Châu Á luôn được coi là nơi có nền bóng đá kém phát triển hơn so với châu Âu, châu Mỹ thậm chí là châu Phi. Điều đó được thể hiện rõ ràng qua các vòng chung kết World Cup, khi đội bóng của các quốc gia châu Á chỉ là những kẻ “lót đường” để các ông lớn thể hiện sức mạnh.
Đối với các đội tuyển quốc gia khu vực như Thái Lan, Việt Nam hay Singapore,… việc được đứng ngang hàng với những nước có nền bóng đá phát triển bậc nhất châu Á như Nhật Bản và Hàn Quốc là cả một giấc mơ. Nhật Bản và Hàn Quốc là các đại diện “máu mặt” nhất châu Á, là những gương mặt quen thuộc thường xuyên xuất hiện tại các kỳ World Cup.
Ngoài ra, các cầu thủ Hàn Quốc và Nhật Bản cũng đang dần trở thành những nhân vật không thể thiếu tại các CLB hàng đầu châu Âu như tiền đạo Son Heung-min của Tottenham Hotspurs (Anh), hiện đang thi đấu cho U23 Hàn Quốc tại ASIAD lần này, hay Shinji Kagawa, cầu thủ Nhật Bản đang thi đấu tại CLB Borussia Dortmund (Đức) trong khuôn khổ giải Bundesliga...
| Văn Toàn ăn mừng bàn thắng duy nhất trong trận gặp Olympic Syria trong ngày 27/8/2018. |
Cho dù thành tích của các đội bóng châu Á tại World Cup 2018 không có nhiều đặc biệt giống như các lần trước. Thế nhưng, bóng đá châu Á cũng đã để lại cho người hâm mộ nhiều khoảnh khắc phi thường khi Hàn Quốc đánh bại Đức với tỉ số 2-0 trong trận đấu cuối của bảng F, khiến nhà đương kim vô địch phải “ngậm đắng nuốt cay” xách vali về nước. Điều đó cho thấy, bóng đá châu Á đang dần vươn ra bắt kịp với thế giới.
Tiệm cận với nền bóng đá hàng đầu châu lục
Bốn năm trước, tại ASIAD 2014, đội tuyển U23 Thái Lan do cựu danh thủ Kiatisuk dẫn đầu đã tạo ra một “hiện tượng” tại Incheon, Hàn Quốc khi đi tới trận bán kết với thành tích toàn thắng và không để thủng lưới một bàn nào. Tuy Olympic Thái Lan kết thúc Giải với vị trí thứ tư, nhưng kết quả đó là quá đủ để HLV Kiatisuk có thể tự tin nói rằng Thái Lan đã thoát ra khỏi “ao làng” Đông Nam Á.
Và tại ASIAD 2018 năm nay, tuy Thái Lan và Singapore - hai "ông lớn" của bóng đá khu vực đã phải dừng bước tại vòng bảng thế nhưng Việt Nam, Indonesia và Malaysia lại cùng nhau vượt qua vòng bảng và giành vé đi tiếp vào vòng 1/8.
Tại vòng 1/8, tuy cả Indonesia và Malaysia đều đã không vượt qua được các đối thủ được đánh giá mạnh hơn là UAE và Nhật Bản thì duy nhất U23 Việt Nam đã giành vé vào Tứ kết sau khi đánh bại U23 Bahrain với tỉ số 1-0. Đây là lần đầu tiên, Việt Nam vào đến trận Tứ kết ở ASIAD và gặp đội tuyển Syria, một đội bóng rất mạnh của châu Á.
Với chiến thắng 1-0 ở phút 108 trong trận đấu với Syria tối 27/8, Tuyển Việt Nam đã lần đầu tiên trong lịch sử hiên ngang bước vào bán kết ASIAD cho thấy bóng đá Đông Nam Á, đặc biệt là đại diện Việt Nam đã có sự bứt phá thực sự ngoạn mục.
| Các cầu thủ U23 Việt Nam ăn mừng bàn thắng của Công Phượng trong trận gặp U23 Bahrain. |
Thay đổi phải đến từ gốc
Để có được thành công như hôm nay, các đội tuyển đã phải trải qua rất nhiều khó khăn với nhiều cải biên về triết lý bóng đá cũng như cách huấn luyện các cầu thủ từ độ tuổi còn rất trẻ.
