Trong nhiều thập niên qua, chủ trương mậu dịch mở cửa và tự do chưa khi nào phải đối mặt với môi trường chính trị bất lợi như hiện nay, với việc cả ba ứng cử viên Tổng thống Donald J. Trump, Hillary Clinton và Bernie Sanders đều công khai tỏ ra thù địch với Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Tuy nhiên, những người ủng hộ văn kiện này đang hy vọng rằng: Nguy cơ người kế nhiệm ông Obama hủy bỏ hiệp định này đang tạo động lực mới để những người chủ trương mậu dịch tự do bắt đầu một cuộc vận động mới nhằm thuyết phục Quốc hội tiến hành bỏ phiếu về TPP trước khi bước sang năm 2017.
Tự tin và hi vọng
Động lực này, cùng với một số diễn biến khác, đã làm dấy lên hy vọng cho những người tán thành TPP. Trong một cuộc trả lời phỏng vấn, Đại diện thương mại của Tổng thống Obama, ông Michael B. Froman nói: "Hiện tại chúng ta có Tổng thống, thủ lĩnh phe đa số và Chủ tịch Quốc hội đều tán thành tự do mậu dịch”. Phát biểu của ông Froman cho thấy khả năng sắp diễn ra một cuộc tập hợp lực lượng những người ủng hộ TPP. Để dọn đường cho Quốc hội tiến hành bỏ phiếu về TPP sau khi kết thúc ngày bầu cử, những người ủng hộ văn kiện này có thể sẽ bắt đầu các cuộc điều trần vào tháng Chín tới.
| Tổng thống Obama dự đoán Quốc hội Mỹ sẽ thông qua TPP. (Nguồn: TTGD) |
Phát biểu tại Việt Nam gần đây, ông Obama đã dự đoán rằng Quốc hội Mỹ sẽ thông qua TPP. Lý do khiến chính phủ tự tin như vậy đó là một năm trước Quốc hội đã thông qua quyền cái gọi là Quyền Thúc đẩy Thương mại (TPA), còn gọi là Quyền đàm phán nhanh cho Tổng thống. Và hiện tại những người ủng hộ TPP đang trông đợi vào sự ủng hộ của các nhà xuất khẩu Mỹ. Chẳng hạn như sự ủng hộ mạnh mẽ của các nhà sản xuất thịt bò và một số tổ chức khác sẽ ngăn cản được các hạ nghị sỹ ở những bang nông thôn quay lưng với TPP do lo ngại ông Trump thắng cử sẽ phủ quyết hiệp định này.
Xoa dịu quan ngại
Kent Bacus, Giám đốc phụ trách Thương mại quốc tế của Hiệp hội chế biến thịt bò toàn Mỹ, nói: "TPP sẽ hạ mức thuế từ 38,5% xuống chỉ còn 9% đối với thịt bò của Mỹ được bán tại Nhật Bản. TPP cũng sẽ làm mất lợi thế mà thịt bò Australia có được tại Nhật Bản kể từ khi hai quốc gia này đạt được một hiệp định thương mại riêng rẽ hồi năm ngoái, khiến các nhà xuất khẩu Mỹ mất đứt thị phần trị giá gần 300 triệu USD”. Ông Bacus cho biết, trong mùa Hè này, các tổ chức nông nghiệp sẽ tổ chức các sự kiện quảng bá TPP.
Trong những tháng qua, ông Froman đã gặp gỡ các nghị sĩ để giải đáp những phàn nàn của họ đồng thời cũng gặp các bộ trưởng thương mại của các quốc gia khác để hối thúc những nước này thực hiện các cam kết với TPP ngay từ bây giờ - chẳng hạn như trong lĩnh vực quyền của người lao động - để ông có thể trấn an những tiếng nói hoài nghi tại Quốc hội.
Gần đây, Tổng thống Mexico đã chuyển đến Quốc hội nước này điều luật có thể xoa dịu những phàn nàn của Mỹ về những hạn chế mà Mexico áp đặt đối với các nghiệp đoàn. Những cuộc cải cách như vậy là ưu tiên đối với Thượng nghị sĩ Ron Wyden của bang Oregon, nghị sĩ Dân chủ ủng hộ mậu dịch tự do và là thành viên phụ trách về TPP của Ủy ban Tài chính Thượng viện, mặc dù chúng không chắc làm hài lòng được gần hết các nghiệp đoàn ở Mỹ.
Chỉ mới tuần trước, chính quyền Mỹ, ngành dịch vụ tài chính và những nghị sĩ ủng hộ ngành này tại Quốc hội đã thống nhất được một chính sách xử lý những yêu cầu của quốc gia khác về việc lưu trữ dữ liệu tài chính của các công ty ở nước ngoài. Chính quyền cũng xoa dịu được quan ngại của các hiệp hội các nhà sản xuất bơ sữa, các nhà sản xuất thịt lợn về những khoản trợ giá mới của Nhật Bản cho ngành này.
Chưa hết trở ngại
Tuy nhiên, vẫn còn một vấn đề lớn chưa được giải quyết, đó là những điều khoản làm giảm sự kiểm soát độc quyền của các công ty dược phẩm Mỹ đối với các loại thuốc sinh học. Ngành này đang phản đối sự thay đổi theo quy định của TPP và có đồng minh chủ chốt là Thượng nghị sĩ (đảng Cộng hòa) Orrin G. Hatch của bang và hiện là Chủ tịch Ủy ban Tài chính.
Trong một tuyên bố, ông Hatch cho biết: "Nếu Tổng thống muốn TPP được thông qua, ông sẽ phải làm việc với Quốc hội để giải tỏa những quan ngại. Tôi hy vọng rằng, kết thúc cuộc trao đổi, tôi cùng nhiều đồng nghiệp sẽ có thể ủng hộ TPP".
Trong khi đó, cộng sự của ông Hatch, Hạ nghị sĩ (đảng Cộng hòa) Kevin Brady của bang Texas đồng thời là Chủ tịch Ủy ban Chuẩn chi trong một tuyên bố đã ca ngợi TPP, song nói "ông sẽ tiếp tục làm việc với chính quyền để giải quyết những quan ngại còn lại của các Hạ nghị sĩ".