| Kinh tế Nga, nhất là ngành khí đốt sẽ chịu tổn thất vì nước này bị loại khỏi SWIFT, nhưng Mỹ và châu Âu cũng chịu thiệt hại nặng nề. (Nguồn: China Daily) |
Nga có thất thu?
Ngày 26/2, trong một tuyên bố chung, Mỹ, Anh, Canada và Liên minh châu Âu (EU) khẳng định "các ngân hàng Nga được chọn" sẽ bị loại khỏi hệ thống Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT).
Theo đó, các ngân hàng Nga bị ảnh hưởng này (danh sách chi tiết hay bổ sung không được tiết lộ), sẽ bị "ngắt kết nối với hệ thống tài chính quốc tế”.
Ngày 27/2, Nhật Bản cũng tuyên bố sẽ tiến hành các bước cần thiết nhằm loại một số ngân hàng Nga khỏi SWIFT.
Cùng ngày, một loạt hành động khác chống lại Nga tiếp tục diễn ra: Ngoại trưởng Anh Liz Truss nêu ý tưởng về việc Nhóm các nước công nghiệp hàng đầu thế giới (G7) áp đặt giới hạn đối với lượng dầu và khí đốt mà họ có thể nhập khẩu từ Nga, như một phần của gói biện pháp trừng phạt kinh tế nhằm đáp trả Moscow.
Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết, các biện pháp trừng phạt năng lượng "vẫn còn nguyên trên bàn”. Đây rõ ràng là một sự thay đổi trong định hướng chính sách bởi trước đó, các quan chức cấp cao của chính quyền ông Biden đã nhiều lần khẳng định nước này có ý định loại các giao dịch năng lượng khỏi bất kỳ hạn chế tài chính nào.
Ngoại trưởng Ukraine hối thúc các chính phủ phương Tây áp đặt "lệnh cấm vận hoàn toàn đối với dầu khí của Nga".
Để đối phó với các lệnh trừng phạt cứng rắn hơn từ Mỹ và phương Tây, Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 27/2 đã ra lệnh cho các lực lượng răn đe hạt nhân trong tình trạng cảnh giác cao độ, khiến căng thẳng leo thang hơn.
Trong bối cảnh trên, tập đoàn sản xuất dầu BP thông tin sẽ rút gần 20% cổ phần của mình tại Rosneft, nhà sản xuất dầu lớn nhất của Nga. BP không cho biết liệu họ có ý định bán cổ phần cho một đối tác bên ngoài hay không hay bán lại cổ phần cho chính Rosneft.
Cũng trong ngày 27/2, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết Berlin sẽ đẩy nhanh tiến độ xây dựng hai nhà ga khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) tại nước này để giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu khí đốt của Nga. Đức hiện không có nhà ga LNG và chỉ có hai dự án đang trong giai đoạn xây dựng tại Brunsbuttel và Stade.
Lệnh loại Nga khỏi SWIFT không nhắm mục tiêu cụ thể đến dầu thô và khí đốt, sản phẩm chủ lực của Nga xuất khẩu sang châu Âu, nên các công ty thương mại vẫn có thể sử dụng những ngân hàng không bị trừng phạt làm trung gian cho các giao dịch, thư tín dụng...
Tuy nhiên, Rick Joswick, Trưởng bộ phận phân tích dầu toàn cầu tại S&P Global Platts, cho biết, việc loại Nga khỏi SWIFT có thể sẽ khiến nhiều khách hàng do dự hơn trong việc mua dầu của nước này.
Các biện pháp trừng phạt bao gồm hạn chế các công ty Nga tiếp cận với đồng USD, giảm khả năng cung cấp tín dụng bằng đồng bạc xanh...
Trong tình huống đó, các nhà giao dịch có thể sử dụng "chuyển đổi" thông qua một bên thứ ba nếu cần thiết, mặc dù có thể phát sinh chi phí và rủi ro tài chính.
