Ngày 25/7, Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 10 Nhóm BRICS gồm Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Brazil và Nam Phi đã khai mạc tại Johanesburg, Nam Phi.
Thượng đỉnh BRICS diễn ra trong bối cảnh trật tự kinh tế toàn cầu liên tục biến động, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung và Mỹ - EU chực chờ bùng nổ, cùng với các chính sách đối ngoại khó lường của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Do đó, BRICS 10 tại Johannesburg sẽ tập trung vào việc củng cố quan hệ kinh tế giữa các nước thành viên thông qua giải pháp giảm thuế quan, thúc đẩy hoạt động thương mại vốn tiềm năng nhưng rơi vào trì trệ và giảm sút những năm gần đây, đồng thời tìm kiếm giải pháp cho những căng thẳng thương mại toàn cầu.
Cần có liên minh
Cuộc chiến thương mại do Mỹ “khai hỏa” đang làm tổn thương tất cả các thành viên của BRICS, trước hết đó là Trung Quốc. Năm nước BRICS chiếm 23% tổng tài sản toàn cầu, nhưng chỉ riêng nền kinh tế Trung Quốc đã chiếm tới 15% (gấp 5 lần Ấn Độ), cả hai nước Brazil và Nam Phi chiếm hơn 2,8%, trong khi Nga chỉ chiếm 1,7%.
| Lãnh đạo Nga, Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil và Nam Phi tại Hội nghị thượng đỉnh BRICS 2017. (Nguồn: Reuters) |
Quyết định tăng thuế nhập khẩu của Tổng thống Trump đã làm “dậy sóng” nền kinh tế thế giới. Trong khi EU chuẩn bị các chiến lược của riêng mình, Trung Quốc cũng đã đề nghị Ấn Độ chung tay chống lại chủ nghĩa bảo hộ Mỹ. Ấn Đô ngay sau đó đã tăng thuế đối với 29 mặt hàng nhập khẩu từ Mỹ, gồm có hạnh nhân, quả hạch, táo, và các loại nông sản khác nhằm trả đũa quyết định của ông Trump hồi tháng Ba làm thiệt hại của lĩnh vực nhôm và thép Ấn Độ khoảng 241 triệu USD.
Cuộc chiến không có dấu hiệu hạ nhiệt khi ngày 6/7 vừa qua, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức tuyên bố áp mức thuế 25% đối với 818 mặt hàng Trung Quốc. Sau đó, Mỹ tiếp tục tuyên bố chuẩn bị áp thêm thuế 10% với 200 tỷ USD hàng hóa của Bắc Kinh.
Trước bối cảnh này, Trung Quốc buộc phải thúc đẩy mở rộng hợp tác nhằm khắc phục rủi ro và vượt qua rào cản kinh tế từ phía Mỹ. Ngày 24/7, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tới Nam Phi sau khi kết thúc chuyển thăm Các tiểu vương quốc Arab thống nhất, Senegal và Rwanda. Ngoài mục đích thúc đẩy mối quan hệ và hợp tác song phương, chặng dừng chân “đặc biệt” tại Nam Phi được nhận định là nơi nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể tìm kiếm tiếng nói ủng hộ của các nước thành viên BRICS trong căng thẳng thương mại hiện nay giữa Bắc Kinh và Washington.
Với ảnh hưởng và vai trò của mình trong nhóm BRICS, Trung Quốc đang nỗ lực nhằm tăng cường hỗ trợ các nền kinh tế đang phát triển và các nước thành viên của Nhóm, đẩy lùi chủ nghĩa bảo hộ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa sẽ tiếp tục áp đặt thuế quan đối với hầu hết hàng nhập khẩu của Trung Quốc.
Tìm cơ hội cho chính mình
BRICS 2018 là thời cơ để Tổng thống mới của Nam Phi Cyril Rammaphosa kéo về những hợp đồng “màu mỡ”, giải cứu tình trạng ảm đạm của nền kinh tế và xoay chuyển vận mệnh đất nước sau khủng hoảng chính trị bởi những bê bối tham nhũng của chính quyền người tiền nhiệm Jacob Zuma.
Đối với Brazil, việc thúc đẩy hợp tác trong nhóm BRICS ở thời điểm hiện tại có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khi nước này vẫn đang đối mặt với suy thoái do khủng hoảng kinh tế, cùng những bất ổn nghiêm trọng liên quan vụ bắt giữ cựu Tổng thống Brazil Lula da Silva. Hội nghị là dịp để Brazil tìm kiếm các cơ hội hợp tác và củng cố niềm tin với các nước thành viên, trước khi tổ chức Hội nghị thượng đỉnh BRICS lần thứ 11 vào năm 2019.
Về phần Nga, hội nghị BRICS sẽ giúp Moscow tăng cường vị thế, tập hợp sự ủng hộ để chống lại các biện pháp trừng phạt kinh tế của phương Tây kể từ sau cuộc khủng hoảng Crimea năm 2014. Bên cạnh đó, mối quan hệ gần gũi tới mức “tốt nhất trong lịch sử” của Bắc Kinh và Moscow cũng sẽ là chủ đề gây chú ý bên lề Hội nghị, khi hai nhà lãnh đạo Nga – Trung có dịp tái ngộ.
Vai trò của Ấn Độ tại BRICS năm nay được nhận định sẽ có nhiều thú vị. Theo đó, Thủ tướng Modi cần hoàn thành sứ mệnh thắt chặt quan hệ và tìm kiếm giao dịch thương mại với các nước thành viên trong Nhóm, đồng thời xây dựng ảnh hưởng của nước này tại châu Á và Trung Đông.
Với chủ đề “BRICS ở châu Phi: Hợp tác phát triển hòa nhập và thịnh vượng chung trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4”, BRICS 2018 được kỳ vọng sẽ vạch ra các nhiệm vụ quan trọng trong tương lai và bao gồm một loạt các vấn đề liên quan đến việc duy trì hòa bình và ổn định quốc tế, kinh tế toàn cầu, sự tương tác giữa các nước BRICS và sự phối hợp của của họ trong sự bất ổn chính trị thế giới.