“Eläköön Neuvosto Suomi - Phần Lan-Xô Viết muôn năm!” là dòng chữ nổi bật rất dễ nhận ra trong Bảo tàng Lenin ở thành phố Tampere (Phần Lan), cách thủ đô Helsinki 150 km về phía Bắc. Còn trên đầu trang web tiếng Anh của Bảo tàng, bạn sẽ bắt gặp lời chào “Welcome to the Birthplace of the Soviet Union! - Chào mừng Bạn đến với nơi ra đời của Liên bang Xô viết!”
| Tấm biển trước cửa Bảo tàng Lenin ở Tampere, Phần Lan. |
Đây là Bảo tàng Lenin đầu tiên được thành lập ngoài Liên Xô và cũng là bảo tàng cuối cùng còn lại cho đến ngày nay.
Bảo tàng nằm trong tòa nhà có căn phòng mà Lenin (22/4/1897-21/1/1924) và Stalin (18/12/1878-5/3/1953) gặp nhau lần đầu tiên, vào một đêm Giáng sinh lạnh giá năm 1905, chuẩn bị cho sự ra đời của Liên bang Xô viết vào năm 1917...
Một lịch sử rất riêng
Nhiều người trên thế giới từng thắc mắc vì sao lại có Bảo tàng Lenin ở một quốc gia thuộc Liên minh châu Âu mà không biết rằng Bảo tàng Lenin ở Phần Lan lại có một câu chuyện riêng độc đáo.
Câu chuyện bắt đầu vào năm 1944 khi cuộc chiến tranh giữa Phần Lan và Liên Xô (1941-1944) kết thúc. Để góp phần với chính phủ củng cố mối quan hệ mới được thiết lập lại vẫn còn mong manh, Hội hữu nghị Liên Xô-Phần Lan và một số chi hội địa phương được thành lập, trong đó có thành phố Tampere.
Chi hội Liên Xô-Phần Lan của thành phố Tampere đã đưa ra sáng kiến thành lập Bảo tàng Lenin ở Nhà lao động Tampere, nơi có căn phòng mà Lenin và Stalin gặp nhau lần đầu tiên trong một cuộc họp bí mật của những người Bolshevik vào tháng 12/1905.
Tại cuộc gặp này đã ra đời kế hoạch cho cuộc cách mạng Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, làm thay đổi lịch sử thế giới và cũng giúp Phần Lan trở thành một quốc gia độc lập chưa đầy 2 tháng sau.
Sáng kiến về việc mở Bảo tàng Lenin ở Phần Lan là một vấn đề nhạy cảm về chính trị lúc bấy giờ, song vẫn được xúc tiến và triển khai với một kế hoạch chi tiết.
Sáng kiến này nhận được sự ủng hộ rộng rãi của các chính trị gia, trong đó có Thủ tướng Phần Lan lúc bấy giờ J. K. Paasikivi, người coi việc cải thiện mối quan hệ giữa hai bên thắng-thua sau chiến tranh giữa Phần Lan và Liên Xô là một nhiệm vụ thiết yếu và Bảo tàng Lenin là một bước đi hợp lý trên con đường này.
Vào mùa Thu năm 1945, Johan Helo, Chủ tịch Hội Phần Lan-Liên Xô và Bộ trưởng Bộ Giáo dục Phần Lan, đã thành lập một phái đoàn và may mắn có được cơ hội trình bày kế hoạch về Bảo tàng Lenin cho Joseph Stalin.
Khi nghe phía Phần Lan trình bày, Stalin rất vui với dự án, thậm chí ông còn nhắc lại lần ông đến Tampere năm 1905 và cuộc gặp Lenin. Sự đón nhận của Stalin đã làm tăng đáng kể uy tín và ý nghĩa của sáng kiến.
| Hình tượng Lenin và Stalin trong Bảo tàng. |
Điểm đến không thể bỏ qua
Bảo tàng được khai trương vào ngày 20/1/1946, một ngày trước ngày kỷ niệm ngày mất của Lenin. Tháng 1/2021, Bảo tàng tròn 75 năm tuổi. Không giống như các Bảo tàng Lenin khác, nó không do Nhà nước vận hành mà là Hội nghề nghiệp với các tình nguyện viên.
Từ khi được thành lập cho đến năm 2013, Bảo tàng thuộc sở hữu của Hiệp hội Phần Lan-Liên Xô/Nga. Từ năm 2014, Bảo tàng trở thành một bộ phận của Bảo tàng Lao động Phần Lan Werstas.
Vào những năm 1970, Bảo tàng đón nhận hơn 20.000 lượt tham quan hằng năm. Năm 1975, có nhiều du khách đến từ Liên Xô thăm Bảo tàng hơn Phần Lan. Vào những năm 1980, Bảo tàng đã trải qua những năm rất thành công về mặt tài chính, cung cấp các nguồn lực để tu bổ và sưu tầm hiện vật cho Bảo tàng.
Bảo tàng đã trở thành một điểm đến không thể bỏ qua của khách du lịch Liên Xô khi đến Phần Lan.
Với việc Liên bang Xô viết tan rã vào năm 1991 hầu hết các Bảo tàng Lenin trên thế giới đóng cửa. Khi Bảo tàng Lenin Trung tâm ở Moscow đóng cửa vào năm 1993, Bảo tàng Lenin ở Tampere đã trở thành Bảo tàng Lenin duy nhất còn hoạt động trên thế giới.
| Dòng chữ Xô viết-Phần Lan muôn năm trong Bảo tàng Lenin. |
Có thể hiểu được ý nghĩa chính trị của Bảo tàng bằng cách xem danh sách các nhà lãnh đạo Liên Xô đã đến thăm bảo tàng trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Đầu tiên là vào tháng 6/1957, Thủ tướng Bulganin, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Gromyko và Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô Nikita Khrushchev đến thăm Bảo tàng. Tiếp đến là chuyến thăm của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô Leonid Brezhnev vào tháng 4/1960. Bảo tàng chỉ chưa đón hai trong số các nhà lãnh đạo cao cấp nhất của Liên Xô.
Nhà du hành vũ trụ Yuri Gagarin, người đầu tiên bay vào không gian vũ trụ, cũng đã đến thăm Bảo tàng Lenin ở Tampere tháng 7/1961. Kỷ niệm tròn 60 năm chuyến thăm của Gagarin, năm nay Bảo tàng tổ chức cuộc thi tìm hiểu và sưu tầm kỷ vật về chuyến bay vào vũ trụ của ông.
Ngoài Bảo tàng ở Tampere, trên khắp Phần Lan còn có 17 dấu tích về Lenin (vườn hoa, tượng, biển ghi nhớ những nơi ông từng ở hoặc đặt chân tới). Điều này thể hiện câu châm ngôn nổi tiếng của người Phần Lan “Con người tuy mất đi, nhưng ký ức mãi trường tồn!” tương tự như quan niệm sống “Uống nước nhớ nguồn” của người Việt.
| Nếu chưa có dịp đến Phần Lan, bạn có thể tìm hiểu thêm về bảo tàng này qua địa chỉ của bảo tàng ở đây: http://lenin.fi/?lang=en |