Đại sứ Nga: Hiện nay, ASEAN là tổ chức khu vực uy tín và quan trọng hơn cả

"Sinh nhật" lần thứ 55 của ASEAN đến trong một bối cảnh đặc biệt với nhiều thách thức đan xen ở khu vực và quốc tế, nhưng kỳ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 55 (AMM-55) và các Hội nghị liên quan vẫn hội tụ được sự tham gia của các nước lớn, có cả những nước có quan điểm khác biệt, Đại sứ đánh giá như thế nào về vai trò của ASEAN trong bối cảnh hiện nay?

Chúng tôi đánh giá cao những thành tựu của ASEAN trong suốt 55 năm qua. Trong giai đoạn hiện nay, ASEAN đã trở thành một trong những tổ chức khu vực có uy tín và quan trọng hơn cả. Ngày nay, Hiệp hội quy tụ dưới một mái nhà 10 quốc gia phát triển nhanh chóng của Đông Nam Á, với tổng dân số gần 700 triệu người.

Nga đánh giá cao việc ASEAN tuân thủ nhất quán các nguyên tắc hợp tác toàn diện. Điều này có nghĩa là sự tham gia hợp tác của các đối tác không có ngoại lệ. Chính đối thoại tôn trọng lẫn nhau, tính đến lợi ích của nhau đã giúp ASEAN tạo dựng một hệ thống cơ chế đa phương ổn định, đảm bảo sự thịnh vượng và phát triển của khu vực, không bị can thiệp bởi những thế lực bên ngoài.

ASEAN có cách tiếp cận dựa trên nguyên tắc đồng thuận đối với các vấn đề khu vực và thế giới, bao gồm cả những thách thức cấp bách của thời đại và tìm kiếm giải pháp tháo gỡ mà tất cả các bên có thể chấp nhận được trong những tình huống khó khăn nhất.

Chính những nguyên tắc cơ bản này đã tạo nên tính hấp dẫn của ASEAN với bên ngoài, trong đó có Liên bang Nga.

ASEAN là đối tác chiến lược của chúng tôi, tăng cường quan hệ với Hiệp hội là một trong những ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Nga.

Năm ngoái, chúng ta đã tổ chức kỷ niệm kép-30 năm quan hệ Nga-ASEAN và 25 năm quan hệ đối tác đối thoại. Hai bên đã cùng trải qua một chặng đường dài và đạt được những kết quả đáng kể, tạo ra các cơ chế hợp tác hiệu quả trong các lĩnh vực cùng quan tâm.

Nga luôn coi các hoạt động trong khuôn khổ ASEAN có ý nghĩa quan trọng. Vì vậy, Bộ trưởng Ngoại giao Liên bang Nga S.V. Lavrov đã tham dự các phiên họp thường kỳ của những người đứng đầu các cơ quan đối ngoại Nga-ASEAN, Hội nghị cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn Khu vực ASEAN về an ninh (ARF).

Chúng tôi muốn nêu Kế hoạch hành động toàn diện nhằm thực hiện quan hệ đối tác chiến lược Nga-ASEAN (2021-2025) được thông qua tại Hội nghị cấp cao Nga-ASEAN lần thứ tư (28/10/2021), cũng như các tuyên bố chung về xây dựng khu vực hòa bình, ổn định, bền vững và nhằm hợp tác chống vận chuyển bất hợp pháp ma túy. Năm 2022 là Năm Hợp tác khoa học-kỹ thuật Nga-ASEAN.

Hàng năm, Nga và ASEAN tổ chức các hội nghị cấp Bộ trưởng Ngoại giao và những người đứng đầu các bộ phận kinh tế. Từ năm 2021, tham vấn cấp các lãnh đạo cấp cao về an ninh được tiến hành. Năm nay, lần đầu tiên hội nghị các bộ trưởng phụ trách lĩnh vực du lịch được tổ chức. Ngoài ra, cơ chế hội nghị các quan chức cấp cao về các lĩnh vực khác cũng được thúc đẩy như về tội phạm xuyên quốc gia, năng lượng, nông nghiệp, chống lưu thông bất hợp pháp ma túy, cũng như các tổ công tác về chống khủng bố, khoa học, kỹ thuật và đổi mới công nghệ, đối thoại về giáo dục và các vấn đề an ninh công nghệ thông tin (ICT).

Hội đồng doanh nghiệp Nga-ASEAN đang hỗ trợ thúc đẩy quan hệ kinh doanh giữa hai bên. Trong lĩnh vực khoa học có thể kể đến vai trò của Trung tâm ASEAN trong Đại học Quốc gia quan hệ quốc tế Moscow (MGIMO), trực thuộc Bộ Ngoại giao Nga.

Nhân dịp này, tôi muốn được chúc mừng tất cả các bạn Việt Nam và ASEAN nhân 55 năm thành lập Hiệp hội, chúc Hiệp hội thành công trong việc xây dựng một Cộng đồng vững mạnh, thịnh vượng và đoàn kết, có tiếng nói trên trường quốc tế.

Đại sứ đánh giá như thế nào về vai trò trung tâm-một giá trị chiến lược của ASEAN?

Chúng tôi không ngừng ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực ở châu Á-Thái Bình Dương, đồng thời ủng hộ việc duy trì vai trò của ASEAN trong bối cảnh xuất hiện nhiều cơ chế an ninh mới trong khu vực.

