Kết quả các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ngày 7/8

Trọng tâm của các Hội nghị nhằm kiểm điểm quan hệ và hợp tác trong thời gian qua, định hướng hợp tác trong thời gian tới, trao đổi về các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm, đồng thời chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao ASEAN với các đối tác vào tháng 11/2017.

* Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN+3 lần thứ 18: Các Bộ trưởng nhấn mạnh ASEAN+3, với 67 cơ chế và trên 20 lĩnh vực hợp tác, đã trở thành khuôn khổ hợp tác năng động và hiệu quả, đóng góp quan trọng và thiết thực cho hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực Đông Á, đồng thời góp phần xử lý hiệu quả nhiều thách thức và hỗ trợ thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025. Các nước khẳng định dịp kỷ niệm 20 năm thiết lập ASEAN+3 năm nay là cơ hội để đánh giá, tổng kết những thành tựu đạt được và xác định hướng phát triển tương lai nhằm đưa hợp tác ASEAN+3 đi vào chiều sâu và đáp ứng với các yêu cầu mới, tình hình mới.

Hội nghị hoan nghênh và đánh giá cao hiệu quả hợp tác ASEAN+3 thời gian qua, nhất là trong triển khai Kế hoạch Công tác ASEAN+3 giai đoạn 2013-2017 và các kế hoạch hành động thực hiện các khuyến nghị của Nhóm Tầm nhìn Đông Á (EAVG) II. Tại Hội nghị, các nước nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác ổn định tài chính khu vực, tiếp tục ủng hộ thương mại tự do và công bằng, trong đó thúc đẩy sớm hoàn tất đàm phán Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), và tăng cường vai trò của Thỏa thuận Đa phương hóa Sáng kiến Chiang Mai (CMIM) trong mạng lưới ổn định tài chính khu vực.

Các Bộ trưởng nhất trí cần đẩy mạnh hợp tác ứng phó với các thách thức toàn cầu như an ninh lương thực và năng lượng, biến đổi khí hậu, quản lý thiên tai, dịch bệnh…; đồng thời triển khai hiệu quả các sáng kiến về kết nối, phát triển bền vững, thu hẹp khoảng cách phát triển, đẩy mạnh hợp tác du lịch. Nhân dịp này, các Bộ trưởng ASEAN+3 thông qua Kế hoạch công tác giai đoạn 2018-2022 làm định hướng cho hợp tác ASEAN+3 trong 5 năm tới và thảo luận các nội dung chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao kỷ niệm 20 năm hợp tác ASEAN+3 vào tháng 11/2017.

* Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao của các nước tham gia Cấp cao Đông Á (EAS) lần thứ 7: Các Bộ trưởng tái khẳng định vai trò EAS là diễn đàn của các nhà Lãnh đạo để thảo luận các vấn đề chiến lược, thúc đẩy hợp tác duy trì hòa bình, ổn định, an ninh và phát triển ở khu vực. Theo đó, các Bộ trưởng ghi nhận nỗ lực triển khai 6 lĩnh vực ưu tiên của EAS (năng lượng, giáo dục, tài chính, y tế, quản lý thiên tai và kết nối), thực hiện các biện pháp tăng cường EAS nêu trong Tuyên bố Kuala Lumpur về kỷ niệm 10 năm EAS; hoan nghênh những kết quả cụ thể trong triển khai các quyết định của Hội nghị Cấp cao Đông Á lần thứ 11 (tháng 9/2016) và Kế hoạch Hành động triển khai Sáng kiến Phát triển Phnom Pênh 2015-2017 với 57 hoạt động và 11 dự án đã được thực hiện.

Về định hướng tương lai EAS, Hội nghị nhất trí tiếp tục tập trung nâng cao hợp tác trong 6 lĩnh vực ưu tiên, xây dựng Kế hoạch Hành động mới và xem xét bổ sung thêm các lĩnh vực hợp tác ưu tiên như hợp tác biển, chống khủng bố và chống phổ biến vũ khí hạt nhân, phù hợp với yêu cầu mới của tình hình khu vực và quốc tế.

* Tại Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) lần thứ 24: các Bộ trưởng khẳng định ARF cần phát huy mạnh mẽ vai trò là diễn đàn hàng đầu về đối thoại và hợp tác an ninh, xây dựng lòng tin và ngoại giao phòng ngừa, góp phần bảo đảm hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Trên cơ sở đó, các Bộ trưởng nhất trí tiếp tục triển khai hiệu quả Kế hoạch Hành động Hà Nội thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn ARF và hợp tác về các lĩnh vực ưu tiên như chống khủng bố và tội phạm xuyên quốc gia, an ninh biển, cứu trợ thảm hoạ, chống phổ biến vũ khí và giải trừ quân bị và gìn giữ hoà bình.

Hội nghị đã thông qua danh mục các hoạt động cho năm giữa kỳ 2017-2018, trong đó Việt Nam sẽ chủ trì 2 Hội thảo về các chủ đề hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật trên biển và xây dựng năng lực cho lực lượng giữ hoà bình. Bên cạnh đó, các Bộ trưởng nhất trí về thành lập Nhóm Giữa kỳ ARF về Công nghệ Thông tin và Truyền thông (ISM-ICTs) để đáp ứng nhu cầu hợp tác khu vực ngày càng gia tăng trong lĩnh vực này.

