Giới cá độ châu Á lũng đoạn bóng đá châu Âu

22 giờ ngày 29/4/2017, Simon Miller và Paul Langley - hai cổ động viên Ireland uể oải theo dõi đội bóng yêu mến của mình là Athlone Town đang bị dẫn với tỷ số 2:1. Ở phút thứ 80 của trận đấu, trên Facebook của họ xuất hiện tin nhắn từ một người đàn ông thông báo tỷ lệ cược đã thay đổi đáng kể và trận đấu sẽ sớm có thêm 1 bàn thắng.

Cả Miller và Langley theo dõi trận đấu như thể đang xem một bộ phim truyền hình. Huấn luyện viên Ricardo Cravo của Athlone Town bỗng nhiên điều chỉnh đội hình trên sân, chuyển tiền vệ người Romania Dragos Sfrijan sang đá vị trí phòng ngự, còn thủ môn người Latvia Igors Labuts đột ngột tiến lên phía trước khi đội bạn thực hiện cú đá phạt góc. Hành động này được xem là khá kỳ lạ.

"Có vẻ như ai đó sẽ kiếm được tiền từ trận đấu này", một người hâm mộ bày tỏ cảm xúc trên mạng xã hội. Tờ Asia Times của Hong Kong (Trung Quốc) đưa tin, mức thắng cược cho trận đấu là hơn 600.000 USD.

Sau đó, Liên đoàn Bóng đá châu Âu (UEFA) đã cảnh báo về những "đáng ngờ" trong trận đấu và cơ quan quản lý bóng đá quốc gia Ireland - FAI đã phối hợp với cảnh sát nước này tiến hành điều tra.

Thế giới ngầm bóng đá

Mỗi năm, thế giới có khoảng 1.000 tỷ Euro được đặt cược vào các sự kiện thể thao -  khoản tiền tương đương với kim ngạch xuất khẩu hàng năm của Đức. Khoảng 70% số vụ cá cược liên quan đến bóng đá. Việc kinh doanh cá độ vẫn không ngừng phát triển với sự ra đời liên tục của nhiều tổ chức cá cược mới thường có trụ sở tại Malta, Philippines hay Trung Quốc.

Thông qua những tổ chức cá độ lớn nhất thế giới, người chơi có thể đặt cược cho một trận bóng theo nhiều kiểu như: theo kết quả trận đấu, số bàn thắng, người ghi bàn, đá phạt hay ném bóng, thậm chỉ là ai hay bên nào sẽ phải nhận thẻ vàng hoặc thẻ đỏ… Dân cá độ có thể lựa chọn bất kỳ trận đấu nào trên khắp thế giới. Trong vụ bê bối cá cược ở Đức năm 2016, người ta cho rằng 32 trận đấu từ giải hạng hai đến các giải đấu trẻ của Đức đã bị dàn xếp.

Trở lại với câu chuyện của Athlone Town. Được thành lập cách đây 130 năm, đây là đội bóng đá có lịch sử lâu đời nhất của Ireland và đang thi đấu ở giải hạng hai của nước này. Những năm 1970, câu lạc bộ (CLB) này có thể cạnh tranh với các đội hàng đầu thế giới như AC Milan. Những người hâm mộ ở thị trấn chỉ vẻn vẹn 21.000 dân này luôn khao khát được trải nghiệm lại những giây phút huy hoàng đó. Thế nhưng, giờ đây, khát vọng chân chính ấy đang đẩy CLB rơi vào tay những kẻ biến ước mơ của ban lãnh đạo, các cầu thủ và người hâm mộ Athlone Town thành phi vụ làm ăn.

