Giải quyết hài hòa giữa bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc

Đây là hoạt động nằm trong chuỗi các sự kiện kỷ niệm Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam (19/4).

Hiện nay, điều kiện cuộc sống của nhân dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới còn gặp nhiều khó khăn, dân cư sinh sống chủ yếu ở vùng sâu, vùng xa, giao thông không thuận tiện, tỷ lệ hộ thuộc diện đói nghèo tương đối cao…

Vì vậy, khả năng tự bảo tồn, phát huy văn hóa truyền thống của đồng bào rất hạn chế, nhiều dân tộc bị mai một hoặc bị mất hẳn một số yếu tố văn hóa truyền thống, như tiếng nói, chữ viết, trang phục…

Nhiều giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào tuy phong phú, nhưng chưa được bảo tồn, phát huy đúng mức và đang đứng trước nguy cơ bị phai nhạt, mất dần bản sắc văn hóa tộc người, cá biệt có dân tộc đã không còn tồn tại mô hình cư trú, bản làng truyền thống…

Sự giao thoa về văn hóa đang diễn ra ngày càng sâu sắc trên các phương diện văn hóa vật thể và phi vật thể, nhiều giá trị văn hóa, văn nghệ, làn điệu dân ca, dân vũ truyền thống của từng dân tộc theo thời gian bị mai một, bị xâm thực bởi văn hóa của các dân tộc khác, hoặc bị thất truyền.

Sự tiếp thu văn hóa, tri thức mới của lớp trẻ do thiếu định hướng, thiếu các điều kiện cần thiết để thực hành văn hóa đã làm cho văn hóa truyền thống của các dân tộc ngày càng mai một, đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào ngày càng nghèo nàn, xu hướng lãng quên và xa rời bản sắc văn hóa ngày càng trở nên sâu sắc, nhất là ở các cộng đồng có số dân rất ít người.

Trong những năm qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách về văn hóa dân tộc; ưu tiên dành nhiều nguồn lực để thực hiện các chương trình, dự án nhằm hỗ trợ, đầu tư phát triển kinh tế-xã hội, tạo sự đổi thay rõ rệt diện mạo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Mối quan hệ đoàn kết gắn bó giữa các dân tộc tiếp tục được củng cố và tăng cường; kinh tế ngày càng phát triển; cơ sở hạ tầng được quan tâm đầu tư; công tác xóa đói, giảm nghèo đạt được những kết quả tích cực, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh; mặt bằng dân trí, chất lượng nguồn nhân lực được nâng lên; văn hóa truyền thống của các dân tộc được bảo tồn và phát huy; công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe cho đồng bào các dân tộc có nhiều tiến bộ; hệ thống chính trị ở cơ sở ngày càng được tăng cường; an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được giữ vững.

Nhiều năm qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã kịp thời rà soát, bằng các giải pháp cụ thể lấy nòng cốt là các già làng, trưởng thôn, bản, nghệ nhân, người có uy tín của các dân tộc trực tiếp tham gia truyền dạy, đồng thời đề xuất, góp ý các giải pháp thiết thực, phù hợp với dân tộc mình trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, góp phần nâng cao mức hưởng thụ văn hóa, đề cao ý thức và trách nhiệm tự bảo vệ văn hóa của chính mình.

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng thường xuyên phối hợp với các cấp, ngành, địa phương tổ chức nhiều hoạt động giao lưu văn hóa mang tính chất vùng, miền, góp phần tôn vinh các giá trị văn hóa của cộng đồng các dân tộc, tăng cường, củng cố khối đại đoàn kết giữa các dân tộc, các địa phương trong cả nước; tuyên truyền, vận động giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa và truyền thống tốt đẹp của các dân tộc, tạo động lực phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng.

Phát biểu tại buổi gặp mặt, Chủ tịch nước Trần Đại Quang nêu rõ Việt Nam là một quốc gia thống nhất gồm nhiều dân tộc cùng chung sống, luôn kề vai sát cánh trong suốt quá trình dựng nước và giữ nước.

