5 kết luận của báo chí Ukraine về cuộc Bầu cử Ukraine với chiến thắng áp đảo của ông Zelensky trước đương kim Tổng thống Poroshenko, đó là: Thứ nhất, đây là thất bại nặng nề của ông Poroshenko. Khả năng thất bại đã có thể thấy rõ từ sau vòng một, câu hỏi chỉ là tỷ lệ bao nhiêu. Và câu trả lời là tỷ lệ rất thấp. Thấp hơn bất kỳ ứng cử viên nào khác từng lọt vào vòng hai.
| Những kết quả kiểm phiếu sơ bộ cuộc Bầu cử Ukraine được công bố, tờ Strana.ua của Ukraine đưa ra 5 kết luận đầu tiên. |
Thứ hai, “kỹ xảo” đã không phát huy tác dụng.
Tất cả những nỗ lực dọa dẫm ông Zelensky, những công nghệ “đen”, những cáo buộc nghiện ngập và ngay cả tấm biển quảng cáo “nổi tiếng” (in hình ứng cử viên Poroshenko đối mặt với Tổng thống Nga Vladimir Putin, hàm ý ai không ủng hộ ông Poroshenko tức là ủng hộ ông Putin) - tất thảy đều không có tác dụng.
Những người bỏ phiếu cho ông Zelensky không phải bỏ phiếu cho Putin mà họ bỏ phiếu chống lại Tổng thống Poroshenko. Các cuộc thăm dò trước bầu cử cũng cho thấy một bộ phận lớn những người muốn bỏ phiếu cho ông Poroshenko thực chất không phải ủng hộ ông mà họ chống lại Putin. Có nghĩa là tuyên truyền của tổng thống cũng có tác dụng, song không đáng kể. Từ đó kết luận rằng với người dân Ukraine hiện nay, 5 năm với ông Poroshenko còn đáng sợ hơn Putin nhiều.
Và đó là kết quả nổi bật của nhiệm kỳ tổng thống. Khi ông Poroshenko được bầu làm tổng thống năm 2014, người dân đã hy vọng. Trước hết là chấm dứt chiến tranh. Có thể là họ nghĩ ông Poroshenko sẽ giành được chiến thắng nhanh chóng, cũng có thể là ông sẽ thỏa hiệp với Nga và đạt được hòa giải ngừng chiến. Có thể họ nghĩ ông là tỷ phú, và lên nắm quyền sau một “Maidan” đẫm máu thì sẽ không “ăn cướp trắng trợn” như những người tiền nhiệm. Song không có gì xảy ra như họ nghĩ.
Thứ ba là dấu chấm hết của chính trị gia Poroshenko.
Thất bại nặng nề đặt ra câu hỏi về tương lai chính trị của ông Poroshenko. Ông đã không thể nhắm đến vị trí thủ lĩnh đối lập. Thậm chí, cả triển vọng đảng của ông lọt vào Quốc hội cũng rất mong manh.
Vì những lá phiếu bỏ cho ông trong vòng hai không phải là phiếu ủng hộ ông mà là phiếu chống lại ông Zelensky, Putin hoặc nhà tài phiệt Kolomoisky. Đảng của ông không chắc đã giành được tỷ lệ 16% mà ông Poroshenko nhận được trong vòng một. Trong 16% đó có một số % là lá phiếu đi mua hoặc giả mạo. Ngoài ra, còn một số % (khoảng 6-8%) là phiếu của những cử tri luôn bỏ phiếu cho chính quyền.
Kết quả là ông Poroshenko không còn đủ số phiếu để vượt qua mức sàn vào cơ quan lập pháp. Cộng thêm làn sóng chỉ trích sau khi ông từ chức chắc chắn sẽ không hề nhẹ, sự nghiệp chính trị của ông rất có thể sẽ bị đặt dấu chấm hết. Trong cục diện đó, cũng sẽ chẳng còn nhiều người trung thành với ông. Số khác sẽ tản ra các đảng chính trị khác.
Thứ tư là mối đe dọa đối với những người “tiền nhiệm”.
Kết quả quá thấp của Tổng thống Poroshenko làm tăng mối đe dọa truy cứu hình sự đối với chính ông và đội ngũ của ông sau khi đã rời chức Tổng thống. Chính quyền mới hoàn toàn có thể đưa ông và đội ngũ của ông vào tù, dùng đó làm con bài PR chính trong những tháng cầm quyền đầu tiên, tiện thể “giành” luôn doanh nghiệp của ông chủ hãng bánh kẹo Roshen (là ông Poroshenko).
Tuy nhiên, theo nguồn tin của Strana từ giới vận động hành lang ở Washington, Mỹ đã đưa ra bảo đảm bất khả xâm phạm cho ông và cảnh báo đội ngũ của ông Zelensky không được động đến ông Poroshenko. Song Mỹ thì ở xa. Còn yêu cầu trả giá cho 5 năm chiến tranh và tham nhũng của xã hội Ukraine thì quá lớn, tân tổng thống không thể bỏ qua. Thêm vào đó, đã có không ít ám chỉ đến viễn cảnh hình sự trong tuyên bố của ứng cử viên Zelensky.
Thứ năm, điều chủ yếu của ông Zelensky là không được biến thành ông Poroshenko.
Ông V. Zelensky đã lập được kỷ lục mà chưa một Tổng thống nào của Ukraine có được về tỷ lệ ủng hộ. Người có tỷ lệ cao nhất cho đến nay là Leonid Kravchuk với 61% hồi năm 1991, tuy nhiên chỉ trong vòng 1.
Giờ đây, đến lượt ông Zelensky phải rút ra kết luận từ chiến thắng mà ông Poroshenko đã không làm 5 năm trước đây. Đó là người dân chủ yếu không bỏ phiếu cho ông, cho chương trình của ông mà ít ai được biết, không phải cho đội ngũ của ông, mà người được biết nhất chỉ có bác sĩ Komarovsky. Người dân bỏ phiếu chống lại Tổng thống Poroshenko, chống lại đường lối mà đất nước đã đi trong 5 năm qua. Đường lối của chiến tranh, của suy thoái đất nước, của những cuộc cải cách “ăn thịt người” và của những lần tăng giá sinh hoạt bất tận, của xã hội bất ổn, của tâm lý dân tộc chủ nghĩa ngự trị đang chia rẽ người dân Ukraine.
Chính vì vậy, người dân đã bỏ phiếu cho ông Zelensky như cho một gương mặt mới mang hy vọng thay đổi. Và tỷ lệ ông nhận được không phải là tỷ lệ của cá nhân ông Zelensky mà ông có thể tùy ý sử dụng. Đó chỉ là niềm tin “tạm ứng”, nó cần phải được đền đáp. Và nếu ông Zelensky tiếp tục đường lối chiến tranh hiện nay thì kết quả sẽ còn tệ hơn so với ông Poroshenko.