác, nhận được nhiều cam kết hợp tác của các đối tác hỗ trợ khối vượt qua dịch bệnh, nhận được càng ngày càng nhiều vaccine, thực hiện các kế hoạch để phục hồi kinh tế hậu dịch.

Về đối ngoại, ASEAN cũng đã đạt được dấu mốc rất quan trọng, đó là việc đồng ý chấp thuận để Vương quốc Anh trở thành Đối tác đối thoại của ASEAN.

Tại Hội nghị, Việt Nam đã đề xuất những sáng kiến gì để thúc đẩy tinh thần đoàn kết, đồng thuận trong giải quyết các vấn đề thách thức của ASEAN, thưa Thứ trưởng?

Việt Nam tham gia Hội nghị lần này với tâm thế là vừa hoàn thành nhiệm vụ Chủ tịch ASEAN 2020, với rất nhiều kết quả, đề xuất, sáng kiến mà Việt Nam đề ra trong năm 2020.

Trên tinh thần đó, Việt Nam tiếp tục phát huy vai trò trong việc thúc đẩy để triển khai các kết quả của năm 2020, sáng kiến mà Việt Nam đề ra trong năm 2020. Việt Nam duy trì được các mối quan tâm của Việt Nam trong chương trình nghị sự của ASEAN, trong đó có vấn đề gắn sự hợp tác tiểu vùng với các chương trình hợp tác của ASEAN.

Việt Nam cũng đã phát huy vai trò rất tích cực trong việc giải quyết các vướng mắc, khó khăn, bế tắc vì các quan điểm khác nhau, ý kiến khác nhau trong Hội nghị. Và chính Việt Nam là người đã đưa ra nhiều đề xuất và vận động các nước để đi đến thỏa thuận về Myanmar, về đặc phái viên của Myanmar, cũng như đạt được đồng thuận để Anh trở thành Đối tác đối thoại của ASEAN.

Ngoài ra, Việt Nam cũng đã đẩy mạnh các Đối tác của ASEAN tăng cường hợp tác, cam kết với ASEAN, hỗ trợ ASEAN về vaccine và chuyển giao công nghệ về vaccine tại các nước ASEAN.

Bất chấp khó khăn do dịch bệnh, ASEAN đã đạt được những tiến bộ ra sao trong nỗ lực xây dựng các trụ cột và triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025?

Covid-19 là thách thức rất lớn, thu hút sự quan tâm của các nước để chống dịch. Tuy nhiên, công việc xây dựng Cộng đồng vẫn tiến triển. Chúng ta rất phấn khởi là các kế hoạch tổng thể xây dựng Cộng đồng đến năm 2025 đã được triển khai đều khắp trên tất cả các trụ cột. Trụ cột chính trị an ninh đã hoàn tất 96% các dòng hành động. Trụ cột kinh tế đã hoàn tất 88%. Trụ cột văn hóa xã hội đã hoàn tất 72%. Đó là những kết quả rất đáng khích lệ.

Những kế hoạch đặt ra như triển khai Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2025 thì ASEAN đã có được lộ trình và lập ra được Nhóm đặc trách cao cấp để triển khai nhiệm vụ này, cũng như tiếp tục triển khai các công việc kiểm điểm việc thực hiện Hiến chương của ASEAN.

Có thể nói các công việc đặt ra đều được quan tâm triển khai trong năm nay.

Xin Thứ trưởng cho biết, về quan hệ đối ngoại của ASEAN, Việt Nam đã đạt được những gì qua các hội nghị lần này?

Về đối ngoại, như đã nói một phần ở trên, trước hết, các nước Đối tác đến đây, dự họp với ASEAN với tinh thần ủng hộ ASEAN rất cao, với sự thừa nhận về giá trị và vai trò của ASEAN, đặc biệt trong lúc khó khăn này và rất tôn trọng ý kiến của ASEAN.

Các nước Đối thoại rất mong muốn gắn kết chiến lược, chính sách của mình với hợp tác khu vực, với Quan điểm về Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của ASEAN.

