CPTPP tạo động lực tích cực cho hợp tác thương mại đa phương

Giới chức các nước hoan nghênh

Ngày 31/10, Australia thông báo đã phê chuẩn CPTPP và trở thành quốc gia thứ 6 phê chuẩn hiệp định này.

Trong tuyên bố, Thủ tướng Australia Scott Morrison nhấn mạnh, CPTPP "là một trong những thỏa thuận toàn diện và tham vọng nhất" trong lịch sử gần đây của nước này. Thỏa thuận này sẽ giúp các doanh nghiệp Australia tăng trưởng và đóng góp 15,6 tỷ đôla Australia (tương đương 11,1 tỷ USD) mỗi năm cho nền kinh tế quốc gia vào năm 2030.

New Zealand - nước chịu trách nhiệm tiếp nhận thông báo của từng thành viên tham gia CPTPP - cho biết đã nhận được thông báo của Australia về việc chính thức thông qua hiệp định. Như vậy, CPTPP đã được 6 nước tham gia phê chuẩn và hiệp định sẽ có hiệu lực sau 60 ngày theo quy định.

Sau khi Australia thông báo là nước thứ 6 phê chuẩn CPTPP, Bộ trưởng Thương mại và Tăng trưởng Xuất khẩu New Zealand David Parker cho biết CPTPP là một "điểm sáng" hiếm hoi của thương mại thế giới trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đang gia tăng.

Theo ông David Parker, các nước thành viên CPTPP sẽ tiến hành đợt cắt giảm thuế đầu tiên vào ngày 30/12/2018 và đợt thứ hai vào ngày 1/1/2019. 

Trong khi đó, Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi cho rằng trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ thương mại đang gia tăng trên toàn cầu thì tầm quan trọng của các quy định thương mại tự do và công bằng đang ngày càng lớn hơn. 

Ngoài ra, ông Motegi khẳng định Nhật Bản sẽ tiếp tục là “lá cờ đầu về thương mại tự do” của thế giới. Ông Motegi cho biết các quan chức Nhật Bản và các nước khác đánh giá CPTPP là “câu trả lời” cho “bài toán” chủ nghĩa bảo hộ thương mại đang leo thang trên thế giới. 

Thứ trưởng Thương mại Peru Edgar Vasquez nhận định Peru sẽ là một trong những nước hưởng lợi lớn nhất từ CPTPP và nước này sẽ phê chuẩn CPTPP trước năm 2019. 

Cùng ngày, Bộ trưởng Thương mại Quốc tế Anh Liam Fox hoan nghênh việc Hiệp định CPTPP sẽ có hiệu lực từ ngày 30/12 tới. Trên mạng xã hội Twitter, Bộ trưởng Fox viết: “Tôi rất vui khi biết những thông tin mới về TPP ngày hôm nay - một cột mốc trong quá trình phát triển thương mại quốc tế dựa trên các quy tắc”.

Mặc dù chưa phải là một thành viên CPTPP, nhưng Anh vẫn bày tỏ ý muốn tham gia thỏa thuận này sau khi rời khỏi Liên minh châu Âu (Brexit). Bộ trưởng Fox cho biết, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe và người đồng cấp Australia Scott Morrison đã ủng hộ Anh gia nhập CPTPP.

Về phần mình, Giáo sư Tom Chodor của Đại học Monash (Australia) cho rằng CPTPP đã trở thành “bức tường thành” chống lại sự leo thang của chủ nghĩa bảo hộ thương mại trên thế giới và duy trì tinh thần thương mại tự do cho đến nền thương mại toàn cầu trở lại trạng thái bình thường.

Tạo động lực tích cực

Cách đây hơn 2 năm, vào tháng 2/2016, văn kiện "tiền thân" của CPTPP, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) - hiệp định thương mại tự do giữa 12 nước gồm Mỹ, Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam, hoàn tất khâu đàm phán. Khi ấy, TPP được chào đón nồng nhiệt  như "bản lề cho một trật tự thương mại mới", vạch ra một bộ tiêu chuẩn mới cho các hiệp định tự do thương mại, đi vào những vấn đề gai góc nhất mà các hiệp định từ trước tới nay chưa từng đề cập. Tuy nhiên, niềm hân hoan dần được thay thế bằng không khí lo lắng bao trùm khi Tổng thống Mỹ ký sắc lệnh đưa Mỹ ra khỏi TPP. 

