Diễn đàn hợp tác Á-Âu (ASEM): Hướng tới động lực quan trọng của tăng trưởng toàn cầu

Đối thoại chính sách cao cấp Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM) là sáng kiến của Việt Nam nhân dịp kỷ niệm 25 năm thành lập ASEM (1996-2021). Thứ trưởng có thể cho biết thêm về ý nghĩa của sự kiện này?

ASEM là diễn đàn duy nhất kết nối hai châu lục - châu Á với châu Âu, bao gồm 53 thành viên. Đây là diễn đàn rất lớn, chiếm khoảng 60% dân số, 55% thương mại và hơn 60% GDP toàn cầu, bao gồm các đối tác, các nền kinh tế lớn và rất năng động ở cả châu Á và châu Âu.

Đối thoại chính sách cao cấp ASEM nhân kỷ niệm 25 năm ngày thành lập ASEM là sáng kiến của Việt Nam, là một trong số ít diễn đàn được tổ chức bằng hình thức cả trực tiếp và trực tuyến trong bối cảnh hơn một năm qua, thế giới phải hứng chịu đại dịch Covid-19.

Diễn đàn lần này, do Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn chủ trì, có sự tham dự của nhiều nhà lãnh đạo, đặc biệt là ba Bộ trưởng Ngoại giao từ Anh, Hàn Quốc và Singapore tham dự trực tiếp, và nhiều đại diện từ các giới học giả, các nhà kinh tế, các tổ chức xã hội tham dự trực tuyến.

Thực tế này nói lên điều gì?

Thứ nhất, việc chúng ta tổ chức Diễn đàn trong thời điểm thế giới đang phải chống chọi với đại dịch Covid-19 cho thấy sự coi trọng của Việt Nam, cũng như của các nước, đối với quan hệ đối tác Á-Âu; đặc biệt cũng cho thấy rằng một số nước, trong đó có Việt Nam, đã thành công nhất định trong quá trình chống dịch Covid-19 và bắt đầu quay trở lại cuộc sống bình thường.

Điều đáng mừng nữa là chúng ta có thể tiếp tục khẳng định: Việt Nam là điểm đến an toàn đối với các hoạt động đầu tư-kinh doanh và tại Việt Nam, hợp tác quốc tế đã bình thường trở lại.

Thứ hai, trong khi thế giới đang phải chịu tác động nặng nề của đại dịch Covid-19, đồng thời đang chứng kiến sự chuyển dịch rất rõ ràng, đặc biệt là tác động của cách mạng công nghiệp 4.0, sự chuyển đổi số và xu hướng phát triển bền vững, bao trùm, xanh, Diễn đàn là dịp quan trọng để các đại biểu thảo luận các biện pháp cụ thể, thực chất, chia sẻ những kinh nghiệm và các biện pháp phục hồi kinh tế bền vững cũng như chống dịch Covid-19.

Tại Diễn đàn, nhiều đại biểu đã cho rằng cần phải đẩy mạnh hơn nữa quá trình chia sẻ vaccine, tăng cường hợp tác trong việc phát triển sản xuất vaccine cũng như chuyển giao công nghệ vaccine.

Rất nhiều diễn giả nhấn mạnh, không ai an toàn nếu như tất cả không an toàn. Tất cả các nền kinh tế Á-Âu phải chung tay để vượt qua đại dịch. Ngoài ra, về trung và dài hạn, chúng ta cũng phải bắt tay ngay vào việc xử lý các thách thức, đặc biệt là vấn đề biến đổi khí hậu, cũng như tận dụng sự phát triển như vũ bão của cách mạng công nghiệp 4.0 để đi vào phát triển xanh sạch, bền vững, bao trùm và sáng tạo, vì chất lượng cuộc sống của người dân ở hai châu lục Á-Âu.

Thứ ba, đây là một diễn đàn kỷ niệm 25 năm thành lập ASEM. Trong thảo luận, các đại biểu cho rằng, trong bối cảnh thế giới chuyển dịch nhanh, hai châu lục Á-Âu làm sao phát huy hơn nữa vai trò quan trọng trong việc tạo lập trật tự thế giới dựa trên luật lệ, cũng như củng cố và đề cao những giá trị cốt lõi chung của hai châu lục, đặc biệt là việc ủng hộ hệ thống đa phương, giải quyết các tranh chấp và khác biệt bằng biện pháp hòa bình dựa trên cơ sở luật pháp quốc tế, đồng thời ủng hộ tự do hóa thương mại - đầu tư, sự bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau trong quan hệ quốc tế.

