Hợp tác sôi động giữa địa phương của Việt Nam với bang Tây Australia và vùng lãnh thổ Bắc Australia

Thủ hiến bang Tây Australia Roger Cook tiếp Nhóm Lãnh sự các nước ASEAN, tháng 8/2023. (Nguồn: Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Perth)

Đầu năm 2023, tôi được giao nhiệm vụ làm Tổng Lãnh sự Việt Nam tại bang Tây Australia và vùng lãnh thổ Australia. Nhiệm kỳ công tác bắt đầu vào thời điểm hai nước đang tích cực chuẩn bị tổ chức một loạt hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

Để có thể xây dựng và phát triển mối quan hệ hợp tác hữu nghị tốt đẹp trong nhiều lĩnh vực như ngày nay là nhờ những nỗ lực và sự đóng góp to lớn của nhiều thế hệ lãnh đạo và cán bộ các bộ, ngành ở Trung ương, địa phương và các cơ quan đại diện của ta ở Australia.

Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Perth được thành lập tháng 10/2012, chính thức đi vào hoạt động tháng 5/2013, với khu vực lãnh sự gồm bang Tây Australia và vùng lãnh thổ Bắc Australia, hai khu vực có vị trí địa lý gần Đông Nam Á nhất và có vai trò chiến lược hết sức quan trọng về kinh tế, công nghiệp và quốc phòng của Australia.

Khu vực lãnh sự của chúng tôi khá rộng lớn, tổng diện tích hai bang chiếm một phần hai lãnh thổ đất liền của cả nước. Bang Tây Australia có diện tích 2,5 triệu km2, gấp 7,5 lần Việt Nam, dân số khoảng 3 triệu người, là bang công nghiệp lớn nhất và cũng là bang xuất khẩu chủ lực, chiếm 46% tổng xuất khẩu toàn liên bang.

Bang Tây Australia được thiên nhiên ưu đãi, với trữ lượng khoáng sản lớn nhất cả nước, gồm nhiều mỏ quặng sắt, vàng, nickel, đồng, dầu khí… Thêm vào đó, bang cũng có thế mạnh về nông nghiệp trong các lĩnh vực như chăn nuôi gia súc, trồng lúa mì, khai thác ngọc trai. Về mặt an ninh, Tây Australia được coi là “người gác cổng”, trấn giữ an ninh phía Tây của Australia, nhìn ra Ấn Độ Dương và biển Timor.

Vùng lãnh thổ Bắc Australia có diện tích 1,4 triệu km2, dân số khoảng 250.000 người. Cảng Darwin là cửa ngõ thương mại quan trọng phía Bắc - là cảng duy nhất tại Australia có khả năng triển khai các dịch vụ vận tải đa phương thức, cũng là nơi hỗ trợ hoạt động khai thác dầu và khí ở biển Arafura, biển Timor và vùng biển ngoài khơi bang Tây Australia.

Khi nói đến quốc phòng của Australia, không thể không nhắc đến Vùng lãnh thổ Bắc Australia, nơi có tầm quan trọng chiến lược, với bốn căn cứ quân sự lớn, địa điểm thường diễn ra các cuộc tập trận lớn nhỏ của Australia và các nước đồng minh.

Trong hơn 10 năm qua, mối quan hệ nhiều mặt giữa Việt Nam và các địa phương nói trên của Australia đã được thiết lập: Hợp tác giữa Toà án Tối cao Việt Nam với Toà án Tối cao Tây Australia (tháng 11/2017); hợp tác giữa thành phố Nha Trang (Khánh Hoà) với thành phố Bunbury, Tây Australia (tháng 6/2017); hợp tác giữa huyện Bố Trạch (Quảng Bình) với thành phố Augusta Margaret River, Tây Australia (tháng 5/2017); hợp tác giữa tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu - bang Tây Australia (năm 2019)… Một điều thú vị là Vùng lãnh thổ Bắc Australia có quan hệ hợp tác kết nghĩa với cả bốn tỉnh, thành của Việt Nam là Thành phố Hồ Chí Minh, Khánh Hòa, Kiên Giang và Hải Phòng.

Thống đốc Vùng lãnh thổ Bắc Australia và Phu nhân tiếp Tổng Lãnh sự Nguyễn Thanh Hà trong chuyến công tác tại Bắc Australia từ ngày 4-8/6/2023. (Nguồn: Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Perth)

Đối với các địa phương Tây và Bắc Australia, Việt Nam luôn được coi là đối tác ưu tiên hợp tác. Nếu trong Chiến lược gắn kết châu Á đến năm 2030, Việt Nam được chính quyền bang Tây Australia coi là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu, trong đó, quan hệ hợp tác kết nghĩa với tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu được xem là trọng tâm, để mở rộng quan hệ với các địa phương khác của Việt Nam, trong Chiến lược gắn kết toàn cầu giai đoạn 2022-2026, Việt Nam cũng được chính quyền Bắc Australia đưa vào danh sách thị trường ưu tiên hàng đầu, cùng với Singapore, Hàn Quốc, Nhật Bản, Indonesia và Bắc Mỹ.

