ASEAN-Trung Quốc: Hai hội nghị, một tầm nhìn

Đây là hai hội nghị trực tiếp đầu tiên ở cấp Bộ trưởng Ngoại giao được ASEAN tổ chức sau khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát.

Năng động, thực chất và hiệu quả

Trải qua hành trình ba thập niên, quan hệ đối tác chiến lược ASEAN-Trung Quốc đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, trên cơ sở cùng có lợi, tôn trọng và hiểu biết lẫn nhau, đóng góp cho hoà bình, ổn định và phát triển thịnh vượng ở khu vực cũng như trên thế giới.

Tại Hội nghị, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và Ủy viên Quốc vụ, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đánh giá rằng thông qua trao đổi, tiếp xúc tích cực ở các cấp và phối hợp hiệu quả tại các cơ chế đối thoại và hợp tác khu vực do ASEAN chủ trì, tin cậy chính trị được củng cố, quan hệ láng giềng hữu nghị được vun đắp.

Hợp tác kinh tế - thương mại là điểm sáng trong quan hệ hai bên với kim ngạch thương mại hai chiều trong 30 năm tăng tới 80 lần, đưa Trung Quốc và ASEAN trở thành đối tác thương mại số 1 của nhau.

Bên cạnh đó, hợp tác giữa ASEAN và Trung Quốc còn trải rộng trên các lĩnh vực từ đầu tư, kết nối, phát triển kinh tế số, đổi mới sáng tạo… đến trao đổi văn hoá, giao lưu nhân dân, hợp tác phát triển, ứng phó các thách thức xuyên quốc gia… Tất cả các lĩnh vực đều chứng kiến những kết quả rất đáng khích lệ.

Với những kết quả rõ rệt đó, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN nhận định quan hệ đối tác ASEAN - Trung Quốc là một trong những mối quan hệ đối tác năng động, thực chất và hiệu quả nhất của ASEAN.

Trong khi đó, phía Trung Quốc cũng nhấn mạnh ASEAN luôn là ưu tiên cao trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc. Trung Quốc nhất quán coi trọng quan hệ láng giềng hữu nghị và hợp tác cùng có lợi với ASEAN, mong muốn đưa quan hệ đối tác chiến lược hai bên lên tầm cao mới, ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực.

Chung một hướng đi

Chia sẻ nhiều định hướng phát triển quan trọng cho quan hệ hai bên, các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN và Trung Quốc nhất trí dành ưu tiên cao đẩy mạnh hợp tác kiểm soát Covid-19, thúc đẩy phục hồi.

Đặc biệt, Trung Quốc khẳng định tiếp tục đẩy mạnh cung cấp vaccine, hỗ trợ ASEAN nâng cao năng lực nghiên cứu, phát triển, sản xuất và phân phối vaccine ngừa Covid-19.

Nhằm tăng tốc phục hồi kinh tế, hai bên nhất trí triển khai Khung phục hồi tổng thể ASEAN, thuận lợi hoá thương mại - đầu tư, tận dụng hiệu quả Hiệp định thương mại tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA), sớm đưa Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) vào hiệu lực.

Cùng chung một tầm nhìn, Việt Nam bày tỏ tích cực cùng các nước ASEAN và Trung Quốc tăng cường đối thoại chính trị, nâng cao hiểu biết, tin cậy và tôn trọng lẫn nhau, đẩy mạnh hợp tác toàn diện, đưa quan hệ hai bên trở thành hình mẫu của quan hệ đối tác ổn định và bền vững giữa các nước láng giềng.

Về tình hình thế giới và khu vực, các Bộ trưởng Ngoại giao khẳng định việc duy trì môi trường hoà bình, an ninh, ổn định ở khu vực, trong đó có ở Biển Đông, là quan tâm và lợi ích chung của cả ASEAN và Trung Quốc.

Về tình hình Myanmar, Trung Quốc và các thành viên ASEAN kêu gọi đẩy nhanh việc thực hiện năm đồng thuận về vấn đề Myanmar vốn đã đạt được sau Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN hồi tháng Tư, đồng thời nhấn mạnh vai trò của ASEAN trong thúc đẩy đối thoại, hòa giải, hỗ trợ Myanmar tìm giải pháp ổn định tình hình.

