Bức ảnh khó quên về Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Rất nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh đã chụp thành công hình tượng Đại tướng với muôn vẻ, trong công việc, trong chiến tranh và đời thường. Tuy nhiên, một trong những bức ảnh thành công nhất, phản ánh được toàn bộ cốt cách một con người vĩ đại nhưng cũng rất hiền hòa, nhân ái là "Đại tướng Võ Nguyên Giáp" của nghệ sĩ Hoàng Kim Đáng. Bức ảnh đã toát lên được thần thái ung dung tự tại mà đầy chất uy dũng, nhưng rất đỗi tự nhiên và gần gũi của một con người mà nhắc đến đối phương cũng kính trọng: Đại tướng Võ nguyên Giáp.

Từ khi công bố cho đến nay, bức ảnh luôn luôn được in trang trọng trong bìa những cuốn sách, sách ảnh và những nơi trang trọng nói về Đại tướng. Cuối năm 2013, trong những ngày cả nước đau thương tiễn biệt người con ưu tú của dân tộc trở về với đất mẹ; rất nhiều đoàn người đến chia buồn và viếng Đại tướng tại ngôi nhà 30 Hoàng Diệu và nhà tang lễ quốc gia đã phóng to và lồng khung kính rước hình ảnh đại tướng của nhân dân.

Tôi đã tìm gặp tác giả bức ảnh, nghệ sĩ nhiếp ảnh Hoàng Kim Đáng. Ông đã vào tuổi 75 nhưng vẫn còn nhanh nhẹn. Ông không giấu nổi xúc động khi kể về hoàn cảnh ông chụp được tác phẩm đẹp về Đại tướng: "Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp là một thiên tài quân sự, một trong những học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, một vị tướng thương yêu, biết quý trọng từng giọt máu của lính và yêu quý chiến sĩ như con em mình. Với tôi, một chiến sĩ quân đội nhân nhân Việt Nam, một phóng viên đã có mặt trên tuyến đường Trường Sơn những năm đánh Mỹ, ngoài cơ duyên, việc nhiều lần được gặp Đại tướng là vinh dự lớn tôi hằng trân trọng".

Năm 1991, Hoàng Kim Đáng và nghệ sĩ nhiếp ảnh lão thành Nguyễn Nhưng có vinh hạnh chúc thọ và chụp ảnh Đại tướng tại nhà riêng. Đại tướng năm ấy vừa tròn 80 tuổi, sức vóc vẫn cường tráng, vẫn lanh lợi, vẫn minh mẫn tuyệt vời. Ông vừa kết thúc chuyến đi thăm một số nước trên thế giới; được nhân dân và chính phủ một số nước đón tiếp nồng nhiệt, khi trở về với niềm vui khó tả. "Đó là một buổi sáng mùa thu tuyệt đẹp với ánh sáng dịu nhẹ. Sau một hồi trò chuyện thân mật và vui vẻ, Đại tướng đồng ý để chúng tôi chụp hình ông. Ông bước ra với quân phục Đại tướng và lấp lánh trên ngực huân chương. Gương mặt ông rạng rỡ cùng nụ cười trìu mến mà thân thương, gần gũi. Tôi đề nghị Đại tướng hình dung ra ông đang đứng trước hàng vạn các chiến sĩ của mình và giơ tay chào họ.... Đại tướng vui vẻ giúp chúng tôi thực hiện ước nguyện. Đẹp quá! Chúng tôi thi nhau bấm máy, hết phim màu lại phim đen trắng. Khi về tráng phim rồi làm ảnh, tôi cũng không ngờ mình lại chụp được hình ảnh Đại tướng đẹp đến thế, hoàn hảo đến thế và đúng như ý muốn", Hoàng Kim Đáng kể lại.

Đến tháng 10/1999, Hoàng Kim Đáng và Nguyễn Nhưng mới phóng ảnh cỡ lớn để tặng Đại tướng. Đại tướng đã dành thời gian để tiếp họ vào lúc 9h sáng. Đúng giờ, hai nghệ sĩ cùng đoàn của Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia bước vào đã thấy Đại tướng chờ sẵn tại phòng khách. Đại tướng vào năm đó sức vóc có phần suy giảm nhưng vẫn minh mẫn tuyệt vời. Ông mời nghệ sĩ Hoàng Kim Đáng ngồi cạnh và hỏi chuyện thân tình. Để khỏi lãng phí thời gian và ảnh hưởng tới sức khỏe của Đại tướng, nghệ sĩ Hoàng Kim Đáng vào đề luôn:

- Thưa Đại tướng, hôm nay tôi xin kính tặng Đại tướng hai bức ảnh. Bức thứ nhất chụp cách đây đã 36 năm. Khi ấy Đại tướng vào thị sát chiến trường, dự hội nghị và thăm hỏi bộ đội tại mặt trận.

- Hồi ấy chắc mình "đẹp trai" lắm nhỉ!

Mọi người bật cười trước câu nói dí dỏm, rất "văn nghệ" của Đại tướng. Nụ cười hiền hậu của Tổng Tư lệnh đã xóa đi những nét hằn của tuổi tác.

- Thưa Đại tướng không phải là "hồi ấy" mà hôm nay Đại tướng vẫn "đẹp trai" như thường!

Đại tướng bật cười. Tiếng cười cùng rộ lên trong không khí thân mật, ấm cúng. Khi Hoàng Kim Đáng kết thúc phần trình bày bối cảnh, địa điểm diễn ra ở chiến trường khi chụp ảnh, Đại tướng hỏi:

- Thế còn bức ảnh thứ hai đâu?

Ông đã đưa Đại tướng xem bức ảnh chụp cùng nghệ sĩ Nguyễn Nhưng, khi Đại tướng trong tuổi 80, được thể hiện trên chất liệu lamina, thêm dòng chú thích: Kính tặng Đại tướng Tổng Tư lệnh Võ Nguyên Giáp. Chiến sĩ, tác giả Hoàng Kim Đáng. "Đại tướng Võ Nguyên Giáp xem hồi lâu và hài lòng lắm. Sau đó Đại tướng đồng ý theo nguyện vọng của tôi, ký tên dưới một tấm ảnh tôi đã phóng thêm. Bức ảnh có chữ ký của Đại tướng đối với tôi là một báu vật vô giá", ông chia sẻ.

Cao Minh