Năng lượng châu Âu: Đã đến lúc thoát khỏi sự phụ thuộc vào Nga!

Trong một bài viết đăng tải trên tạp chí The National Interest, đồng tác giả David L. Goldwyn và Richard L. Morningstar* đã đề xuất những bước cụ thể nhằm giúp Mỹ và châu Âu đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng, theo đuổi các mục tiêu khí hậu và bảo đảm an ninh năng lượng, giảm phụ thuộc vào nguồn cung khí đốt của Nga.

Thiếu vắng cam kết cụ thể

Cuộc khủng hoảng nguồn cung dầu và khí đốt toàn cầu vào mùa Đông vừa qua dẫn tới khủng hoảng giá cả tại châu Âu đã đem lại cho Nga đòn bẩy vượt trội. Mặc dù châu Âu cố gắng tạo ra nhiều tiến bộ trong việc giảm sự phụ thuộc vào khí đốt trong hỗn hợp năng lượng, tích hợp thị trường nội bộ và đa dạng hoá các nguồn cung, nhưng an ninh năng lượng của lục địa già vẫn không ổn định và vẫn còn nhiều việc phải làm.

Tuyên bố chung ngày 29/1 về bảo đảm nguồn cung khí đốt một cách liên tục, đầy đủ và kịp thời cho Liên minh châu Âu (EU) của Tổng thống Mỹ Joe Biden và Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen được cho là hữu ích, nhưng lại không cam kết bên nào thực hiện các bước cụ thể một cách đầy đủ, để cuối cùng có thể làm giảm sự phụ thuộc vào các nguồn cung khí đốt của Nga và tái khẳng định khả năng đoàn kết của phương Tây trong việc theo đuổi các mục tiêu khí hậu và đảm bảo an ninh năng lượng.

Bước đầu tiên không thể thiếu (và cho đến nay vẫn còn thiếu) là ông Biden và bà Ursula von der Leyen cần công khai thừa nhận rằng, khí đốt tự nhiên đóng một vai trò cần thiết trong quá trình chuyển đổi năng lượng và thương mại khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) xuyên Đại Tây Dương là trụ cột cơ bản của an ninh năng lượng châu Âu.

Tuy nhiên, một câu chuyện khó giải quyết đã lan tràn khắp các cuộc tranh luận về chuyển đổi khí hậu và năng lượng. Điều đó cho thấy rằng việc mở rộng cơ sở hạ tầng khí đốt tự nhiên không phù hợp với việc đáp ứng những tham vọng về khí hậu.

Khí đốt tự nhiên đóng một vai trò không thể thiếu trong quá trình chuyển đổi năng lượng ở hầu hết mọi khu vực trên thế giới. Từ năm 2010 đến năm 2018, việc thay thế than đá bằng khí đốt trong ngành điện đã làm giảm 14% lượng khí thải tại Mỹ, 8% ở Trung Quốc và 4% trên toàn thế giới. Điều này tạo thành những khoản cắt giảm quan trọng để đáp ứng các mục tiêu không còn phát thải ròng.

Rõ ràng, các cơ hội chuyển đổi từ nhiên liệu sang khí đốt tự nhiên là một nguồn quan trọng để giảm phát thải. Nói về mặt công nghệ thì chúng là mục tiêu dễ đạt và là thời điểm mà những lợi nhuận ban đầu rất quan trọng.

Kinh nghiệm của châu Âu trong mùa Đông năm nay đã chứng minh rằng, nếu không thể cung cấp khí đốt tự nhiên và giá cả phải chăng, nhiều quốc gia sẽ chuyển sang sử dụng các nguồn phát điện carbon cao hơn, điều này cuối cùng sẽ làm suy yếu các mục tiêu chung về khí hậu.

8 bước đi nhằm đảm bảo an ninh năng lượng xuyên Đại Tây Dương

Vì vậy, Mỹ và châu Âu cần thực hiện những bước sau đây để đảm bảo an ninh năng lượng xuyên Đại Tây Dương. Các bước đi này sẽ giúp giảm bớt sự phụ thuộc của châu Âu vào khí đốt tự nhiên của Nga một cách dứt khoát và lâu dài.

Trước hết, nên thừa nhận vai trò không thể thiếu của khí tự nhiên trong quá trình chuyển đổi năng lượng ở Mỹ, châu Âu, châu Á và những nơi khác. Điều này cũng sẽ gửi một tín hiệu quan trọng tới lĩnh vực tài chính, nơi việc thoái vốn liên tục khỏi tất cả nhiên liệu hóa thạch đã gây ra một số hậu quả không mong muốn, rằng những dự án cơ sở hạ tầng khí đốt tự nhiên cần được coi là bền vững trong những hoàn cảnh thích hợp.

Thứ hai, ông Biden nên tuyên bố rằng việc xuất khẩu khí đốt tự nhiên của Mỹ là lợi ích then chốt đối với an ninh quốc gia và an ninh năng lượng. Qua đó, khẳng định cam kết của Mỹ trong việc cung cấp LNG cho thị trường toàn cầu để vừa đảm bảo an ninh nguồn cung, vừa ngăn chặn sự phân biệt đối xử về giá cả từ các nước như Nga.