Đồng thời, qua sự kiện này, ASEM cũng thể hiện là một diễn đàn hết sức năng động, là vườn ươm các ý tưởng hợp tác mới. Rất nhiều các diễn giả đã chia sẻ ý tưởng và cả tầm nhìn để làm sao trong chặng đường 5, 10 năm và nhiều năm tới, ASEM sẽ trở thành động lực quan trọng của tăng trưởng toàn cầu, của liên kết kinh tế toàn cầu và là một phần rất quan trọng của một thế giới xanh, sạch, một thế giới và phát triển bền vững, bao trùm, sáng tạo, lấy người dân làm trung tâm; để ASEM phát huy vai trò toàn cầu mạnh mẽ hơn trong việc định hình một trật tự thế giới dựa trên luật lệ, đem lại hòa bình, ổn định, thịnh vượng và hạnh phúc, không chỉ cho hai châu lục này mà cho toàn thế giới.

Năm 2021 kỷ niệm 25 năm thành lập ASEM, cũng đánh dấu chặng đường 25 năm Việt Nam tham gia Diễn đàn. Xin Thứ trưởng đánh giá về sự tham gia, đóng góp của Việt Nam trong ASEM thời gian qua?

Trong 25 năm qua, từ khi trở thành thành viên sáng lập Diễn đàn hợp tác Á-Âu, Việt Nam đã thực hiện nhất quán chủ trương của Đảng, Nhà nước là chủ động, tích cực hội nhập quốc tế.

Trong tổng thể chính sách đối ngoại cũng như chính sách ngoại giao đa phương của chúng ta, ASEM có một vị trí hết sức quan trọng, với tư cách là một diễn đàn đa phương cũng như bao gồm các thành viên hợp tác quan trọng của chúng ta.

Diễn đàn có chiếm 27 trong tổng số 30 đối tác chiến lược toàn diện của Việt Nam, chiếm 80% du lịch vào Việt Nam, 60% kim ngạch thương mại với Việt Nam, khoảng 70% đầu tư vào Việt Nam và chiếm 17 trong tổng số 20 đối tác FTA của Việt Nam.

Trong 25 năm qua, Việt Nam có đóng góp rất tích cực vào các hoạt động của diễn đàn. Chúng ta đăng cai các hoạt động cấp cao nhất của ASEM, như Hội nghị thượng đỉnh ASEM năm 2004 hay Hội nghị Bộ trưởng ASEM năm 2009.

Chúng ta cũng đảm nhiệm một số vị trí rất quan trọng của tiến trình hợp tác ASEM, như đóng vai trò điều phối hợp tác Á-Âu, làm Phó Giám đốc của Quỹ Á-Âu và là một trong những nước đưa ra rất nhiều sáng kiến hợp tác. Chúng ta đã bảo trợ, đồng bảo trợ cho khoảng hơn 60 sáng kiến và các dự án hợp tác phát triển tại ASEM.

Không chỉ có đóng góp, thông qua Diễn đàn, chúng ta đã tranh thủ được những kinh nghiệm, các nguồn lực vể phát triển kinh tế, cải cách kinh tế. Chúng ta cũng có rất nhiều dự án liên kết với các thành viên phát triển trong ASEM tập trung vào những lĩnh vực mà Việt Nam cần, như thích ứng với biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, chia sẻ những kinh nghiệm trong việc phát triển vùng, tiểu vùng... qua đó chúng ta cũng chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý nguồn nước, phát triển bền vững, hợp tác vùng cũng như bảo đảm an ninh nguồn nước sông Mekong.

Trong thời gian qua, Việt Nam đã đưa ra nhiều sáng kiến hợp tác với các thành viên, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển kinh tế số, xã hội số cũng như các mô hình phát triển kinh tế xanh, sạch, bền vững, bao trùm, sáng tạo. Đây là một thế mạnh của rất nhiều nước phát triển trong ASEM và họ đã chia sẻ với chúng ta.