Nga cũng đã thử nghiệm thanh toán bằng các loại tiền tệ thay thế và phát triển một hệ thống thay thế cho SWIFT.
| SWIFT có trụ sở tại Bỉ, được thành lập năm 1973, là một hệ thống nhắn tin an toàn được sử dụng để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển tiền xuyên biên giới, thay vì thanh toán trực tiếp. Hệ thống SWIFT kết nối hơn 11.000 ngân hàng và tổ chức tài chính tại hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên toàn cầu. Năm 2021, theo thống kê, hệ thống này xử lý 42 triệu tin nhắn tài chính mỗi ngày, tăng 11,4% so với cùng kỳ năm 2020. |
Gậy ông đập lưng ông, kinh tế toàn cầu bị ảnh hưởng
Hồi tháng 5 năm ngoái, trong một bài báo, tác giả Maria Shagina của trung tâm Carnegie Moscow đã mô tả việc loại Nga khỏi SWIFT là một "lựa chọn hạt nhân", sẽ ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến quốc gia này, chủ yếu vì Nga phụ thuộc vào xuất khẩu năng lượng bằng USD.
Tác giả bài viết cho biết: “Việc loại Nga khỏi SWIFT sẽ chấm dứt tất cả các giao dịch quốc tế, kích hoạt sự biến động tiền tệ và gây ra dòng vốn lớn”.
Tuy nhiên, Yang Xiyu, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Trung Quốc, cho rằng, việc loại Nga khỏi SWIFT sẽ gây ảnh hưởng cho tất cả các bên liên quan, bao gồm cả ở Mỹ và châu Âu.
Ông Yang nói, một sự bế tắc như vậy, nếu kéo dài lâu hơn, sẽ khiến nền kinh tế thế giới bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Người đứng đầu Viện Nghiên cứu đầu tư ngoại hối Trung Quốc Tan Yaling cũng đồng ý rằng, Mỹ và châu Âu sẽ chịu nhiều áp lực khi đưa Nga khỏi SWIFT, vì Moscow là nhà xuất khẩu thực phẩm và năng lượng lớn trên thế giới.
Do đó, việc loại Nga khỏi hệ thống thanh toán quốc tế này có thể chỉ diễn ra trong ngắn hạn, vì việc đình chỉ thương mại sẽ dẫn đến tác động tiêu cực hai chiều trên thị trường toàn cầu hóa.
Theo Cục năng lượng của Ủy ban châu Âu, EU là nhà nhập khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới, với 41% sản lượng nhập khẩu hằng năm đến từ Nga.
Ông Dong Ximiao, Trưởng nhóm nghiên cứu tại Merchants Union, cho biết, căng thẳng đối với các "ngân hàng được lựa chọn", thay vì toàn bộ hệ thống ngân hàng Nga, khiến EU có thể tiếp tục nhập khẩu khí đốt tự nhiên bằng USD từ Nga.
Theo các chuyên gia tại Guotai Jun'an Securities, hơn 95% giao dịch bằng USD xuyên biên giới trên thế giới được xử lý bằng cách kết hợp các dịch vụ từ SWIFT và Hệ thống thanh toán liên ngân hàng Clearing House có trụ sở tại New York.
Ông Hong Hao, Giám đốc điều hành của BOCOM International, nói, Nga và hầu hết các nền kinh tế châu Âu sẽ phải tránh thanh toán bằng USD nếu họ muốn tiếp tục buôn bán khí đốt tự nhiên sau khi lệnh loại một số ngân hàng Nga khỏi SWIFT có hiệu lực, điều này cuối cùng sẽ phá vỡ vị trí thống trị của USD trên thế giới.
Trước đó, SWIFT cắt đứt kết nối với Iran vào năm 2012 và 2018, và một bước tương tự đã được thực hiện đối với Triều Tiên vào năm 2017.
Tuy nhiên, chuyên gia Tan Yaling nhấn mạnh rằng, các biện pháp chống lại Iran và Triều Tiên hoàn toàn khác với việc loại Nga, xét về quy mô kinh tế và ảnh hưởng toàn cầu của nước này.
Ngoài ra, nền kinh tế thế giới hiện nay đã khác so với trước kia, đặc biệt trong bối cảnh các biện pháp kích thích phục hồi và phát triển đã được thực hiện trước tác động của đại dịch Covid-19.