 |
| Người di cư Syria ở Serbia vượt qua hàng rào dây thép gai để vào Hungary. (Nguồn: CBS) |
Mặc dù EU đã đạt được một số thoả thuận với Thổ Nhĩ Kỳ để đối phó với tình trạng này nhưng đây mới chỉ là giải pháp mang tính tạm thời.
Chính sách siết chặt biên giới để kiểm soát người nhập cư của các nước thuộc tuyến hành lang Balkan như Slovenia, Macedonia, Croatia... đã khiến hàng chục nghìn người nhập cư bị kẹt lại ở biên giới Hy Lạp giáp với Macedonia. Nhiều hàng rào dây thép gai đã được gia cố, lực lượng cảnh sát và quân đội được tăng cường nhằm ngăn chặn dòng người di cư từ Hy Lạp tiếp tục tràn vào các nước châu Âu. Ngày 13/3, Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) đã phải lên tiếng cảnh báo những người di cư tại trại tị nạn Idomeni ở biên giới phía Tây Bắc Hy Lạp giáp với Macedonia đang bị đẩy tới cùng cực, ở tình trạng “không thể sống nổi”.
Đối phó với cuộc khủng hoảng hiện nay, hiện có hai vấn đề đang nổi lên. Một là, giữa các nước EU ngày càng mâu thuẫn do bất đồng trong cách giải quyết vấn đề. Một số nước thi hành chính sách tăng cường ngăn chặn dòng người nhập cư. Slovenia và Croatia hôm 9/3 đã chính thức đóng cửa biên giới, ngăn người di cư không có giấy thông hành hoặc thị thực hợp pháp vào lãnh thổ các nước trên. Áo cũng khẳng định việc đóng cửa tuyến Balkan đối với người di cư vẫn sẽ được triển khai theo kế hoạch, bất chấp sự phản đối của Đức. Thủ tướng Anh Cameron ngày 7/3 thì tuyên bố, nước này sẽ không tham gia bất kỳ hệ thống tị nạn chung nào của EU. Đáng chú ý, Chủ tịch EU Donald Tusk cho rằng “kế hoạch đóng cửa tuyến Balkan không phải là những hành động đơn phương mà là quyết định chung của tập thể 28 nước EU”.
Trong khi đó, Đức và Hy Lạp đã đưa ra những chỉ trích mạnh mẽ với các chính sách trên. Thủ tướng Hy Lạp Tsipras cảnh báo “EU sẽ không có tương lai nếu hành động theo cách như vậy”. Trong khi đó, bà Merkel nhấn mạnh việc đóng cửa tuyến Balkan trước mắt có thể hạn chế người tị nạn, song lại đẩy Hy Lạp – “cửa ngõ” của châu Âu, rơi vào tình thế hết sức khó khăn và đầy áp lực khi phải tiếp nhận dòng người di cư khổng lồ kéo tới và dồn ứ tại đây. Đặc biệt, bà cho rằng đưa châu Âu trở lại thời kỳ kiểm soát biên giới riêng rẽ sẽ khiến cho đồng tiền chung Euro phá sản, cũng như đe dọa sự tồn tại của khối EU.
Hai là, trong việc hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia nằm ngoài EU nhưng lại có vai trò quan trọng trong việc giải quyết cuộc khủng hoảng người di cư đến từ Syria, châu Âu cũng đang tỏ ra lúng túng. Thoả thuận được hai bên hướng tới là Thổ Nhĩ Kỳ sẽ giúp giảm bớt áp lực người di cư vào châu Âu bằng cách tiếp nhận thêm người di cư đến nước mình, giữ chân họ ở lại đây. Đổi lại, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ nhận được các hỗ trợ tài chính từ EU. Tuy nhiên, mọi việc không đơn giản. Nhận thấy châu Âu đang ở thế bí, Thổ Nhĩ Kỳ đã tìm cách đặt những điều kiện cao hơn với EU. Họ yêu cầu EU tăng gấp đôi khoản hỗ trợ tài chính lên 6 tỷ Euro đến năm 2018 để tiếp nhận người tị nạn, đẩy nhanh việc miễn thị thực cho công dân Thổ Nhĩ Kỳ cũng như đẩy nhanh tiến trình đàm phán gia nhập EU của nước này. Điều đó cho thấy, EU đã thực sự ở thế bí nên mới bị đặt điều kiện “làm tin” trước Thổ Nhĩ Kỳ như vậy.
Rõ ràng, chưa bao giờ châu Âu, điểm đến mơ ước của nhiều người trên thế giới, lại phải đối phó với vấn đề di cư và tị nạn nan giải như hiện nay. Nó gây chia rẽ châu Âu, cũng như khiến châu Âu phải ở thế dưới trong cuộc mặc cả với Thổ Nhĩ Kỳ. Dựng hàng rào biên giới có thể ngăn ngừa phần nào dòng người tràn vào châu Âu, nhưng chỉ có giải quyết tận gốc những nguyên nhân khiến người dân phải ra đi, đó là chiến tranh, xung đột ở Syria mới là giải pháp tốt nhất để giải quyết cuộc khủng hoảng này.