Xin Thứ trưởng cho biết ý nghĩa của tăng cường quan hệ đối tác Á-Âu nói chung và hợp tác ASEM nói riêng trong triển khai các chủ trương, chính sách và chiến lược phát triển kinh tế-xã hội của đất nước trong giai đoạn mới, hướng tới hiện thực hoá khát vọng của dân tộc trở thành một nước phát triển, thu nhập cao vào giữa thế kỷ?

Như chúng ta đã biết, ASEM là tập hợp của rất nhiều các nền kinh tế năng động, có trình độ phát triển rất cao. Trong khi đó, chúng ta đã xác định mục tiêu trong chiến lược phát triển kinh tế xã hội 10 năm tới - đó là thực hiện khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, và năm 2045 trở thành một nước phát triển có thu nhập cao.

Để hiện thực hóa những khát vọng và mục tiêu đó, chúng ta rất cần phải tranh thủ các nguồn lực cũng như các kinh nghiệm của các nước phát triển trong ASEM. ASEM nói chung và Đối thoại ASEM lần này cũng đã đưa ra rất nhiều mô hình hợp tác, cũng như các chương trình hợp tác trong lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là phát triển kinh tế bền vững, và mô hình phát triển kinh tế xanh, kinh tế bao trùm, kinh tế đem lại hạnh phúc và đem lại giá trị, chất lượng cuộc sống cao. Đó là những mô hình hay mà chúng ta có thể học hỏi từ các thành viên phát triển hơn ở khu vực châu Âu.

Hợp tác ASEM đã tạo một nền tảng đa phương, với các chương trình hợp tác trên 3 trụ cột về văn hóa-xã hội, thương mại-đầu tư, khoa học công nghệ và trên cơ sở chương trình hợp tác đa phương đó, chúng ta có thể tăng cường hợp tác đi vào chiều sâu với từng đối tác trong ASEM, trên cơ sở những thế mạnh của họ cũng như nhu cầu của ta. Qua đó, chúng ta có thể tranh thủ nguồn lực để thúc đẩy quá trình triển khai chiến lược phát triển kinh tế xã hội, lấy chất lượng làm nền tảng.

Thứ trưởng kỳ vọng gì về triển vọng hợp tác Á-Âu trong hai thập kỷ tới?

Trong thời gian vừa qua, cũng như qua Đối thoại lần này, chúng ta thấy có 4 lý do hợp tác Á-Âu sẽ không thể thiếu được và ngày càng quan trọng.

Thứ nhất, chúng ta đang phải đương đầu với đại dịch Covid-19, và theo nhiều đánh giá, đại dịch sẽ còn kéo dài trong nhiều năm tới.

Thứ hai, hiện nay các nền kinh tế đang trong quá trình hồi phục nhưng sự hồi phục đó không đồng đều, do mức độ tiếp cận vaccine khác nhau.

Thứ ba, chúng ta cũng phải đương đầu với nguy cơ tác động rất lớn của biến đổi khí hậu đối với cuộc sống con người, đối với sự suy kiệt các nguồn lực.

Thứ tư, chúng ta cũng đang chứng kiến sự phát triển như vũ bão của cách mạng số, cách mạng khoa học kỹ thuật.

Đó là lý do mà các nước ASEM cho rằng cần phải tăng cường hợp tác. Tại Đối thoại, các Bộ trưởng nhấn mạnh, hợp tác của ASEM là không thể thiếu, để có thể tận dụng những cơ hội và xử lý những thách thức đang đặt ra cho cộng đồng quốc tế, trong đó có các nước Á-Âu.

Bên cạnh đó, chúng ta cũng thấy có một số xu hướng quốc tế, như hoạt động đơn phương và vi phạm luật pháp quốc tế, vì lợi ích hẹp hòi vị kỷ. Đây là điểm mà ASEM cần phải hợp tác để cùng nhau xác lập một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ. Các thành viên cần phải xử lý những khác biệt, tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình trên cơ sở tôn trọng lợi ích của nhau.

Đó là những điểm chung, điểm đồng lợi ích giữa các thành viên ASEM, cho thấy ASEM có vai trò quan trọng không chỉ hiện nay mà trong 10, 15, 20 năm tới. Đây là những thách thức dài hạn, cần sự phối hợp trong ASEM.

Trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!