Ba văn kiện, bốn giải pháp

Sau năm năm hình thành và phát triển, MLC đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, nổi bật là việc sáu quốc gia ven dòng sông Mekong-Lan Thương là Việt Nam, Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Trung Quốc đã xây dựng các kế hoạch hành động trong năm lĩnh vực ưu tiên; thành lập các trung tâm hợp tác chuyên ngành; và triển khai hơn 500 dự án hợp tác về thương mại, công nghiệp, nông nghiệp, du lịch, quản lý nguồn nước, môi trường, y tế và văn hoá.

Trên cơ sở đó, các Bộ trưởng khẳng định thời gian tới sẽ thúc đẩy MLC theo hướng củng cố quan hệ láng giềng hữu nghị, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế xã hội của các nước thành viên, xây dựng Cộng đồng ASEAN, và thực hiện các Mục tiêu phát triển bền vững 2030.

Nhân dịp này, các Bộ trưởng đã thông qua ba văn kiện về tăng cường hợp tác phát triển bền vững, khuyến khích hợp tác giữa các địa phương và hợp tác y học cổ truyền.

Cụ thể, MLC sẽ chú trọng các nội dung về hợp tác nguồn nước và môi trường, hợp tác ứng phó đại dịch, phục hồi kinh tế sau đại dịch thông qua thúc đẩy thương mại và đầu tư giữa sáu nước, khuyến khích hợp tác giữa chính quyền địa phương sáu nước nhằm nâng cao hiệu quả chung của MLC.

Đồng quan điểm này, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng MLC cần giải quyết ba yêu cầu cấp bách là ứng phó thành công dịch Covid-19, duy trì tăng trưởng kinh tế, và ngăn chặn suy thoái môi trường.

Trên tinh thần chung đó, Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn đề xuất bốn nhóm biện pháp chính được các nước thành viên đánh giá cao, tiếp thu và thể hiện trong các văn kiện của Hội nghị như sau:

Thứ nhất, hợp tác chia sẻ thông tin, kinh nghiệm về phòng chống Covid-19; chuyển giao công nghệ về sản xuất vaccine một cách thiết thực, hiệu quả.

Thứ hai, tạo thuận lợi cho lưu thông hàng hóa qua biên giới, đặc biệt là những mặt hàng nông thủy sản, trái cây tươi; thông tin kịp thời cho doanh nghiệp về các yêu cầu và tiêu chuẩn tiếp cận thị trường.

Thứ ba, đẩy mạnh hợp tác quản lý và sử dụng bền vững nguồn nước sông Mekong thông qua tăng cường chia sẻ số liệu thuỷ văn, tham vấn xây dựng chính sách tài nguyên nước; thực hiện dự án chung về biến đổi khí hậu, thiên tai, xâm nhập mặn, và tăng cường hợp tác giữa MLC và MRC.

Cuối cùng, thúc đẩy phối hợp giữa MLC với ASEAN và các cơ chế hợp tác khu vực và tiểu vùng khác; khuyến khích sự tham gia của các địa phương vào các chương trình, hoạt độngcủa MLC.

Năm 2021 có thể coi là năm phát triển bền vững ASEAN - Trung Quốc. Trong bối cảnh cả ASEAN và Trung Quốc đang phải đối mặt với nhiều thách thức, khó khăn do những biến động khó lường trên thế giới và đặc biệt là tác động của đại dịch Covid-19, ưu tiên hàng đầu lúc này của cả hai là đẩy lùi dịch bệnh, đảm bảo đời sống bình yên cho người dân, đồng thời duy trì môi trường ổn định chung để cùng nhau khôi phục và phát triển sau đại dịch.

Với hướng đi và mục tiêu đã vạch ra, thông qua MLC cũng như hợp tác đa phương hay song phương khác, quan hệ hai bên đang đứng trước cơ hội để phát triển lên tầm cao mới, đem lại lợi ích thiết thực cho cả ASEAN lẫn Trung Quốc, đồng thời đóng góp vào hòa bình, ổn định và phát triển chung của khu vực.