Về định hướng tương lai, các Bộ trưởng cam kết tiếp tục thúc đẩy các biện pháp xây dựng lòng tin, nghiên cứu và phát triển các biện pháp ngoại giao phòng ngừa phù hợp với nhu cầu của khu vực; đồng thời giữ vững các nguyên tắc nền tảng và định hướng của Diễn đàn như đồng thuận, phát triển tiệm tiến, chú trọng cân bằng giữa các vấn đề an ninh truyền thống và phi truyền thống. Các Bộ trưởng cũng nhấn mạnh trong bối cảnh khu vực đang phải đối mặt với nhiều thách thức an ninh đa chiều, phức tạp, ARF cần nỗ lực nâng cao “tính hành động”, đề ra các sáng kiến hợp tác thiết thực, đáp ứng quan tâm chung của các nước.

Dịp này, Hội nghị đã thông qua 02 Tuyên bố Bộ trưởng Ngoại giao ARF về Đánh bắt cá trái phép và Phòng chống ma túy.

* Về các vấn đề khu vực và quốc tế, tại các Hội nghị ASEAN+3, EAS và ARF, các Bộ trưởng đã thảo luận thẳng thắn các vấn đề cùng quan tâm, ảnh hưởng trực tiếp đến việc duy trì hoà bình, an ninh và ổn định của khu vực, trong đó nổi lên là tình hình Biển Đông, Bán đảo Triều Tiên, và các thách thức an ninh mới như khủng bố và bạo lực cực đoan, an ninh mạng. Theo đó, bên cạnh việc chia sẻ tình hình, các Bộ trưởng đều nhấn mạnh hoà bình và an ninh là điều kiện tiên quyết thúc đẩy hợp tác, phát triển và thịnh vượng chung của tất cả các nước trong và ngoài khu vực.

Riêng về Biển Đông, các Bộ trưởng bày tỏ quan ngại về những diễn biến tình hình vừa qua, trong đó có các hoạt động đơn phương như quân sự hoá, xây dựng trên các cấu trúc tranh chấp. Hội nghị khẳng định tầm quan trọng của duy trì hoà bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không trên Biển Đông; nhấn mạnh các bên liên quan cần giải quyết hoà bình các tranh chấp, kiềm chế, không sử dụng vũ lực, tôn trọng luật pháp quốc tế và Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982, thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), hoan nghênh việc ASEAN và Trung Quốc nhất trí thông qua khung Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) làm cơ sở thúc đẩy đàm phán xây dựng một COC hiệu quả và thực chất.

Phát biểu tại các Hội nghị, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Phạm Bình Minh đánh giá cao những tiến triển đạt được trên nhiều lĩnh vực giữa ASEAN và các đối tác; đề xuất một số biện pháp tăng cường hơn nữa vai trò của tiến trình ASEAN+3, EAS và ARF đối với hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực Đông Á.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh các diễn đàn này cần phát triển theo hướng thúc đẩy hợp tác sâu rộng, phù hợp với tính chất của từng diễn đàn và trên cơ sở bảo đảm vai trò trung tâm của ASEAN, góp phần xử lý những thách thức an ninh ở khu vực, thúc đẩy liên kết và kết nối ở khu vực. Phó Thủ tướng đề nghị các Đối tác tiếp tục hỗ trợ ASEAN thực hiện các mục tiêu xây dựng Cộng đồng 2025 thông qua triển khai các dự án thiết thực.

Về định hướng hợp tác trong tương lai, Phó Thủ tướng đề nghị ASEAN+3 tập trung hợp tác về thương mại, tài chính, nâng cao năng lực và kết nối khu vực, dành ưu tiên cho phát triển doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs).

Tại Hội nghị EAS, Phó Thủ tướng đề nghị ASEAN tiếp tục phát huy vai trò trung tâm, xem xét tích cực bổ sung hợp tác biển thành lĩnh vực hợp tác ưu tiên mới của EAS, phù hợp với lợi ích và quan tâm chung của tất cả các nước. Trong họp ARF, Phó Thủ tướng đề xuất củng cố và mở rộng các biện pháp đối thoại và xây dựng lòng tin, xây dựng nhận thức chung và năng lực triển khai ngoại giao phòng ngừa.

Trao đổi về tình hình khu vực và quốc tế, Phó Thủ tướng khẳng định tầm quan trọng và ý nghĩa của việc bảo đảm hòa bình, ổn định nói chung, trong đó có an ninh biển, là lợi ích chung của các quốc gia trong và ngoài khu vực.

Trưởng đoàn Việt Nam đã nêu những quan ngại về tình hình trên thực địa, bao gồm các hoạt động tôn tạo, xây dựng và quân sự hoá; đề nghị duy trì các nguyên tắc và lập trường đã có về vấn đề Biển Đông trong các văn kiện của ASEAN cũng như giữa ASEAN với các đối tác, nhất là giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hoà bình, không sử dụng vũ lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực, tôn trọng LPQT, Công ước Luật biển 1982, các tiến trình ngoại giao và pháp lý; kêu gọi các nước đối tác và cộng đồng quốc tế tiếp tục ủng hộ nỗ lực của ASEAN và Trung Quốc, thúc đẩy sớm đàm phán thực chất để xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) hiệu quả và ràng buộc về pháp lý.

Như vậy, các Bộ trưởng đã hoàn tất các hoạt động chính của Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 50 và các Hội nghị liên quan. Ngày mai 8/8/2017, Lễ kỷ niệm 50 năm ngày thành lập ASEAN sẽ được tổ chức tại Thủ đô Manila, Philippines.