| Tổng thống Mỹ Barack Obama và Ngoại trưởng John Kerry trong một cuộc thảo luận tại Nhà Trắng về vấn đề hạt nhân Iran. (Nguồn: New York Times). |
Bao giờ thỏa thuận chính thức được thông qua?
Thỏa thuận sẽ được chính thức thông qua vào ngày 19/10 - 90 ngày sau khi được Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua. Từ sau ngày đó, Iran và 6 cường quốc đã ký thỏa thuận - bao gồm Mỹ, Đức, Anh, Pháp, Nga và Trung Quốc, sẽ bắt đầu tiến hành các bước để tuân thủ thỏa thuận này.
Khi nào thỏa thuận thực sự có hiệu lực?
Điều đó không xảy ra cho đến “ngày thực hiện”. Không ai biết chắc chắn khi nào đến ngày đó. Các chuyên gia Mỹ cho rằng, sẽ phải mất từ 6-9 tháng để Iran thực hiện các bước đi ban đầu theo yêu cầu của thỏa thuận để văn bản này có hiệu lực. Iran khẳng định mình có thể hành động nhanh hơn.
Iran cần phải làm gì trước khi thỏa thuận có hiệu lực?
Iran phải giảm kho dự trữ uranium được làm giàu ở mức thấp từ khoảng 12 tấn hiện nay xuống còn không quá 660 pound Anh – mức giảm 98%. Để làm được như vậy, Iran gần như chắc chắn phải chuyển kho nhiên liệu này ra khỏi đất nước. Nước này cũng phải tháo rời và lưu kho hơn 13.000 máy ly tâm, chỉ được phép có 5.060 máy quay và chuyển đổi cơ sở làm giàu hạt nhân Fordo ngầm dưới đất thành một cơ sở nghiên cứu và phát triển.
Iran cũng phải loại bỏ và vô hiệu hóa phần lõi của lò phản ứng nước nặng tại Arak để nơi đây không thể sản xuất plutonium – một cách khác, để sản xuất một quả bom. Đồng thời, Tehran phải thu xếp để Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) thực hiện việc kiểm tra và giám sát và phải bắt đầu trả lời các câu hỏi về các hoạt động bị nghi ngờ có liên quan đến vũ khí hạt nhân.
Mỹ và các đối tác đàm phán khác của Iran cần phải có những bước đi nào?
Mỹ sẽ phải dỡ bỏ nhiều biện pháp trừng phạt ngăn chặn việc kinh doanh với Iran, bắt đầu từ “ngày thực hiện”. Liên minh châu Âu (EU) cũng sẽ chấm dứt nhiều biện pháp trừng phạt của mình vào ngày hôm đó. Đồng thời, Iran sẽ được quyền tiếp cận các tài sản của mình từng bị phong tỏa ở nước ngoài, chủ yếu là từ tiền bán dầu. Mặc dù, Iran có đến 125 tỷ USD tài sản bị phong tỏa, nhưng theo Bộ Tài chính Mỹ, Tehran sẽ chỉ được tiếp cận ngay lập tức không đến 60 tỷ USD, bởi vì phần nhiều trong số tiền đó đã có nghĩa vụ chi trả, bao gồm cả việc trả cho các dự án ở Trung Quốc.
Những "thỏa thuận bí mật" mà Quốc hội Mỹ nói họ vẫn chưa biết là gì?
Có hai thỏa thuận giữa IAEA và Iran và các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa trong Quốc hội Mỹ gọi chúng là “những thỏa thuận bí mật phụ”. Tất cả các thỏa thuận giữa cơ quan này và các quốc gia bị thanh sát, trong đó có Mỹ, được giữ bí mật. Tuy nhiên, hai thỏa thuận này rất quan trọng, vì chúng giải quyết vấn đề trọng tâm là liệu Iran có cho phép thanh tra thực sự hay không và có giải thích đầy đủ về lịch sử hạt nhân của mình hay không.
Có tin cho rằng, theo một thỏa thuận, Iran sẽ cung cấp các mẫu từ một địa điểm bị nghi ngờ có liên quan đến hạt nhân, gọi là Parchin, thay vì cho phép các quan chức của cơ quan nguyên tử năng đến thu thập chúng. Thỏa thuận khác thì mô tả chi tiết về cách thức Iran sẽ trả lời các câu hỏi của IAEA về các hoạt động trong quá khứ, kể cả việc liệu Iran có cho phép phỏng vấn các nhà khoa học quan trọng của họ hay không.
N.K (theo New York Times)