Hậu trường phim Hai trái tim chung nhịp đập

Đây cũng là một trong những điểm nhấn chào mừng kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước. Có rất nhiều đặc biệt về bộ phim này, không chỉ từ tên gọi.

Tôi gặp đạo diễn Bùi Chí Trung, Đặng Bảo Trung, Nguyễn Hà Tiệp ở “đại bản doanh” của các anh trên phố Lý Nam Đế khi cả ba đang trao đổi về vấn đề hậu kỳ cho “Hai trái tim chung nhịp đập” để kịp phát sóng tập đầu tiên vào đầu tháng 12.

Gắn kết từ tình đồng chí

Giữa phút nghỉ giải lao ngắn ngủi, Tổng đạo diễn Bùi Chí Trung “dốc lòng” về đứa con tinh thần: “Chỉ riêng lời tựa của phim cũng khiến bất kỳ người dân Việt Nam hay Cuba nào cũng có thể hình dung về mối quan hệ giữa hai nước. Khi chúng tôi đến Cuba để trao đổi về bộ phim, cả đoàn đều cảm nhận được sự gần gũi, thân tình và tâm huyết của cả hai bên đều nằm trong ‘một nhịp đập’ ấy”.

Trong mối quan hệ Việt Nam - Cuba, có quá nhiều điều cần truyền tải tới thế hệ trẻ ngày hôm nay. Cái khó của người làm phim là lựa chọn những sự kiện nào, tình tiết nào để đưa vào phim sao cho đúng, trúng và ‘đắt’? Giọng vị Tổng đạo diễn đầy xúc động: “Người dân hai nước quý mến nhau như một điều tất yếu. Các lãnh tụ kính trọng lẫn nhau và nhân dân hai nước đều kính trọng các vị lãnh tụ của hai bên. Thế hệ trẻ của Cuba đều biết rõ về Hồ Chí Minh, và các anh hùng dân tộc Việt Nam, giống như bất kỳ người Việt Nam nào cũng biết về nhà cách mạng Fidel Castro. Và thật thú vị khi rất nhiều bạn trẻ vẫn thấy mình thật hãnh diện khi khoác tấm áo có hình ảnh Che Guevara. Nói về những biểu tượng vĩ đại thật khó, và nhiệm vụ của chúng tôi là làm sao tìm được hướng đi mới để cho ra đời được một bộ phim tư liệu sống động và ấm áp, chân tình và giản dị, xúc động và dễ đi vào lòng người”.

Là hai quốc gia ở hai bên địa cầu, Việt Nam ngủ thì Cuba thức và ngược lại. Người dân hai nước chẳng cùng màu da, không chung ngôn ngữ. Ấy vậy mà họ đến với nhau nhờ một điều duy nhất: tình đồng chí. Tư tưởng tự do đúng nghĩa và chống chủ nghĩa đế quốc xâm lược đã gắn kết lãnh tụ, người dân hai nước với nhau. Chính vì thế mà nền tảng của bộ phim về cơ bản dựa trên sự gắn kết của yếu tố lịch sử và văn hóa, nhưng cao hơn chính là sự gắn kết về tư tưởng tự do.

“Bộ phim này thực sự là một thách thức. Bác Hồ từng nói viết cho ai? Viết để làm gì? Rồi sau đó mới là viết như thế nào? Chúng tôi làm bộ phim này mục đích không phải để thành một báo cáo trám hình, cũng không chỉ để tri ân những người ngày hôm qua đã hiến dâng xương máu cho độc lập – tự do của cả hai phía, mà hi vọng bộ phim này chính là một cuốn kỷ yếu với đích đến chính là thế hệ trẻ, những người trẻ ngày nay”, Tổng đạo diễn Bùi Chí Trung chia sẻ.

Cùng chung khát vọng

Từ cuối thế kỷ XIX, người anh hùng Cuba Hose Marti đã viết về Việt Nam qua bài báo “Một cuộc dạo chơi trên đất của những người An Nam” để nói lên sự anh dũng của những người dân Việt Nam khi họ kiên cường vùng lên chống lại sự thống trị, áp bức của thực dân Pháp. Đến năm 1954 thì anh hùng Che Guevara đã viết về chiến thắng Điện Biên Phủ chấn động địa cầu của Việt Nam. Hai nước đến với nhau từ trước khi thiết lập quan hệ ngoại giao.