ASEAN luôn thể hiện được khả năng ứng phó trước các thách thức cấp bách ở khu vực.

Quan điểm nguyên tắc của ASEAN về việc giải quyết các tranh chấp ở Biển Đông bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở tôn trọng luật pháp quốc tế, tuân thủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và sớm đạt được Bộ Quy tắc ứng xử các bên ở Biển Đông (COC) trong nhiều năm đã giúp tình hình ở khu vực này không phát triển theo kịch bản tiêu cực.

Việc thông qua "Đồng thuận 5 điểm" về cuộc khủng hoảng Myanmar là minh chứng về khả năng của ASEAN trong giải quyết hiệu quả các vấn đề nảy sinh trong Hiệp hội.

Chúng tôi biết rằng, các nước ASEAN quan ngại trước tình hình ngày căng thẳng của đối đầu Mỹ-Trung Quốc và kiên định “không chọn bên”. “Tầm nhìn Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của ASEAN” được thông qua cũng trên tinh thần đó và mang tính thống nhất.

Thời gian qua, ASEAN đã tích cực trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu như đại dịch Covid-19 và chống biến đổi khí hậu. Như đã nêu trên, Nga rất coi trọng vai trò khu vực của ASEAN và không mong muốn các vấn đề toàn cầu phức tạp ảnh hưởng xấu đến hoạt động của Hiệp hội.

Chúng tôi nhất trí với quan điểm của ASEAN rằng, trong bối cảnh phục hồi hậu đại dịch, hợp tác tích cực, không đối đầu vì lợi ích của tất cả các nước châu Á-Thái Bình Dương có tính cấp thiết hơn bao giờ hết. Chúng tôi tích cực tham gia và đóng góp vào các quá trình này. Chúng tôi làm việc một cách có hệ thống để tăng tiềm năng chống dịch trong khu vực, chúng tôi coi trọng việc phối hợp hành động với ASEAN trong lĩnh vực quốc phòng và an ninh. Trong bối cảnh đó, tôi không thể không ghi nhận cuộc tập trận hải quân chung Nga - ASEAN đầu tiên được tổ chức tại Indonesia vào năm ngoái, được đánh giá cao ở Nga và các nước trong khu vực.

Thời gian tới, chúng tôi cho rằng ASEAN cũng cần nhìn nhận rõ những cơ hội và thách thức trong khu vực để củng cố và phát huy hơn nữa vai trò trung tâm của mình.

Xin Đại sứ đánh giá những nỗ lực và sự đóng góp của Việt Nam trong ASEAN, cũng như nỗ lực gắn kết ASEAN với các đối tác, trong đó có Nga?

Chúng tôi tin rằng, trong hơn một phần tư thế kỷ kể từ khi gia nhập Hiệp hội, Việt Nam đã thể hiện mình là một thành viên có trách nhiệm và tích cực vào các tiến trình khu vực, cũng như trên thực tế đã chứng tỏ khả năng “là bạn, đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế".

Việc Việt Nam gia nhập ASEAN có ý nghĩa lịch sử, giúp ASEAN vượt qua nghi kỵ và mâu thuẫn, từ đó tạo dựng mối quan hệ tin cậy và tôn trọng lẫn nhau. Nếu không có điều này, có lẽ ASEAN sẽ không bao giờ có được vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực.

Là thành viên của ASEAN, Việt Nam đã đóng góp đáng kể vào việc thông qua các quyết định và văn kiện quan trọng của Hiệp hội, phát triển quan hệ với các đối tác đối thoại, trong đó có Nga.

Chúng tôi cảm ơn Việt Nam đã tích cực nỗ lực thúc đẩy quan hệ Đối tác chiến lược Nga-ASEAN, cũng như đóng vai trò là cầu nối giữa đất nước chúng tôi và Hiệp hội.

Những nỗ lực của chúng ta xuất phát từ sự tương đồng về quan điểm cơ bản của hai nước, được nêu trong Tuyên bố chung về Tầm nhìn quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Liên bang Nga – Việt Nam đến năm 2030, cũng như về tầm quan trọng của việc củng cố vai trò trung tâm của ASEAN trong khu vực, bao gồm việc thúc đẩy các giá trị và nguyên tắc của Hiệp ước Thân thiện và hợp tác ở Đông Nam Á (TAC).

Nga và Việt Nam quyết tâm tiếp tục hỗ trợ lẫn nhau trong khuôn khổ EAS, ARF và ADMM+... Hai nước sẵn sàng nghiên cứu các lĩnh vực hợp tác đầy hứa hẹn trong khuôn khổ “Tầm nhìn Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương” của ASEAN theo Tuyên bố chung của Hội nghị cấp cao Nga-ASEAN lần thứ 4: “Xây dựng một khu vực hòa bình, ổn định và bền vững” ngày 28/10/2021.

Bên cạnh đó, Nga cũng mong muốn sự tham gia tích cực của Việt Nam vào việc thực hiện có hiệu quả Kế hoạch hành động quan hệ Đối tác chiến lược Nga-ASEAN (2021-2025).

Việc thực hiện toàn bộ các biện pháp nêu trên chắc chắn sẽ góp phần thúc đẩy hơn nữa vai trò của Việt Nam trong khuôn khổ ASEAN, về phần mình, chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ toàn diện Việt Nam trong việc này.