Nhanh chóng vượt qua cú sốc, với quyết tâm theo đuổi hiệp định tới cùng, 11 thành viên còn lại của TPP lập tức ngồi vào bàn đàm phán để cứu vãn thỏa thuận. Tháng 11/2017, 11 nước thành viên TPP còn lại ra Tuyên bố chung thống nhất đổi tên TPP thành CPTPP. Sau quá trình đàm phán, tháng 3/2018, văn kiện nội dung CPTPP được 11 nước ký kết thông qua đi kèm với quy định hiệp định sẽ có hiệu lực 60 ngày sau khi đủ 6 quốc gia thành viên phê chuẩn. Ngày 31/10, Australia chốt danh sách 6 quốc gia đầu tiên tham gia CPTPP cùng với New Zealand, Canada, Nhật Bản, Mexico và Singapore.

Không cần có Mỹ, CPTPP vẫn đủ sức tạo ra một trong những khối tự do thương mại lớn nhất thế giới với thị trường lên tới 463 triệu dân và GDP vào khoảng 10.000 tỷ USD, chiếm 13% GDP toàn cầu. Hiệp định này được kỳ vọng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tạo thêm nhiều việc làm, giảm đói nghèo và nâng cao chất lượng sống của người dân các quốc gia thành viên. CPTPP cho phép xóa bỏ các hàng rào thông qua dòng chảy tự do hàng hóa, dịch vụ và vốn đầu tư trong khu vực, không chỉ mang lại lợi ích cho các nước thành viên, mà còn tạo động lực mới cho sự hợp tác và liên kết kinh tế - thương mại của khu vực.

Ngoài ra, CPTPP là công cụ hiện hữu để các nước thành viên thúc đẩy hợp tác và hội nhập khu vực, đồng thời tạo ra cho các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương những cơ hội lớn để tiếp tục dẫn dắt nhịp độ tăng trưởng kinh tế - thương mại toàn cầu. Hiệp định này không chỉ nhắm tới các vấn đề thương mại và thị trường, mà cả vấn đề pháp lý và thể chế, đòi hỏi cải cách, đổi mới trong quan điểm về thương mại, cũng như vấn đề pháp lý và hành chính, tạo động lực tích cực cho sự phát triển, cả về kinh tế và xã hội.

Thúc đẩy liên kết khu vực

Viện Nghiên cứu Kinh tế quốc tế Peterson dự báo CPTPP sẽ giúp các quốc gia Đông Nam Á như Malaysia, Singapore, Brunei và Việt Nam tăng trưởng thêm hơn 2% GDP vào năm 2030. New Zealand, Nhật Bản, Canada, Mexico, Chile và Australia cũng sẽ tăng khoảng 1% GDP nhờ CPTPP.

Thủ tướng Australia Scott Morrison nhấn mạnh, CPTPP sẽ giúp các doanh nghiệp Australia tăng trưởng và đóng góp 15,6 tỷ đôla Australia (tương đương 11,1 tỷ USD) mỗi năm cho nền kinh tế quốc gia vào năm 2030. Trong khi đó, Chính phủ New Zealand dự kiến CPTPP sẽ thúc đẩy nền kinh tế của quốc đảo này lên khoảng 1,2 tỷ đôla NZ (khoảng 881,40 triệu USD) đến 4 tỷ đôla NZ mỗi năm. Peru cũng được nhận định sẽ là một trong những nước hưởng lợi lớn nhất từ CPTPP, trong khi tại Canada, ngành công nghiệp và các nhà sản xuất nông nghiệp được dự báo sẽ thắng lớn khi CPTPP được thực thi.

Những lợi ích mà CPTPP mang lại đã tạo sự thu hút mạnh mẽ với các nền kinh tế khác trong khu vực. Indonesia, Hàn Quốc, Philippines và vùng lãnh thổ Đài Loan (Trung Quốc) và mới đây nhất là Thái Lan đã cân nhắc khả năng gia nhập CPTPP. Ngoài ra, Anh cũng đã nhiều lần thể hiện ý muốn tham gia hiệp định sau khi rời khỏi Liên minh châu Âu (EU). Chính sự hấp dẫn đó cũng đang góp phần mở ra khả năng Mỹ quay trở lại CPTPP.         

Với những ý nghĩa đó, việc CPTPP có hiệu lực vào cuối năm nay sẽ tạo động lực tích cực cho hợp tác thương mại đa phương và thúc đẩy liên kết kinh tế trong khu vực, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung đang gây ra không ít tác động tới kinh tế toàn cầu.