Sau đại dịch Covid-19, trao đổi đoàn được các bên chú trọng để tăng cường hiểu biết, tìm kiếm cơ hội hợp tác, nổi bật là chuyến thăm của lãnh đạo và doanh nghiệp các địa phương như Bạc Liêu, Hà Nam (21-23/4/2023), Sơn La (24-27/4/2023), Bình Phước (26-28/5/2023), Khánh Hòa (23-26/7/2023)… Về phía bạn, Phó Thủ hiến Bắc Australia, bà Nicole Mandison và Phó Thủ hiến Tây Australia, ông Roger Cook (hiện là Thủ hiến) lần lượt dẫn đầu các đoàn doanh nghiệp thăm chính thức Việt Nam vào tháng 11/2022 và tháng 3/2023.

Trong sáu tháng đầu năm 2023, quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam với các bang Tây và Bắc Australia đã đạt nhiều kết quả đáng khích lệ, trong đó có việc chính quyền Tây Australia mở Văn phòng Đầu tư và Thương mại tại Thành phố Hồ Chí Minh (tháng 3/2023); Lãnh đạo hai tỉnh Bạc Liêu và Hà Nam ký hai MOU hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao với Viện Nông nghiệp của trường Đại học Tây Australia (tháng 4/2023); chính quyền Bắc Australia ký với tỉnh Khánh Hòa Chương trình Hành động triển khai MOU hợp tác giai đoạn 2023-2028 (tháng 7/2023).

Hiện nay, Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn thứ 12 của Vùng lãnh thổ Bắc Australia và thứ 13 của bang Tây Australia; ta nhập khẩu từ bạn các nguyên liệu phục vụ sản xuất như than đá, quặng sắt, thép, khí ga hóa lỏng, gia súc sống, thịt bò thành phẩm, ngũ cốc, lúa mạch…

Hai bên đều có những dự án đầu tư lớn, tiêu biểu như dự án của Tập đoàn TH, Tập đoàn Hòa Phát tại Bắc Australia; Công ty Blackstone đầu tư khai thác nikel tại dự án Tạ Khoa, Sơn La; Công ty Australia đầu tư vào công nghiệp đóng tàu tại Bà Rịa-Vũng Tàu… Hai bên tích cực thúc đẩy mở đường bay thẳng từ Việt Nam tới Tây Australia.

Hợp tác giáo dục - đào tạo là một trong những trụ cột mà Tây Australia và Bắc Australia mong muốn đẩy mạnh với Việt Nam. Các trường đại học lớn như Curtin, UWA, ICU, Murdoch của Tây Australia và Charles Darwin của Bắc Australia đã xây dựng được nhiều quan hệ hợp tác có ý nghĩa với các trường của Việt Nam như Học viện Ngoại giao, Đại học Bách khoa, Đại học Y (Đại học Quốc gia Hà Nội), Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh), Đại học Y - Dược Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Đà Nẵng, Viện cây lương thực và cây thực phẩm Bộ Nông nghiệp…

Đại diện chính quyền bang Tây Australia, sân bay Perth, Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Perth và Vietnam Airlines chụp ảnh lưu niệm tại Lễ công bố đường bay thẳng mới giữa Thành phố Hồ Chí Minh (Việt Nam) và thành phố Perth (Australia), ngày 1/9/2023. (Nguồn: TTXVN)

Cộng đồng người Việt tại Tây Australia là cộng đồng nước ngoài lớn thứ 11 ở Tây Australia với khoảng 30.000 người. Ở Bắc Australia, cộng đồng người Việt chiếm 1% dân số, với khoảng 2.500 người. Người Việt chủ yếu sống tại các thành phố thuộc Perth và Darwin, đa phần làm nông nghiệp, với nhiều chủ trang trại lớn, thành đạt và có chỗ đứng trong xã hội. Bộ phận còn lại đều có công ăn việc làm và đời sống ổn định. Thế hệ trẻ sinh sau năm 1975, dần đóng vai trò lớn hơn trong cộng đồng.

Việc thành lập Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Perth năm 2012 không chỉ là sự kiện có ý nghĩa trong quan hệ hai nước, mà còn được cộng đồng người Việt tại hai địa phương đánh giá cao, bởi sự đồng hành và hỗ trợ nhiệt tình của cơ quan Tổng lãnh sự đối với các công tác đoàn, hội và tạo thuận lợi cho bà con trong việc cấp phát giấy tờ, bảo hộ công dân. Anh chị em cán bộ Tổng lãnh sự quán qua các thời kỳ luôn nhận được tình cảm và sự ủng hộ của bà con.

Nhìn lại chặng đường 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, hai bên đều có thể tự hào về những bước phát triển to lớn và mạnh mẽ đã đạt được trong các lĩnh vực quan hệ song phương. Bên cạnh đó, quan hệ hữu nghị và sự hiểu biết lẫn nhau được đẩy mạnh.

Với nỗ lực mạnh mẽ của các bộ, ngành, địa phương trong nước và các cơ quan đại diện ở Australia, tôi tin tưởng rằng quan hệ hợp tác Việt Nam-Australia nói chung và quan hệ Tây Australia và Bắc Australia với Việt Nam nói riêng sẽ ngày càng được mở rộng, tương xứng với tiềm năng và mong muốn của nhân dân hai bên, hướng tới quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện trong thời gian tới.