Chuyến thăm "tiền trạm" suôn sẻ, Thượng đỉnh Mỹ-Trung Quốc chắc chắn trong tầm tay?

Tín hiệu lạc quan về cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Trung

Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị tại Nhà Trắng, ngày 28/10. (Nguồn: Tân Hoa xã)

Đủ chân thành cho sự kiện quan trọng

Một quan chức Mỹ cho biết, Tổng thống nước này Joe Biden và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã nhất trí sẽ gặp nhau bên lề Hội nghị cấp cao APEC vào tháng 11 tới tại San Francisco.

Cụ thể, hai bên đã đạt được thỏa thuận về nguyên tắc để tổ chức một cuộc gặp bên lề Thượng đỉnh APEC khi Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị gặp Ngoại trưởng Antony Blinken và Cố vấn An ninh quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan ngày 27/10.

Quan chức trên nói thêm rằng, hiện hai, bên vẫn chưa thống nhất thông tin cụ thể về thời gian, địa điểm và các vấn đề hậu cần liên quan khác.

Trong một tuyên bố sau cuộc gặp ngày 27/10, Nhà Trắng cho biết, hai bên đang “làm việc nhằm hướng tới” một cuộc gặp mặt trực tiếp giữa Tổng thống Biden và Chủ tịch Tập Cận Bình bên lề Diễn đàn APEC.

Sáng 27/10, ông Biden đã gặp Ngoại trưởng Vương Nghị và có cuộc nói chuyện kéo dài 1 giờ tại Phòng Roosevelt ở Nhà Trắng. Đây là cuộc gặp mới nhất trong số một loạt cuộc tiếp xúc cấp cao giữa hai bên khi thăm dò khả năng ổn định mối quan hệ Mỹ-Trung ngày càng căng thẳng tại thời điểm xung đột ở Ukraine và Israel.

Nhà Trắng cho biết, Tổng thống Biden “nhấn mạnh rằng cả Mỹ và Trung Quốc cần quản lý cạnh tranh trong mối quan hệ một cách có trách nhiệm và duy trì các kênh liên lạc cởi mở”. Nhà lãnh đạo cũng đặc biệt lưu ý “Mỹ và Trung Quốc phải hợp tác cùng nhau để giải quyết các thách thức toàn cầu”.

Trước đó, Bắc Kinh vẫn chưa xác nhận liệu ông Tập Cận Bình có tới San Francisco dự Hội nghị thượng đỉnh APEC thường niên diễn ra từ ngày 11-17/11 hay không.

Ngày 29/10, trong một phát biểu ám chỉ cuộc gặp dự kiến giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Biden, Ngoại trưởng Vương Nghị nói rằng “con đường tới Hội nghị thượng đỉnh San Francisco sẽ không bằng phẳng”.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, ông Vương Nghị đưa ra phát biểu trên sau cuộc thảo luận với các thành viên của cộng đồng chiến lược Mỹ tại Washington.

Tháng trước, cơ quan an ninh hàng đầu của Trung Quốc yêu cầu rằng, bất kỳ cuộc gặp nào giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Biden ở San Francisco đều xoay quanh việc Mỹ "thể hiện đủ sự chân thành".

"Ổn định" - có lợi cho cả thế giới

Ngoại trưởng Vương Nghị vừa có chuyến thăm kéo dài 3 ngày tới Washington (26-29/10) và gặp gỡ các quan chức hàng đầu của Mỹ.

Theo hãng tin Reuters, trong cuộc gặp, các trợ lý hàng đầu của Tổng thống Biden đã nêu lên những mối quan ngại chính của Washington như sự cần thiết phải khôi phục các kênh quân sự giữa hai nước, các hành động của Bắc Kinh ở Biển Hoa Đông và Biển Đông; những "trao đổi thẳng thắn" về xung đột nổ ra ở Trung Đông...

Phát biểu với báo giới ngày 28/10, người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ John Kirby tiếp tục nhấn mạnh: "Các cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và quan chức Mỹ chính là cơ hội để các bên khai thác, tìm kiếm giải pháp để duy trì các kênh liên lạc mở, trong đó bao gồm cả các kênh liên lạc truyền thông quân sự giữa hai bên, vốn đã bị đóng lại".

Ngoại trưởng Vương Nghị đến Washington vào thời điểm căng thẳng giữa hai nước vẫn ở mức cao, bao gồm cả vấn đề Mỹ kiểm soát xuất khẩu đối với các công nghệ tiên tiến và các hành động quyết đoán hơn của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông và Biển Đông.

Ngày 26/10, quân đội Mỹ công bố một đoạn video cho thấy một máy bay chiến đấu của Trung Quốc bay cách máy bay ném bom B-52 của Mỹ trong phạm vi 3m (10 feet) trên Biển Đông, suýt gây ra một vụ tai nạn. Đầu tháng này, Lầu Năm Góc công bố đoạn video về một vài trong số hơn 180 vụ máy bay Trung Quốc chặn máy bay chiến đấu Mỹ xảy ra trong 2 năm qua, một phần trong xu hướng mà các quan chức quân sự Mỹ lo ngại.

Theo đánh giá của giới phân tích, chuyến thăm của ông Vương Nghị thể hiện mong muốn mạnh mẽ của cả Mỹ và Trung Quốc trong việc vừa ổn định vừa tăng cường liên lạc trên diện rộng giữa hai bên. Điều này không chỉ có lợi đối với nền kinh tế của cả 2 nước mà cả thế giới.

Lần gần đây nhất Chủ tịch Trung Quốc đến Mỹ là vào năm 2017 và cựu Tổng thống Donald Trump tiếp đón ông tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago ở Florida. Tổng thống Biden, người nhậm chức vào năm 2021, vẫn chưa tiếp đón ông Tập Cận Bình trên đất Mỹ. Hai người gặp nhau lần gần đây nhất tại Bali (Indonesia) vào tháng 11/2022, bên lề cuộc họp của G20.

Mối quan hệ Mỹ-Trung bắt đầu trở nên căng thẳng vào năm 2018 khi chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump áp đặt mức thuế nặng nề đối với số hàng hóa trị giá 50 tỷ USD của Trung Quốc.

Yun Sun, Giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson có trụ sở tại Washington nhận định, cuộc gặp thượng đỉnh Biden-Tập Cận Bình tới đây sẽ mang lại sự ổn định rất cần thiết cho mối quan hệ giữa hai nước.

Chuyên gia này nhấn mạnh: “Từ khóa ở đây là ‘ổn định’ quan hệ song phương - không thực sự cải thiện mà là ổn định. Thế giới cần Mỹ và Trung Quốc đi theo con đường hợp lý và ổn định mối quan hệ của họ, mang lại cho khu vực và thế giới sự chắc chắn hơn”.