Củng cố vai trò ở Trung Đông, Nga cho thấy có thể tạo ra hòa bình hoặc chiến tranh

Tuy nhiên, những rủi ro đối với các hoạt động ngoại giao của Nga sẽ còn tăng lên chừng nào chiến dịch tấn công Syria của Thổ Nhĩ Kỳ vẫn tiếp tục.

Hành động cân bằng tinh tế

Nguồn tin nói trên tiết lộ thêm rằng, trong một cuộc điện đàm với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan trước khi diễn ra chiến dịch chống lực lượng người Kurd ở Syria (lực lượng này vốn là đồng minh của Mỹ), nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin - một đồng minh của Tổng thống Syria Bashar al-Assad - đã tuyên bố rõ ràng rằng, ông hy vọng cuộc tấn công này sẽ có giới hạn về thời gian và quy mô.

Một nghị sỹ cấp cao ủng hộ ông Putin trong Thượng viện Nga nói: "Cuộc xung đột này càng sớm qua đi thì càng tốt cho mọi người. Tôi thực sự hy vọng các đối tác Thổ Nhĩ Kỳ của chúng ta làm tất cả mọi điều để tránh khả năng xảy ra xung đột với các lực lượng chính phủ Syria và thậm chí là với binh sỹ Nga".

Đối với Nga, đây là một hành động cân bằng rất tinh tế. Nước này đã cam kết sử dụng không lực để giúp ông Assad giành lại tất cả các vùng lãnh thổ đã mất trong cuộc chiến kéo dài 8 năm ở Syria và liên tục nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giữ gìn toàn vẹn lãnh thổ cho Syria. Tuy nhiên, Nga cũng đang hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ và Iran để thúc đẩy một dàn xếp hòa bình mà Moscow hy vọng sẽ tái định hình hiến pháp của Syria và cho thấy rằng, Nga có thể tạo ra hòa bình cũng như chiến tranh.

Những người chỉ trích nói rằng, các nỗ lực của Moscow là điều đáng xấu hổ, chỉ nhằm tạo ra một dàn xếp chính trị giả để tái hợp pháp hóa ông Assad, thu hút tiền từ Liên minh châu Âu (EU) và vùng Vịnh để xây dựng lại Syria.

Nhưng đối với Moscow, thành công lần này sẽ vượt qua cả cuộc can thiệp quân sự vào Syria năm 2015, từng giúp Nga có được ảnh hưởng mới tại Trung Đông và ảnh hưởng này vẫn đang tiếp tục được củng cố, đặc biệt trong bối cảnh Washington dường như đang tự tách mình ra khỏi khu vực.

Hồi đầu tuần, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã rút binh lính Mỹ khỏi Syria, mở đường cho cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ, làm dấy lên sự chỉ trích từ các nghị sĩ Quốc hội ở cả hai đảng, những người cho rằng người Kurd đã chiến đấu cùng người Mỹ để đánh bại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo (IS). Ankara coi các tay súng người Kurd ở Syria, thuộc tổ chức Các đơn vị bảo vệ nhân dân người Kurd (YPG), là những kẻ khủng bố bởi vì họ có quan hệ với lực lượng phiến quân nổi dậy ở Thổ Nhĩ Kỳ. Một chiến dịch tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ nếu kéo dài quá lâu và gây ra quá nhiều hỗn độn có thể sẽ làm hỏng những nỗ lực ngoại giao của Điện Kremlin.

Cố vấn của Điện Kremlin là Yuri Ushakov ngày 10/10 nói rằng, mặc dù Moscow cảm thông với những quan ngại về an ninh của Ankara, song ông Putin đã nói với ông Erdogan rằng, các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ cần hành động thận trọng. Ông Ushakov nói: "Chúng tôi coi điều quan trọng là tất cả các bên cần thể hiện sự kiềm chế và cân nhắc cẩn thận các bước đi thực tế của mình, để không làm tổn hại tới các biện pháp đang được thực hiện nhằm đạt được một dàn xếp chính trị". Ông này nói rằng, cuộc họp đầu tiên đã được lên kế hoạch của một Ủy ban hiến pháp của Syria được Moscow hậu thuẫn vào ngày 29/10 tới là điều không nên bị làm gián đoạn, đồng thời cho rằng, Moscow sẽ không chấp nhận việc cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ gây tổn hại tới dân thường.

Thắng lợi chính trị lớn của ông Putin

Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ngày 10/10 tuyên bố rõ rằng Moscow đã tự đặt mình vào trị trí trung gian để giải quyết rắc rối mới nhất trong cuộc xung đột kéo dài ở Syria. Điều này có thể liên quan đến việc làm trung gian để tổ chức các cuộc đàm phán giữa Ankara và Damascus - vốn luôn mong muốn các lực lượng Thổ Nhĩ Kỳ ra khỏi lãnh thổ Syria và giữa Damascus với người Kurd - những người muốn có một giải pháp để được hưởng quyền tự trị bên trong lãnh thổ Syria, điều mà ông Assad cho tới nay vẫn chưa có dấu hiệu nào sẽ chấp nhận.

