Cứ điểm quan trọng của doanh nghiệp Nhật Bản

Đó là một phần nhận xét trong kết quả khảo sát tình hình hoạt động của doanh nghiệp Nhật Bản tại châu Á và châu Đại Dương trong năm 2013, do Tổ chức Thúc đẩy Ngoại thương Nhật Bản (JETRO) vừa công bố. Riêng tại Việt Nam, có đến 60% doanh nghiệp cho biết đang kinh doanh có lãi, 70% trong số này đang có kế hoạch mở rộng kinh doanh. Tỷ lệ này cao hơn con số 66,4% tại Indonesia, 66,2% ở Thái Lan, 51,6% ở Malaysia…

Khảo sát được thực hiện với 9.371 doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào 20 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó nhận được kết quả trả lời hợp lệ từ 4.561 doanh nghiệp. Tại Việt Nam, kết quả trả lời hợp lệ thu được từ 435 doanh nghiệp.

Năm bất lợi

Nhìn chung, môi trường đầu tư của Việt Nam được doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá khá tích cực. Hơn một nửa doanh nghiệp được hỏi đánh giá cao quy mô thị trường, khả năng tăng trưởng và tình hình chính trị - xã hội ổn định của Việt Nam.

Trong cuộc khảo sát này, Việt Nam xếp ở vị trí thứ tư trong số 15 quốc gia có nguồn lao động dễ tuyển dụng. Tuy nhiên, các nội dung Việt Nam còn đứng ở vị trí thấp là: Phát triển công nghiệp hỗ trợ (chỉ 1,9% số doanh nghiệp được hỏi đánh giá tốt); Hạ tầng điện, giao thông, viễn thông đồng bộ (4,8%); Ít gặp trở ngại trong giao tiếp, ngôn ngữ (7%).

Đáng tiếc là trong số năm hạng mục được cho là rủi ro cao khi đầu tư, thì Việt Nam đều "dính" phải, đó là: Chi phí nhân công tăng vọt; Thủ tục hành chính; Chính sách của chính phủ chưa minh bạch; Chế độ thuế, thủ tục hải quan và Hệ thống pháp luật. Đặc biệt, hơn 60% số doanh nghiệp cho rằng, chính sách pháp luật, thủ tục hành chính, chế độ thuế và thủ tục hải quan, chi phí nhân công tăng là những vấn đề lớn đang gây bất lợi cho Việt Nam.

Tính lũy kế tính đến hết năm 2013, đã có 34,58 tỷ USD vốn đầu tư của Nhật Bản vào Việt Nam, trong đó riêng năm 2013 đạt 5,747 tỷ USD. "Hiện đã có khoảng 2.000 doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư vào Việt Nam. Mặc dù còn thách thức trong môi trường đầu tư, xu hướng doanh nghiệp Nhật Bản đầu tư sang Việt Nam vẫn tiếp tục gia tăng. Tuy nhiên, khi đồng Yên có xu hướng giảm giá, sẽ có ít dự án lớn mà chủ yếu là dự án quy mô vừa và nhỏ", Trưởng đại diện JETRO tại Hà Nội, ông Atsusuke Kawada cho biết.

JETRO khẳng định, mặc dù Hàn Quốc đứng vị trí số 1 về vốn đầu tư mới vào Việt Nam trong năm 2013, nhưng Nhật Bản lại đứng đầu về vốn đầu tư mở rộng và sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Nút thắt hữu hình

Kết quả khảo sát cho thấy có sự tiến bộ nhỏ khi tỷ lệ nội địa hóa trong sản phẩm đã tăng 4,3 điểm phần trăm so với năm 2012, đạt 32,2%. Tuy nhiên, con số này vẫn còn là quá thấp so với các quốc gia trong khu vực như Trung Quốc (64,2%), Thái Lan (52,7%), Malaysia (42,3%) và Indonesia (40,8%). Điều bất ngờ là trong khi tỷ lệ mua nguyên liệu từ các doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam có xu hướng tăng, đạt 42,6% (tăng 5,9 điểm phần trăm so với năm 2012), thì tỷ lệ mua từ các doanh nghiệp Việt Nam lại giảm xuống còn 41% (giảm 4 điểm phần trăm).

Theo ông Kawada, để nâng cao tính cạnh tranh về chi phí, việc tăng tỷ lệ nội địa hóa là vô cùng cần thiết đối với doanh nghiệp Nhật Bản. Vì vậy, cần phải có chính sách trợ giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ. Ông Kawada cho biết, hàng năm JETRO đều có tổ chức triển lãm ngược về những nguyên, phụ kiện mà các doanh nghiệp Nhật Bản cần mua tại Việt Nam để tăng tỷ lệ nội địa hóa, cũng như lập danh sách doanh nghiệp cung cấp nguyên, phụ kiện xuất sắc của Việt Nam có thể đáp ứng yêu cầu. Hàng năm, danh sách này được cập nhật và cung cấp cho doanh nghiệp Nhật Bản.

Để hỗ trợ về vốn, cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JAICA) đã có chương trình cho vay hai bước đối với doanh nghiệp phụ trợ Việt Nam. Tuy nhiên, chưa có nhiều vốn được giải ngân, mà nguyên nhân chính là doanh nghiệp Việt Nam không đáp ứng được tiêu chí cho vay của chương trình.

Minh Châu