Thủ tướng Italy Matteo Renzi đã quyết định mạo hiểm cả sự nghiệp chính trị của mình để chơi một canh bạc chính trị mà ở đó chỉ có kết quả là “được ăn cả, ngã về không”. Theo đề xuất của chính quyền Thủ tướng Renzi, hệ thống lưỡng viện của Italy sẽ được cải tổ theo hướng tăng quyền lực của Hạ viện và giảm đáng kể quyền lực của Thượng viện. Hạ viện Italy sẽ đảm trách việc thông qua các dự luật và tiến hành các cuộc bỏ phiếu tín nhiệm. Trong khi đó, Thượng viện không chỉ bị hạn chế về quyền lực mà số thành viên cũng bị giảm từ 315 thượng nghị sỹ xuống còn 100.
Bước ngoặt của Italy
Ông Renzi từng miêu tả cuộc cải cách hiến pháp lần này là “mẹ của mọi cuộc cải cách”, giúp tạo ra con đường phát triển ổn định và bền vững cho Italy trong nhiều thập kỷ tới. Sở dĩ nói như vậy là vì ông tin rằng, chỉ có cải cách hiến pháp thì Italy mới có thể thông qua những chính sách cải cách, đổi mới cần thiết, mang tính bước ngoặt giúp Italy có thể thoát ra khỏi sự bế tắc, trì trệ hiện nay và thẳng tiến trên con đường phát triển.
Trên thực tế, nền chính trị Italy trong thời gian vừa qua phải đối mặt với tình trạng Thượng viện và Hạ viện với quyền lực ngang nhau thường xuyên đấu đá, tranh giành quyền lực và ảnh hưởng, dẫn đến việc ban hành luật đôi khi kém hiệu quả, kéo dài. Hậu quả là trong 70 năm qua với 63 lần thay đổi chính phủ, không có chính phủ nào của Italy có thể cầm quyền đủ một nhiệm kỳ để có thể theo đuổi một đường hướng phát triển ổn định, lâu dài.
| Trưng cầu ý dân ngày 4/12 được xem như cuộc bỏ phiếu tín nhiệm đối với Chính phủ của Thủ tướng Matteo Renzi. (Nguồn: CapX) |
Rõ ràng, quyết định của ông Renzi trong việc theo đuổi sửa đổi hiến pháp là một hướng đi đúng đắn và cần thiết. Tuy nhiên, con đường phía trước mà ông phải đối mặt không hề dễ dàng, nếu như không nói là khả năng thất bại rất cao.
Nhận thức được thực tế là nếu không thay đổi hệ thống nghị viện thiếu hiệu quả hiện nay, chính phủ sẽ không thể cầm quyền thành công được, Thủ tướng Renzi đã quyết đánh cược cả sự nghiệp chính trị của mình vào việc này. Ông tuyên bố sẵn sàng từ chức nếu cuộc trưng cầu dân ý vào ngày 4/12 tới thất bại.
Thủ tướng Renzi đang phải đối diện với nguy cơ “mất tất cả” khi các cuộc thăm dò dư luận gần đây đều cho thấy tỉ lệ người dân phản đối cải cách hiến pháp cao hơn tỉ lệ người dân ủng hộ. Tuy nhiên, vẫn còn một số lượng lớn cử tri đang do dự và phe của ông Renzi đang nỗ lực vận động cho đến những giây phút cuối cùng, nhằm tìm kiếm một chiến thắng bất ngờ trong cuộc trưng cầu ý dân quan trọng vào cuối tuần này.
Nếu cuộc trưng cầu ý dân sắp tới nói “Không” với cải cách hiến pháp, ảnh hưởng của nó với đất nước Italy là không hề nhỏ. Cuộc trưng cầu này còn được xem như một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm đối với chính quyền Thủ tướng Matteo Renzi. Nếu cử tri nói “Không”, chắc chắn ông Renzi sẽ từ chức và chính phủ Italy cũng buộc phải giải tán theo.
EU “đứng ngồi không yên”
Không chỉ chính quyền Thủ tướng Renzi thấp thỏm về kết quả cuộc trưng cầu ý dân sắp tới mà ngay cả EU cũng đang trong tâm trạng “đứng ngồi không yên”. Lý do là cuộc trưng cầu này sẽ có tác động vô cùng to lớn đến EU, đặc biệt là khi kết quả của nó là nói “Không” với cải cách hiến pháp.
“Kể từ sau cuộc bỏ phiếu Brexit, chúng tôi xem cuộc khủng hoảng chính trị tiềm tàng ở Italy là nguy cơ hàng đầu đối với châu Âu trong năm 2017. Không giống như vụ Brexit – sự kiện gây nguy cơ cao đối với Anh chứ không phải với khu vực đồng Euro (Eurozone), những vấn đề ở Italy có thể gây ra một cuộc khủng hoảng mang tính hệ thống cho Eurozone”, ông Holger Schmieding - nhà kinh tế hàng đầu của Ngân hàng Berenberg (Đức) bình luận.
Không phải vô cớ mà các đảng phái đối lập ở Italy cố tình so sánh cuộc trưng cầu ý dân sắp tới ở Italy là cuộc bỏ phiếu tín nhiệm đối với chính phủ của Thủ tướng Renzi và đối với cả EU. Nếu cuộc trưng cầu ý dân thất bại, nó sẽ gây ra một hiệu ứng domino chính trị mà kết thúc có thể là việc Italy ra khỏi Eurozone hay thậm chí ra khỏi EU – một liên minh mà Italy là một thành viên sáng lập.
“Người ta chỉ đang nói về Brexit. Rõ ràng, một số thế lực chính trị ở Italy hiện tại đang liên tục thể hiện ủng hộ đưa Italy rời khỏi Eurozone và EU. Đó là một cuộc chơi chính trị có thể xảy ra bất kỳ lúc nào”, ông Fedi - một nhà phân tích của Italy và là người ủng hộ Thủ tướng Renzi, cho biết.
Viễn cảnh này là có cơ sở bởi thất bại của ông Renzi có thể mở đường cho Đảng Phong trào Năm sao (M5S) theo đường lối dân túy lên cầm quyền. Đảng này từ lâu đã liên tục lên tiếng đòi tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân về việc đưa Italy rời khỏi Eurozone. Một cuộc trưng cầu ý dân như vậy có thể là khởi đầu cho sự tan rã của EU. Đây thực sự là viễn cảnh đáng sợ với EU trong bối cảnh liên minh này vừa chao đảo vì vụ Brexit cũng như sự kiện ông Donald Trump đắc cử chức Tổng thống Mỹ.