Thứ ba, chính quyền ông Biden nên khuyến khích Bộ Năng lượng Mỹ nhanh chóng phê duyệt tất cả các đơn đăng ký xuất khẩu LNG mới hiện đang chờ phê duyệt để chứng minh rằng Washington hoàn toàn tuân thủ việc đảm bảo cung cấp đầy đủ cho thị trường toàn cầu bằng cả lời nói và hành động.

Các dự án này sẽ không cung cấp khí đốt trong một số năm, nhưng sự tăng trưởng về công suất hóa lỏng sẽ cho phép người châu Âu và những nước khác thực hiện các thỏa thuận thương mại để loại bỏ dần nguồn cung của Nga, đem đến sự đa dạng hơn về nhà cung cấp và giá cả phải chăng theo thời gian.

Thứ tư, Mỹ nên hợp tác với cả châu Âu và châu Á để thiết lập các chỉ số đo lường lượng khí thải carbon của LNG và khuyến khích cạnh tranh giữa các nhà cung cấp toàn cầu để có thể tạo ra nguồn xuất khẩu LNG sạch nhất và lượng phát thải thấp nhất.

Những số liệu này vô cùng hữu ích đối với lĩnh vực tài chính, để xem xét những dự án nào phù hợp với các chiến lược khí hậu trong danh mục đầu tư và xứng đáng được cấp vốn nhất.

Thứ năm, chính quyền Mỹ nên nhấn mạnh, rằng các dự án LNG mới của Mỹ là nguyên nhân dẫn đến lượng phát thải trực tiếp, gián tiếp và tích lũy. Vì vậy, những dự án mới được phê duyệt cần đáp ứng tiêu chuẩn cao về tính hiệu quả và tác động từ việc phát thải ở mức thấp nhất có thể.

Đồng thời, Tổng thống Mỹ cần lưu ý các cân nhắc về an ninh năng lượng trong việc xác định lợi ích quốc gia trong việc xuất khẩu sang các nước mà Mỹ không có hiệp định thương mại tự do. Vai trò của Mỹ với tư cách là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn trên toàn cầu là một sức mạnh địa chính trị đáng kể cần được tận dụng trong bối cảnh quá trình chuyển đổi năng lượng cần thiết và đang diễn ra.

Thứ sáu, các nhà lãnh đạo châu Âu cũng nên thừa nhận vai trò của khí tự nhiên trong việc đáp ứng các mục tiêu khí hậu “Fit for 55” của cả các quốc gia và EU, cũng như các mục tiêu an ninh năng lượng hiện có.

Thứ bảy, EU cần làm rõ rằng, trong khi đồng tiền chung và các công cụ tài chính được sử dụng cho các dự án năng lượng tái tạo và phát thải thấp, cũng nên thúc đẩy các đối tác thương mại mở rộng khả năng nhập khẩu LNG để cung cấp cho thị trường châu Âu.

Ví dụ như nhu cầu vô cùng lớn về hydro của châu Âu có thể tạo động lực cho việc nhập khẩu hydro xanh để thúc đẩy nền kinh tế và hệ thống thương mại hydro xanh mới.

Thứ tám, châu Âu nên đẩy nhanh các kế hoạch tăng khả năng lưu trữ khí đốt, cải thiện cơ sở hạ tầng truyền dẫn khí đốt tự nhiên giữa các khu vực (chẳng hạn như từ bán đảo Iberia) và tạo ra cơ chế ứng phó khẩn cấp phối hợp của riêng mình, tương tự như cơ chế tồn tại ngày nay đối với dầu khí thông qua Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).

Cùng với đó, Mỹ có thể hợp tác với châu Âu để đưa ra các cách bù đắp, động viên các nhà cung cấp nhằm duy trì nguồn cung cấp khí đốt đầy đủ. Trữ lượng khí đốt của châu Âu nên ở mức tương xứng với rủi ro gián đoạn mà họ phải đối mặt.

Trong bối cảnh Mỹ và châu Âu đang đối mặt với mối đe dọa tới an ninh năng lượng có thể tác động lan tỏa tới kinh tế thế giới, liên minh xuyên Đại Tây Dương phải ưu tiên cả những mục tiêu chung về an ninh năng lượng và khí hậu.

Cả Mỹ và châu Âu phải thực hiện tham vọng không còn phát thải ròng và tăng cường hợp tác trong việc thúc đẩy công nghệ năng lượng sạch và năng lượng tái tạo để giảm lượng khí thải, cải thiện an ninh năng lượng và giảm bớt sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga.

Mỹ nên tiếp tục nỗ lực chuyển hướng cung cấp LNG cho châu Âu để giải quyết cuộc khủng hoảng trước mắt, nhưng đồng thời cũng gửi một tín hiệu ngay lập tức và mạnh mẽ đến Nga rằng hành động của họ đang hy sinh thị trường khí đốt tự nhiên dài hạn ở châu Âu và doanh thu mà thị trường này mang lại. Cần hành động khẩn cấp ngay từ bây giờ!