Bộ phim “Hai trái tim chung nhịp đập” được chia làm ba giai đoạn: Lịch sử, Chiến tranh - Bao vây cấm vận và Hiện tại. Người dân hai nước đều có chung một khát vọng, đó chính là Độc lập - Hòa bình - Phát triển. 60 năm qua, đó là khoảng thời gian cả hai chia sẻ khó khăn, hy sinh vì nhau và hiến dâng cả máu cho nhau. Qua những năm tháng chiến tranh, đến giai đoạn bị bao vây cấm vận, hai dân tộc đã tựa vai nhau mà sống. “Những người bạn đến với nhau từ trong gian khó sẽ giữ được tình bạn bền lâu hơn là những người đến với nhau khi đã thành công”, anh Bùi Chí Trung nói.

Một cái khó thứ hai của người làm phim tài liệu, đó chính là những nhân vật lịch sử. Đoàn làm phim tìm thấy một trong những người Việt Nam đầu tiên đến Cuba khi từ năm 1961; Người phiên dịch cho Fidel Castro khi ông đến Quảng Trị vào năm 1973… Đặc biệt trong phim còn có nhân vật bà Nguyễn Thị Hương, người từng được Fidel cứu sống ngay tại Quảng Trị. Khi đó, cô mới 15-16 tuổi, đi lấp hố bom, thì bị bom còn sót lại nổ. Nhìn thấy cô gái bé nhỏ với thân mình đầm đìa máu bên đường, Chủ tịch Fidel lập tức yêu cầu dừng xe và lệnh dùng xe của đoàn đưa cô bé vào bệnh viện. Sau này, khi Fidel mất, bà Hương đã lập ban thờ ông tại nhà mình.

Trong phim còn có những cảnh quay đắt giá về Cuba ngày nay, khi những học sinh Cuba hát những bài hát về Việt Nam, lắng nghe cô giáo nói về Việt Nam hay những học sinh vẽ đồ họa cờ Việt Nam - Cuba tại phòng học với dàn máy tính mới tinh và hiện đại do Việt Nam sản xuất, là món quà mà Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng gửi tặng.

“Chúng tôi đến đâu cũng được chào đón như người thân trong gia đình. Ở trường học thì các thầy cô và học sinh xin phép để được ôm từng người trong đoàn. Chúng tôi chẳng có gì để tặng, chỉ có những cây bút Việt Nam, nhưng thầy và trò Cuba đều cảm động rưng rưng. Đó không phải giá trị vật chất gì đáng kể, đó là giá trị tinh thần quá lớn lao”, anh Bùi Chí Trung nhớ lại.

Hơi thở hòa quyện

Tham gia sát sao từ đầu, đạo diễn trẻ Nguyễn Hà Tiệp tự hào nhớ lại cảnh quay hoành tráng ở Quảng Trị. Anh nói: “Bộ phim có một đại kỳ hoành tráng khi có tới 500 người đến tham gia cảnh quay ngay chính quảng trường Fidel Castro ở Quảng Trị. Nhưng đó chỉ là một trong những thành công của bộ phim. Đằng sau đó là rất nhiều khó khăn khách quan do đại dịch Covid-19 mang lại hay những rào cản về ngôn ngữ và cả văn hóa… ”.

Vì ngôn ngữ chính thức của Cuba là tiếng Tây Ban Nha nên những thành viên của đoàn chỉ biết tiếng Anh gặp khó khăn trong quá trình làm việc. Trong bất kỳ bước nào cũng đều cần có ít nhất một phiên dịch am hiểu văn hóa cả hai bên.

“Hai trái tim chung nhịp đập”, bộ phim vừa thể hiện được một Việt Nam, một Cuba xa cách nhau về mặt địa lý và khác biệt về văn hóa nhưng hơi thở là một. Đó chính là sự hòa quyện, sự đồng điệu của tư tưởng, của tâm hồn, của tình nghĩa anh em.

“Hai trái tim chung nhịp đập” được các chuyên gia đánh giá là khá thành công dù chưa đến ngày ra mắt. Nó không chỉ có ý nghĩa lớn lao khi được xuất bản vào đúng dịp kỷ niệm tình anh em sáu thập kỷ Việt Nam – Cuba mà còn giúp hun đúc và làm nồng ấm hơn những giá trị được gây dựng từ lịch sử. Để sau này, dù bao nhiêu lần kỷ niệm nữa, các thế hệ người dân hai nước vẫn xúc động, tự hào khi xem phim để ghi khắc trong tim mình: “Có một tình cảm Việt Nam - Cuba anh em được hình thành, vun đắp vô tư, trong sáng và bền chặt nhường ấy!”.