Tháng 2 vừa qua, công ty Pré Season của Bồ Đào Nha, có đăng ký kinh doanh tại thị trấn Amadora gần Lisbon, đã trở thành chủ sở hữu một phần của đội bóng Athlone Town. Các nhà điều tra tin rằng đứng sau thoả thuận là Mao Xiaodong, hay còn gọi là Eric Mao, nhân vật có "số má" trong thế giới ngầm bóng đá. Cách thức hoạt động của người này rất bài bản: ban đầu là mua cổ phần đầu tư, tiếp đến là rót tiền nâng cấp đội hình, thuê HLV. Sau đó, ông này mới bắt đầu đặt cược ở quy mô lớn, còn các cầu thủ nhận được bảo đảm rằng kết quả trận đấu sẽ giống với các phiếu đặt cược.

Báo cáo mật từ công ty bảo mật thể thao ICSS của Qatar cho biết, Eric Mao điều hành đường dây cá độ cao cấp, là người đứng đầu một tổ chức cung cấp dịch vụ cá độ tại Singapore và cũng là thành viên chính của mạng lưới cá độ toàn cầu. Đối tác của Eric Mao là Wilson R. Perumal, cũng là một chuyên gia dàn xếp trận đấu khét tiếng. Sau khi bị bắt, Perumal đã trở thành nhân chứng chủ chốt chống lại thế giới ngầm cá độ, thậm chí còn xuất bản một cuốn sách lột tả chuyện "thâm cung bí sử" của giới cá độ. Tuy nhiên, "dân trong nghề" cho rằng ông ta vẫn giữ liên lạc với giới này.

Virus bán độ

Một trường hợp khác từng bị Eric Mao lũng đoạn vài năm trước đây là đội bóng Atlético Clube de Portugal (Atlético CP). Năm 2013, đội bóng này rơi vào tình trạng phá sản và ban lãnh đạo đã đưa công ty niêm yết trên sàn chứng khoán để mời gọi đầu tư. Đó là lúc Mao xuất hiện. Người đàn ông 34 tuổi đến từ Bắc Kinh (Trung Quốc) này cũng là chủ tập đoàn Anping. Sau khi Anping mua lại 70% cổ phần của Atlético CP, CLB đã tuyển dụng nhiều cầu thủ mới, trong đó có thủ môn Igors Labuts từ câu lạc bộ Jurmala của Latvia, một đội bóng đang bị nghi ngờ có dính líu đến bán độ vào thời điểm đó.

UEFA cũng đã đưa ra "cảnh báo nguy cơ cao" về hành động lũng đoạn và hoạt động cá cược, tham nhũng liên quan đến Atlético CP. Ngoài Mao, UEFA cũng chú ý tới thủ môn Labuts - "cá nhân đáng ngờ" có thể đã dính líu tới 17 trận đấu "có vết đen". Kết quả là sau những phi vụ nâng cấp đội hình, Atlético CP đã mất hoàn toàn quyền kiểm soát và bản thân ông Chủ tịch Ricardo Delgado cũng không hiểu điều gì đang xảy ra khi mùa giải đó, đội bóng đã xuống hạng.

Theo các nhà điều tra châu Âu, phi vụ đầu tư của giới cá độ châu Á vào đội bóng hạng hai của Ireland là một chiến lược chuẩn được các nhóm bán độ ưa thích sử dụng. Một phần là họ sẽ dễ thao túng các đội ở các giải đấu nhỏ hơn do mức độ giám sát của ban tổ chức không quá nghiêm ngặt. Thêm vào đó, các CLB nhỏ hơn, thường gặp khó khăn về mặt tài chính nên dễ dàng bị cám dỗ, có khi với những khoản tiền khiêm tốn.

Tuy nhiên, lý do chính của những phi vụ đầu tư kiểu này là các tổ chức cá độ thường sử dụng những tài năng trẻ ở các giải đấu hạng thấp hơn để thao túng một hoặc hai trận đấu, bằng cách chìa ra những khoản tiền nhỏ hoặc lợi ích khác. Sau một thời gian, họ sẽ bán những tài năng này cho các CLB mạnh hơn.

