Quan ngại về việc Anh sẽ đạt được một thỏa thuận cuối cùng như thế nào sau các cuộc đàm phán với EU gần đây đã làm dấy lên mối quan tâm về cuộc trưng cầu ý dân thứ hai.
Con đường có nhiều gian nan
Một cuộc khảo sát được công bố bởi nhật báo Guardian và tổ chức thăm dò ICM của Anh đưa ra ngày 26/1 vừa qua cho thấy 47% cử tri Anh được khảo sát ủng hộ việc Anh có tiếng nói về các điều khoản của thỏa thuận cuối cùng về Brexit. Trong khi một số người trả lời rằng họ chưa quyết định, số người ủng hộ cuộc trưng cầu ý dân lần 2 lên đến 58%. Cuộc thăm dò ước tính rằng 25% trong số cử tri “ủng hộ việc rời khỏi EU” cũng ủng hộ việc nên tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân thứ hai về thỏa thuận cuối cùng.
Tranh cãi về kiểu thỏa thuận cuối cùng mà nước Anh nên tìm kiếm dường như cũng quyết liệt như cuộc tranh cãi về việc liệu nước này có nên rời khỏi EU hay không. Một số người, trong đó có Thị trưởng London Sadiq Khan, đã kêu gọi có một thỏa thuận cuối cùng cho phép Anh vẫn nằm trong thị trường chung và liên minh thuế quan EU. Trong khi đó, những người khác - như Bộ trưởng Thương mại Anh Liam Fox - kiên quyết phản đối việc Anh ở lại trong thị trường chung hay liên minh thuế quan.
| Những người biểu tình chống Brexit vẫy cờ Anh và cờ Liên minh châu Âu bên ngoài Nhà Quốc hội Anh, ngày 30/1. (Nguồn: Reuters) |
Cuộc tranh luận này cũng gây bất đồng không kém bởi những tiết lộ rằng tất cả những kịch bản Brexit có thể xảy ra - bao gồm cả những kịch bản mà theo đó Anh ở lại thị trường chung, những kịch bản Anh rời khỏi thị trường chung (nhưng với một thỏa thuận thương mại tự do với EU), và cả kịch bản Brexit cứng (Anh rời khỏi thị trường chung mà không có thỏa thuận nào) - dường như đều khiến nước Anh rơi vào tình trạng tồi tệ hơn hiện nay.
Một báo cáo do Chính phủ Anh soạn thảo về tác động của Brexit bị rò rỉ cho thấy rằng, trong tất cả các tình huống có thể xảy ra, hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế Anh đều bị ảnh hưởng.
Diễn biến trái chiều từ cử tri
Cuộc thăm dò dư luận cho thấy, nếu Anh tổ chức lại cuộc trưng cầu ý dân về Brexit, kết quả sẽ phản ánh đúng như kết quả ban đầu, song với tỷ lệ đảo ngược: 51% số người ủng hộ nước Anh ở lại EU và 49% ủng hộ việc nước này rời khỏi EU. Điều này rất có thể xảy ra, ít nhất phần nào là bởi thực tế sự chia rẽ xung quanh tranh cãi về Brexit vẫn tồn tại. Các cử tri dưới 24 tuổi vẫn muốn nước Anh ở lại EU và các cử tri ngoài 65 tuổi thì nhất quyết ủng hộ rời khỏi EU.
Trên thực tế, bản báo cáo mới của viện nghiên cứu độc lập có trụ sở tại London - Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland trong một châu Âu đang thay đổi (UK in Changing Europe) cho thấy rằng, hậu quả của vấn đề Brexit đã tạo ra 2 "thực thể" chính trị mới và dường như không nhượng bộ: những người ủng hộ rời EU và những người ủng hộ ở lại EU.
Báo cáo nêu rõ: “Một điều mà chúng ta biết rõ về các thực thể là họ không chuyển đổi một cách dễ dàng. 18 tháng sau kể từ cuộc trưng cầu ý dân về Brexit, chính kiến của chúng ta trước các tác động vẫn không có dấu hiệu tản mát… Do đó, hầu như không có bằng chứng ủng hộ tuyên bố của Thủ tướng rằng nước Anh sẽ 'cùng nhau' đối mặt với thách thức của Brexit”.
| Ảnh minh họa. (Nguồn: Getty Images) |
Thỏa thuận hay không thỏa thuận
Để khiến vấn đề thêm phức tạp, những người đang muốn có cuộc trưng cầu ý dân thứ hai có thể sẽ diễn giải điều đó theo nghĩa khác, tùy thuộc vào kết quả cuối cùng của Brexit mà họ ủng hộ.
Anand Menon - Giám đốc viện nghiên cứu UK in Changing Europe - nói: “Những người ủng hộ ở lại EU tính tới một cuộc trưng cầu ý dân cho phép lựa chọn giữa thỏa thuận của bà May và việc ở lại EU. Một số người cho rằng, nếu chúng ta có một cuộc trưng cầu ý dân, nên lựa chọn giữa thỏa thuận của bà May và việc rời khỏi EU mà không có thỏa thuận nào. Còn những người khác dường như nghĩ rằng việc có một cuộc bỏ phiếu về thỏa thuận này có nghĩa sẽ có ba hoặc bốn lựa chọn trong một 'thực đơn' có nhiều loại thỏa thuận có thể có với EU và cần chọn một trong số đó - điều này hiển nhiên là không thể xảy ra bởi vì Thủ tướng May sẽ chỉ đàm phán một thỏa thuận duy nhất”.
Quốc hội Anh sẽ đảm bảo việc Anh có tiếng nói quyết định về bất kỳ điều khoản “ly hôn” nào mà các nhà đàm phán Anh nhất trí với EU. Hồi tháng 12 vừa qua, Quốc hội đã tán thành việc sửa đổi dự luật rút khỏi EU trong đó quy định các nghị sỹ Quốc hội Anh có quyền bác bỏ các điều khoản của thỏa thuận và đưa cả hai bên trở lại bàn đàm phán. Tuy nhiên, Menon lưu ý rằng, Chính phủ Anh có thể không có đủ thời gian.
Ông nói: “Cuộc bỏ phiếu vào tháng 10 không phải cuộc bỏ phiếu có ý nghĩa bởi quá muộn để quốc hội thực sự sửa đổi các điều khoản đang được đàm phán. Vì vậy, về cơ bản, sự lựa chọn sẽ chỉ là có thỏa thuận này hoặc không có thỏa thuận”.