Đồng bào các dân tộc Việt Nam có truyền thống đoàn kết lâu đời trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm, xây dựng và phát triển đất nước. Mỗi dân tộc có sắc thái văn hóa riêng, góp phần tạo nên sự đa dạng, phong phú của nền văn hóa Việt Nam thống nhất.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang khẳng định ngay từ khi mới ra đời và trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn xác định vấn đề dân tộc, công tác dân tộc và đoàn kết các dân tộc có vị trí, vai trò chiến lược đặc biệt quan trọng. Trong đó, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc luôn được quan tâm đặc biệt.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch nước Trần Đại Quang ghi nhận, biểu dương những đóng góp tích cực, hiệu quả của các già làng, trưởng thôn, bản, nghệ nhân, người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới khu vực phía Bắc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong đó có công tác văn hóa dân tộc.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang đánh giá cao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có sáng kiến phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương liên quan tổ chức Hội nghị gặp mặt già làng, trưởng thôn, bản, nghệ nhân, người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới khu vực phía Bắc và Hội thảo giải pháp bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại trong thời kỳ hội nhập và phát triển tại thủ đô Hà Nội. Đây là sự kiện văn hóa có ý nghĩa nhân văn sâu sắc nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc truyền thống thời kỳ hội nhập và phát triển.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang cũng chỉ rõ, việc thực hiện có hiệu quả công tác văn hóa dân tộc đã góp phần quan trọng vào việc ổn định, cải thiện, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào vùng dân tộc thiểu số, văn hóa dân tộc ngày càng được quan tâm, tích cực góp phần xây dựng nông thôn mới, đáp ứng tốt nhu cầu, nguyện vọng của đồng bào các dân tộc trên phạm vi cả nước.

Trong những thành tựu to lớn về mọi mặt mà đất nước nỗ lực đạt được những năm qua có sự đóng góp tích cực, hiệu quả của đồng bào các dân tộc, trong đó có các già làng, trưởng thôn, bản, nghệ nhân, người có uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới, xã đặc biệt khó khăn khu vực phía Bắc.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang chia sẻ, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi vẫn là khu vực khó khăn nhất trong cả nước, tỷ lệ hộ nghèo và cận nghèo còn cao, kết quả giảm nghèo chưa bền vững; khoảng cách chênh lệch về mức sống giữa các dân tộc, giữa miền núi với đồng bằng chậm được thu hẹp; chất lượng dạy và học ở vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số còn thấp; một số bản sắc tốt đẹp trong văn hóa dân tộc thiểu số đang bị mai một...

Trong khi đó, các thế lực thù địch, phản động luôn tìm cách lợi dụng khó khăn về đời sống, trình độ dân trí của đồng bào để kích động, chia rẽ các dân tộc nhằm phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc, gây mất ổn định chính trị.

Trên tinh thần này, Chủ tịch nước Trần Đại Quang nêu rõ, nhiệm vụ công tác dân tộc cũng như bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc đặt ra rất nặng nề, đòi hỏi Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các bộ, ngành, địa phương phải tiếp tục quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện có hiệu quả các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, Nhà nước về công tác dân tộc và chính sách dân tộc.

Trong đó, trọng tâm là Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, Nghị quyết số 24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (Khóa IX) về công tác dân tộc.

Cùng với đó, phải nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động văn hóa, gắn các hoạt động văn hóa với phát triển kinh tế-xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và xây dựng nông thôn mới; từng bước thu hẹp khoảng cách thụ hưởng văn hóa giữa các vùng miền, giữa các giai tầng xã hội, giữa thành thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi, vùng sâu, vùng xa.

Phải huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị và toàn dân nhằm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc truyền thống; động viên, khích lệ sáng tạo các giá trị văn hóa mới, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, làm giàu bản sắc văn hóa dân tộc.

Cấp ủy, chính quyền địa phương phải giải quyết hài hòa giữa bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc với phát triển kinh tế-xã hội; tôn vinh các giá trị văn hóa dân tộc là di sản vô cùng quý báu được trao truyền từ đời này đến đời khác để giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, ý thức trách nhiệm, góp phần tăng cường sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang yêu cầu, công tác dân tộc cũng như bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc phải có sự phối hợp chặt chẽ với các cấp ủy, chính quyền các địa phương để có những giải pháp, việc làm cụ thể, thiết thực hỗ trợ đồng bào các dân tộc trong phát triển kinh tế-xã hội, chú trọng nâng cao chất lượng giáo dục, văn hóa, y tế; tăng cường công tác vận động quần chúng trong việc bảo đảm thực hiện tốt chính sách dân tộc.

Phải có chính sách động viên, bồi dưỡng, hướng dẫn và phát huy vai trò của các già làng, trưởng thôn, bản, nghệ nhân, người có uy tín trong các dân tộc thiểu số trong việc thực hiện chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước; tạo điều kiện thuận lợi để đồng bào tiếp tục được giao lưu, học tập kinh nghiệm, đồng thời đề xuất các giải pháp mang tính cấp bách, thiết thực trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa dân tộc.

Chủ tịch nước Trần Đại Quang cũng đề nghị các già làng, trưởng thôn, bản, nghệ nhân, người có uy tín trong các dân tộc thiểu số tiếp tục phát huy vai trò nòng cốt vận động đồng bào nơi cư trú thực hiện tốt chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác dân tộc, văn hóa dân tộc, đoàn kết dân tộc, quan tâm giáo dục thế hệ trẻ tích cực góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng văn minh, giàu đẹp.