Đợt nắng nóng năm 1995 đã làm thiệt mạng khoảng 739 người tại thành phố Chicago (Mỹ). Đây là một sự kiện kinh hoàng, nhưng đó cũng là một bài học cho tương lai.
Đến 2015, tờ Chicago Magazine đã điểm lại một chuỗi những sự kiện lịch sử về các đợt nắng nóng trong vòng 20 năm, cho thấy tại sao thảm họa này không lặp lại kể từ đó, ít nhất là tại Mỹ.
Những mối nguy được báo trước
Hiện nay, người dân Mỹ thường được cảnh báo về những vấn đề liên quan đến sức khỏe khi những đợt nắng nóng vừa mới bắt đầu xảy ra. Ngoài ra, chính phủ nước này đã cho xây dựng những khu nhà có lắp đặt máy điều hòa nhiệt độ để người dân tới trú ẩn khi cần. Bên cạnh đó, các cơ quan truyền thông cũng đưa tin về các tin tức thời tiết cực đoan một cách nghiêm túc hơn.
| Một người đàn ông London trong đợt nắng nóng vào năm 2007. (Nguồn: City Lab) |
Theo nhà xã hội học kiêm nhà văn Eric Klinenberg,“chính quyền các thành phố ngày càng hiểu được sự nguy hiểm của những đợt nắng nóng”, bởi những cư dân tại đây phải đối mặt với tình trạng nắng nóng hơn ở những nơi khác.
Gần đây, phần lớn khu vực Bắc Mỹ sẽ chịu đựng đợt nắng nóng khắc nghiệt nhất trong mùa Hè này. Vì vậy, việc xem xét những biện pháp cơ bản nhằm tránh trở thành nạn nhân của thời tiết cực đoan tại các khu đô thị đã trở nên cấp bách.
Cách bảo vệ tốt nhất chống lại những hậu quả do nắng nóng gây ra là cần có hệ tuần hoàn khỏe mạnh và khả năng tiết nhiều mồ hôi. Trong điều kiện thời tiết này, những người trẻ tuổi sẽ không bị ảnh hưởng nhiều, nhưng những người lớn tuổi dễ bị tổn thương nếu tình trạng nắng nóng kéo dài. Lý do là trái tim của người già không bơm đủ máu để điều nhiệt cho cơ thể. Bên cạnh đó, người lớn tuổi cũng tiết mồ hôi ít hơn so với người trẻ.
Hầu hết những nạn nhân trong vụ nắng nóng tại Chicago đều trên 60 tuổi. Tuy nhiên, theo công trình nghiên cứu của Klinenberg, sự cô lập xã hội mới chính là nhân tố gây tử vong cao nhất. Trong các đợt nắng nóng kéo dài, những cư dân lớn tuổi sinh sống độc thân thường có tỷ lệ tử vong cao nhất. Đàn ông thường có khả năng tử vong cao gấp đôi so với phụ nữ vì phụ nữ thường có quan hệ xã hội rộng hơn.
Trong nghiên cứu của mình, từ góc nhìn xã hội học, Klinenberg đã đưa ra những lời khuyên giúp mọi người loại bỏ bớt nguy cơ tử vong khi trời nắng nóng:
Hãy trở thành người hàng xóm tốt
Khu vực sinh sống có vai trò nhất định trong các vụ tử vong do nắng nóng. 2% nạn nhân tử vong trong đợt nắng nóng năm 1995 ở Chicago thuộc cộng đồng người Latin và những nạn nhân người Mỹ gốc Phi. Trong đó, cộng đồng người Latin sống chen chúc chật chội tại những khu vực đông đúc, còn người gốc Phi lại sinh sống trong những khu vực vắng vẻ của thành phố và nơi có dịch vụ y tế hạn chế.
Theo Klinenberg, đây không phải là vấn đề thời tiết mà là một vấn đề xã hội. Nó là cách chúng ta đối xử với nhau. Trước khi chết trong cô độc, họ đã bị bỏ rơi.
Rời khỏi nơi sinh sống
Vào tháng 8/2003 đã xảy ra một đợt nắng nóng gây chết nhiều người nhất trong lịch sử, khiến hàng chục nghìn người ở Tây Âu thiệt mạng, trong đó có 15.000 nạn nhân ở Pháp.
| Người dân New Delhi tránh cái nắng trong đợt nắng nóng lịch sử vào mùa Hè 2015. (Nguồn: City Lab) |
Đến năm 2012, một nghiên cứu đã dùng phương pháp “đảo nhiệt” để so sánh nhiệt độ thành phố Paris so với ngoại ô. Kết quả cho thấy, chỉ cần nhiệt độ ban đêm trung bình thấp nhất chênh lệch nửa độ C giữa khu vực đô thị và khu vực ngoại ô, nguy cơ tử vong của cư dân lớn tuổi của thành phố có thể sẽ tăng lên gấp đôi.
Vì thế, khi nhiệt độ được dự báo sẽ tăng cao, nếu có thể, những người lớn tuổi nên chuyển về các vùng nông thôn để tránh nóng.
Không cắt điện
Trong đợt nắng nóng kinh hoàng năm 1995 ở Mỹ, không chỉ những người thu nhập thấp không có tiền mua máy điều hòa nhiệt độ bị ảnh hưởng mà còn có cả 49.000 hộ dân sống trong cảnh bị cắt điện.
| Đài phun nước cũng giúp hạ nhiệt. (Nguồn: City Lab) |
Theo Stab Cox, tác giả của quyển sách “Đánh mất sự mát lạnh của chúng ta: Những sự thật đáng buồn về thế giới có điều hòa nhiệt độ”, những máy điều hòa không chỉ tiêu thụ một lượng điện năng khổng lồ mà còn tác động xấu đến môi trường. Với việc làm cho không gian sống của bản thân tạm thời mát mẻ hơn, chúng ta đang khiến Trái Đất nóng hơn một cách vĩnh viễn.
Sẽ là bất khả thi nếu khuyên bảo ai đó từ bỏ dùng máy điều hòa nhiệt độ. Tuy nhiên, việc lắp đặt những mái nhà phản chiếu ánh sáng Mặt trời hoặc xây dựng các vành đai cây xanh đô thị… sẽ là những giải pháp khả thi để giúp làm giảm nhiệt độ môi trường xuống một vài độ C.