| Thủ tướng Chính phủ Malaysia Najib Tun Razak. |
Từ nước nông nghiệp nghèo tới "mô hình kinh tế mới"
Nằm ở khu vực Đông Nam Á, sau khi giành độc lập năm 1957, Malaysia là một nước nông nghiệp nghèo, lạc hậu. Những năm 1970, Malaysia thực hiện chính sách hướng Tây để tranh thủ nguồn vốn và kỹ thuật. Đến đầu những năm 1980, Malaysia chuyển sang chính sách hướng Đông, chủ yếu tăng cường quan hệ với Nhật Bản và một số nước công nghiệp mới (NICs), nhằm học tập và tranh thủ vốn, kinh nghiệm để hiện đại hóa đất nước. Những năm gần đây, trong khi vẫn tranh thủ nguồn vốn, kỹ thuật của các nước phương Tây và NICs, Malaysia đã thực hiện chính sách hướng Nam, tăng cường hợp tác với các nước đang phát triển để mở rộng thị trường.
Năm 2010, Chính phủ Malaysia đã thành công trong nỗ lực vực dậy nền kinh tế khi nhanh chóng chuyển hướng thị trường xuất khẩu từ các nước thị trường truyền thống như châu Âu, Bắc Mỹ sang thị trường châu Á, Trung Đông và đưa ra hai gói kích cầu trị giá khoảng 18 tỷ USD. Nhờ đó, kinh tế Malaysia đã hồi phục và tăng trưởng cao, đạt 7,2% năm 2010 và 5,1% năm 2011. Năm 2012, mặc dù kinh tế thế giới còn nhiều thách thức, Malaysia vẫn duy trì mức tăng trưởng chắc chắn, GDP đạt 5,1%. Chính phủ của Thủ tướng Dato' Sri Mohd Najib bin Tun Abdul Razak đã đẩy mạnh thực hiện "Mô hình kinh tế mới" (NEM) nhằm đưa Malaysia trở thành nước có thu nhập trung bình trên đầu người tăng gấp đôi, đạt 15.000 USD vào năm 2020.
Trong chính sách đối ngoại của mình, Malaysia thúc đẩy quan hệ hữu nghị vững chắc với các nước Đông Nam Á, thiết lập môi trường ổn định và hòa bình trong khu vực, đảm bảo và phát huy lợi ích kinh tế quốc tế của Malaysia thông qua việc thắt chặt quan hệ trực tiếp với các nước khác hoặc các diễn đàn đa phương, tăng cường hợp tác kinh tế với các nước đang phát triển thông qua sự ủng hộ mạnh mẽ và thúc đẩy quan hệ Nam-Nam.
Quan hệ tích cực và hiệu quả
Malaysia và Việt Nam lập quan hệ ngoại giao ngày 30/3/1973 và lập Đại sứ quán ở thủ đô mỗi nước năm 1976. Năm 2004, nhân chuyến thăm Malaysia của Thủ tướng Phan Văn Khải, hai nước ra "Tuyên bố chung về khuôn khổ Đối tác toàn diện trong thế kỷ 21".
Trong thời gian vừa qua, quan hệ hữu nghị và hợp tác nhiều mặt Việt Nam - Malaysia tiếp tục phát triển tốt đẹp trên các lĩnh vực. Hai bên tích cực trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao như các chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Thượng viện Malaysia (tháng 1/2009), Quốc vương Malaysia hai lần thăm Việt Nam (2009 và 2013), Thủ tướng hai bên gặp nhau bên lề Hội nghị ASEAN - Hàn Quốc (2009), ASEAN 16 (4/2011), ASEAN 19 (11/2011); Chủ tịch nước Trương Tấn Sang thăm cấp Nhà nước tới Malaysia (9/2011); và mới đây nhất, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng gặp Phó Thủ tướng Malaysia bên lề Hội nghị Thượng đỉnh An ninh Hạt nhân ở Hà Lan (tháng 3/2014). Hai nước cũng đã phối hợp tổ chức thành công nhiều hoạt động kỷ niệm 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao trong năm 2013.
Về thương mại, Malaysia hiện là đối tác lớn thứ ba trong ASEAN và thứ chín trên thế giới của Việt Nam. Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2013 đạt 9 tỷ USD (trong đó Việt Nam xuất siêu hơn 900 triệu USD). Về đầu tư, đến nay Malaysia có 451 dự án tại Việt Nam với tổng số vốn đăng ký hơn 10 tỷ USD, đứng thứ tám trong tổng số hơn 100 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam. Việt Nam hiện có 11 dự án đầu tư tại Malaysia với tổng số vốn đạt 756 triệu USD. Công ty dầu khí Petro Vienam và Petronas Malaysia thiết lập quan hệ hợp tác từ năm 1991. Hai bên đã triển khai mười dự án hợp tác tại Việt Nam với tổng trữ lượng khoảng 72.000 thùng dầu/ngày. Ngoài ra, hai nước còn hợp tác trên các lĩnh vực dịch vụ, chế biến, thăm dò và tìm kiếm dầu khí...
Hợp tác trong các lĩnh vực an ninh - quốc phòng, lao động, giáo dục - đào tạo, dầu khí… cũng đạt nhiều kết quả. Hai nước đã ký Bản ghi nhớ về hợp tác giáo dục trong chuyến thăm chính thức Malaysia của Thủ tướng Phan Văn Khải (4/2004). Hàng năm, Malaysia cấp học bổng đại học và cao học cho sinh viên Việt Nam, bao gồm học bổng Chính phủ và học bổng do các tập đoàn kinh tế lớn của Malaysia cấp.
Chính phủ Malaysia đã chính thức mở cửa thị trường lao động cho Việt Nam từ năm 2002 và nhất trí đưa vấn đề lao động thành một lĩnh vực hợp tác mới giữa hai nước. Hai nước đã ký thỏa thuận (MOU) về hợp tác lao động (12/2003). Hiện có khoảng 80.000 lao động Việt Nam đang làm ăn sinh sống tại Malaysia.
Kể từ khi hai nước miễn thị thực cho công dân mang hộ chiếu phổ thông (tháng 9/2001), lượng du khách Malaysia đến Việt Nam tăng nhanh (năm 2006 là 106.000 lượt người, năm 2011 đạt 211.000 lượt người).
Chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Malaysia là dịp để lãnh đạo hai nước thảo luận các biện pháp làm sâu sắc thêm quan hệ song phương; trao đổi phương hướng hợp tác nhất là trong các lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư, lao động; và trao đổi các vấn đề khu vực và quốc tế cùng quan tâm.
Dự kiến trong chuyến thăm Việt Nam lần này, ngoài lễ đón chính thức và cuộc hội đàm giữa Thủ tướng hai nước, Thủ tướng Najib Tun Razak sẽ chào xã giao Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, tham quan Dự án Gamuda tại Hà Nội.
Nguyễn Kim