Ông Lavrov nói với các phóng viên rằng, Moscow sẽ nỗ lực thực hiện cả hai, nhấn mạnh tới sự ủng hộ từ cả Syria và người Kurd đối với nỗ lực của Nga. Ông Lavrov nói: "Hãy xem chúng ta có thể làm được gì".

Mathieu Boulegue, một nhà nghiên cứu của Chatham House tại London, nói: "Nga có thể là chủ thể duy nhất trong phòng có khả năng cùng một lúc nói chuyện được với tất cả mọi người. Cho dù đó là Israel và Iran, hay với các lực lượng người Kurd và Thổ Nhĩ Kỳ, hoặc ông Assad và tất cả những người khác".

Đối với ông Putin, đây sẽ là một thắng lợi địa chính trị quan trọng. Andrey Kortunov - người đứng đầu Hội đồng Quan hệ Quốc tế Nga, một cơ quan tham mưu cho Bộ Ngoại giao Nga - nói: "Nếu ông ấy làm được điều này, đây sẽ được coi là một thắng lợi chính trị lớn. Ông Putin có thể lập luận rằng, người Mỹ đã không thể dàn xếp được mọi chuyện, nhưng chúng tôi đã làm được, điều đó cho thấy cách tiếp cận của chúng tôi đối với cuộc xung đột này hiệu quả hơn nhiều so với các đối thủ địa chính trị của chúng tôi".

Nếu Thổ Nhĩ Kỳ giới hạn chiến dịch tấn công của họ trong phạm vi khu vực an ninh 30 dặm trong lãnh thổ Syria và triển khai một chiếc dịch nhanh gọn, thì theo Vladimir Frolov, một nhà ngoại giao kỳ cựu của Nga, Nga chắc chắn sẽ chấp nhận cuộc tấn công đó.

Ông Frolov phân tích, do Nga đã triển khai các hệ thống phòng không tiên tiến ở Syria và đặt căn cứ không quân tại đây, thì về mặt kỹ thuật, nước này có khả năng ngăn chặn bất kỳ cuộc tấn công nào của Thổ Nhĩ Kỳ nếu Moscow muốn. Ông này nói: "Nga kiểm soát bầu trời ở Syria và Thổ Nhĩ Kỳ có thể cho máy bay vào khu vực này là do được Moscow chấp thuận".

Chiến dịch Mùa Xuân hòa bình không hòa bình

Ngày 9/10, Thổ Nhĩ Kỳ bắt đầu triển khai chiến dịch tấn công được đặt tên là "Chiến dịch Mùa Xuân hòa bình" với các cuộc không kích và nã pháo, sau đó là triển khai bộ binh. Mustafa Bali, một người phát ngôn của các Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) do người Kurd đứng đầu, nói rằng các tay súng của họ đã đẩy lùi các cuộc tấn công trên bộ của Thổ Nhĩ Kỳ.

Tuy nhiên, Thiếu tá Youssef Hammoud, người phát ngôn của các lực lượng đối lập được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuận tham gia chiến dịch tấn công này, cho biết họ đã chiếm giữ được làng Yabisa, gần Tal Abyad. Trong một dòng tweet, ông này gọi đây là "ngôi làng đầu tiên giành được tự do". Hãng thông tấn nhà nước của Thổ Nhĩ Kỳ đã đưa tin, ít nhất 11 ngôi làng đã bị chiếm giữ, 9 ở Tal Abyad và 2 ở Ras al-Ayn.

Theo Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn (UNHCR) hàng chục nghìn người đã phải rời bỏ nhà cửa kể từ ngày 9/10, trong khi Ủy ban Cứu trợ Quốc tế nói rằng, 64.000 người ở Syria đã phải chạy trốn kể từ khi Thổ Nhĩ Kỳ tấn công.

Thị trấn Ras al-Ayn và Darbasiya gần như không còn một ai. Các cơ quan cứu trợ quốc tế cảnh báo về một cuộc khủng hoảng nhân đạo leo thang. Một tuyên bố chung của 14 tổ chức cho biết, ước tính 450.000 người sinh sống trong bán kính 5 km tính từ biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ "đang đứng trước nhiều rủi ro, nếu tất cả các bên không hết sức kiềm chế và ưu tiên bảo vệ dân thường".

Tuyên bố chung này cũng cho biết, hơn 90.000 người ở khu vực này đã mất nhà cửa, các trại và các trung tâm giam giữ hiện có hàng chục nghìn tay súng cùng với gia đình của họ.