Đội tuyển quốc gia Malaysia được xây dựng bởi một hệ thống phát triển cầu thủ từ 12-16 tuổi, và HLV Ong Kim Swee khẳng định, đó là bí quyết khiến đội bóng của ông có được hôm nay.
“Các cầu thủ trẻ bắt buộc phải thi đấu thường xuyên ở cấp độ quốc tế nếu có thể và phải ra sân thường xuyên ở cấp các CLB, tập luyện cùng các cầu thủ có nhiều kinh nghiệm hơn. U23 Malaysia lần này đã thi đấu bên nhau từ năm 2017, và chúng tôi luôn gọi họ lên tuyển để thi đấu các trận giao hữu quốc tế cũng như vòng loại các giải đấu của FIFA để xây dựng đội ngũ, thiết lập hệ thống cầu thủ và đánh giá các cầu thủ mới.” – HLV Ong Kim Swee trả lời phỏng vấn với tờ The Straits Times sau khi đi tiếp vào vòng 1/8.
Trong khi đó, Hiệp hội bóng đá Indonesia (PSSI) đã phát động Triết lý bóng đá Indonesia vào tháng 11/2017 sau khi đã nghiên cứu kỹ bóng đá châu Âu và Nam Mỹ. HLV Endri Erawan cho biết: “Indonesia hiện có 388 huấn luyện viên có chứng chỉ quốc tế, và chúng tôi đang muốn nhân 10 lần còn số này trong vài năm tới.”
Chỉ trong năm 2018, Indonesia đã góp mặt trong năm giải đấu trẻ quốc tế từ U13 đến U19. Đặc biệt hơn, tháng Ba vừa qua, U16 Indonesia đã vô địch giải Genesis Cup, giải đấu giữa 12 đội tuyển U16 quốc tế tại Nhật Bản, đánh bại nước chủ nhà 1-0 tại trận bán kết và hạ Việt Nam với tỉ số 1-0 tại trận chung kết. “Chúng tôi tin có sự cạnh tranh tốt sẽ giúp các cầu thủ chơi tốt dần lên theo thời gian và hiện tại, chúng tôi đã đạt được một số kết quả đáng kể."
Còn U23 Việt Nam đã lập nên kỳ tích khi lần lượt đánh bại các đội bóng lừng danh khu vực để vào chơi trận chung kết với Uzbekistan tại vòng chung kết U23 châu Á. Trong một trận đấu mà Việt Nam gặp bất lợi đủ đường: thi đấu với đối thủ được đánh giá cao hơn, dưới mưa tuyết, thế nhưng Tuyển Việt Nam vẫn kiên cường thi đấu và chỉ chấp nhận thất bại ở phút bù giờ cuối cùng trong hiệp phụ thứ hai.
Để có sự tự tin đó, đội tuyển bóng đá Việt Nam cũng đã phải trải qua một quá trình để thay đổi lại cách huấn luyện và phát triển các cầu thủ trẻ. Cựu trợ lý HLV tuyển Thái Lan Steve Darby nhận định: “Việt Nam đã đầu tư thông minh vào trung tâm đào tạo bóng đá trẻ quốc gia của họ (ở Hà Nội), và ngay cả tại cấp CLB như Hoàng Anh Gia Lai FC cũng xây dựng một kế hoạch phát triển dài hạn rất bài bản".
Với những gì mà bóng đá Đông Nam Á thể hiện trong thời gian qua, người hâm mộ bóng đá khu vực có thể hy vọng rằng, bóng đá Đông Nam Á có thể đạt đến trình độ tiệm cận với các đội bóng hàng đầu châu Á. Hoặc chí ít, nó cũng chứng minh rằng, trong tương lai không xa, Việt Nam và các đội bóng khu vực vốn được coi là chỉ quanh quẩn trong "ao làng" ASEAN sẽ có thêm nhiều cơ hội cọ sát và thi đấu bình đẳng với các đội tuyển hàng đầu khu vực và thế giới.