Điểm nổi bật là các nước Đối tác đến đây đều có các cam kết rất mạnh mẽ, rất cụ thể về việc hỗ trợ ASEAN chống Covid-19 và phục hồi bằng những việc làm rất cụ thể. Nước thì cung cấp vaccine và cung cấp kỹ thuật, chẳng hạn như thiết bị kho lạnh để chứa vaccine. Nước thì giúp đào tạo cán bộ y tế. Nước thì hỗ trợ tiền để ASEAN có thể tăng cường Quỹ Covid-19 để mua thêm vaccine...

Một kết quả nữa là Anh đã trở thành Đối tác đối thoại của ASEAN.

Cho nên, có thể nói thông qua chuỗi Hội nghị ASEAN lần này, các mối quan hệ đối ngoại của ASEAN đã được củng cố và tăng cường hơn rất nhiều.

Một vấn đề rất được quan tâm hiện nay là vaccine. Hiện tại, việc sử dụng Quỹ ASEAN Ứng phó Covid-19 để mua sắm, chuyển giao công nghệ về vaccine đã được các nước tiếp cận như thế nào, thưa Thứ trưởng?

Quỹ ASEAN Ứng phó Covid-19 đã được thiết lập trong năm ngoái (2020), cho đến nay đã có 20,5 triệu USD đóng góp của các nước thành viên và các nước Đối tác của ASEAN.

ASEAN đã quyết định sử dụng 10,5 triệu USD để mua vaccine cho các nước thành viên thông qua hợp tác với UNICEF. Hiện nay, thỏa thuận giữa ASEAN và UNICEF đang được hoàn tất. Chúng tôi hy vọng là sẽ sớm hoàn tất để có thể triển khai và thông qua UNICEF, dùng số tiền đó để mua vaccine cho các nước ASEAN.

Về khía cạnh phục hồi sau đại dịch, ASEAN đã đạt được thống nhất gì qua Hội nghị lần này, thưa Thứ trưởng?

Thứ nhất, ASEAN quyết tâm không để đứt gãy chuỗi cung ứng, duy trì các giao dịch, giao thương của các nước không bị ảnh hưởng, tạo điều kiện cao nhất có thể trong hoàn cảnh này cho doanh nghiệp để có thể duy trì thương mại và đầu tư.

Đặc biệt là ASEAN sẽ đẩy mạnh hợp tác để chuyển đổi số. Các Bộ trưởng ASEAN phụ trách về hợp tác số đã thông qua Kế hoạch chuyển đổi số của ASEAN cho đến năm 2025. Đấy là tiến bộ rất lớn và các nước sẽ đẩy mạnh triển khai thương mại điện tử trong ASEAN.

Đồng thời, ASEAN quyết tâm tận dụng và đẩy mạnh các Hiệp định đã ký kết về tự do hóa thương mại, xác định với nhau là cố gắng để phê chuẩn sớm nhất Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

Vấn đề an ninh, an toàn hàng hải, hàng không ở Biển Đông đã được các nước ASEAN và các Đối tác rất quan tâm và tập trung trong các phiên thảo luận. Xin Thứ trưởng cho biết, các nước ASEAN và các Đối tác đã đạt được những điểm chung nào?

Tình hình Biển Đông có những phức tạp nhất định. Trong tình hình đó, ASEAN vẫn duy trì quan điểm nhất quán của mình.

Đó là ủng hộ, nhấn mạnh hòa bình, ổn định, tự do hàng hải, hàng không ở khu vực và xây dựng lòng tin. Các nước phải kiềm chế, không có hành động làm leo thang căng thẳng, hoặc các hành động quân sự hóa hay tái tạo đảo, hoặc những hoạt động gây tổn hại quyền lợi chính đáng của các nước ở ven biển.

Các nước nhất trí rất cao, đề cao vai trò của luật pháp quốc tế, đặc biệt nhấn mạnh UNCLOS là khuôn khổ để điều chỉnh các hoạt động của các nước trên biển và trên đại dương.

Quan trọng nữa, các nước nhất trí rằng COC phải thực chất, tổng thể, phù hợp luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS. Điểm mới là Trung Quốc giờ đây đã chấp nhận quan điểm của ASEAN. Điều đó sẽ định hướng quá trình thương lượng COC thời gian tới.

Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!