Một số cảnh sát có kinh nghiệm cho biết: "Nó giống như thị trường chứng khoán. Thường những nhóm cá độ sẽ để các tài năng đó chơi cho CLB mới trong vài năm. Đến khi những cầu thủ này có dấu ấn hay uy tín ở CLB, những 'vị khách không đáng mến' này sẽ quay lại và 'ôn kỷ niệm' thời chia sẻ lợi nhuận với các cầu thủ này để đổi lại việc họ có thể dàn xếp trận đấu ở cấp cao hơn thêm vài lần nữa". Bằng cách này, virus bán độ, cá cược đã lan khắp các giải đấu bóng đá cao nhất với tốc độ nhanh hơn và từng bước huỷ hoại niềm tin đối với môn thể thao vua.

Lấy lại niềm tin

Ông Graham Peaker, người có 25 năm làm việc ở UEFA, chuyên theo dõi các hoạt động bán độ tại các giải bóng đá châu Âu tiết lộ, nhiều CLB đã bị cấm vì các trận đấu “có vết đen”, bao gồm các đội bóng của Thổ Nhĩ Kỳ, Albania và Macedonia. Cùng các đồng nghiệp, ông Peaker đã tham gia các buổi hội thảo, trao đổi kinh nghiệm với những cầu thủ trẻ về cách thức nhận biết và tránh xa hoạt động cá độ. Mỗi năm, tổ chức của Peaker theo dõi khoảng 32.000 trận bóng ở châu Âu và sẽ cảnh báo nếu thấy dấu hiệu bất thường.

Tuy nhiên, một tổ chức thể thao như UEFA chỉ nhận được sự giúp đỡ hạn chế từ các cơ quan điều tra và cũng không có quyền truy cập vào cơ sở dữ liệu của các cơ quan nhà nước để thu thập bằng chứng về hành vi phạm pháp. Theo Spiegel, chưa có quốc gia nào trên thế giới có các công tố viên chuyên về cá cược thể thao. Các cuộc điều tra quá tốn kém và thường không thành công. Ví dụ, Italy đang theo đuổi một cuộc điều tra như vậy từ năm 2011, nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả cụ thể.

Ông Francesco Baranca, người Italy, đã biến những vấn đề liên quan đến việc điều tra những tổ chức cá độ thành ý tưởng kinh doanh. Ông đã sáng lập Federbet - một hệ thống giám sát cá cược lớn. Nhân viên của Federbet sẽ cảnh báo các đội bóng khi có dấu hiệu bất thường, đồng thời tiến hành thu thập các hồ sơ liên quan đến giới cá độ toàn cầu như Eric Mao và những cầu thủ như Igors Labuts. Khách hàng của Federbet là các giải đấu, đội bóng và hiệp hội bóng đá, thể thao.

Ông Baranca đã phát hiện một số điều "phi thường" trong những năm ông làm công tác giám sát bóng đá chuyên nghiệp. Ông từng điều tra một trường hợp bị cáo buộc liên quan đến hoạt động cá độ ở Bồ Đào Nha và phát hiện ra đây là "trận đấu ma" – trận đấu không hề diễn ra nhưng các nhà dịch vụ vẫn nhận thống kê và chấp nhận cược. Trong trường hợp của CLB Athlone Town, ông Baranca đã thu thập được thông tin: tỷ lệ cá cược thay đổi ở cuối trận đấu và lượng tiền đáng kể được đặt cược vào bàn thắng thứ tư.

Những bất ổn vừa qua đã khiến hai đội bóng Atlético CP và Athlone Town gặp nhiều rắc rối, dần đánh mất thương hiệu và quan trọng nhất là niềm tin của người hâm mộ. Theo lãnh đạo các CLB này, đã đến lúc cần thay đổi. Atlético CP đã có đủ các nhà đầu tư đúng nghĩa. Họ sẽ bán ít nhất 30% cổ phần ở đội 1 để phát triển đội dự bị, hiện chơi ở giải 6. Còn tại Athlone Town, thành viên ban lãnh đạo đội bóng là ông Tony Connaughton muốn nhanh chóng chấm dứt cơn ác mộng. Connaughton cho biết ông có kế hoạch cải tổ đội bóng. "Sau 130 năm, chúng tôi làm lại từ đầu", ông nói.