Một năm ‘thoi đưa’, thúc đẩy đà quan hệ Việt-Mỹ

Nhìn lại một năm qua của quan hệ Việt Nam-Mỹ cũng là gần một năm Đại sứ bắt đầu nhiệm kỳ của mình, điều gì khiến Đại sứ ấn tượng nhất về sự phát triển của quan hệ song phương?

Có lẽ ấn tượng đầu tiên của tôi là năm đầu của nhiệm kỳ trôi qua rất nhanh. Nói vui như vậy để thấy quan hệ hợp tác Việt-Mỹ thật sự rất sôi động và đầy ắp các sự kiện.

Tôi nhớ hoạt động đầu tiên mà tôi tham dự trên cương vị Đại sứ là sự kiện về hợp tác giải quyết hậu quả chiến tranh. Phía Mỹ tỏ ra tích cực trong lĩnh vực này, đặc biệt trong tìm kiếm, xác minh bộ đội Việt Nam mất tích. Tôi đặc biệt xúc động khi có cựu chiến binh Mỹ tìm gặp trao lại kỷ vật ông lưu giữ của bộ đội ta hy sinh, “để tìm lại sự thanh thản” như ông nói.

Trong năm, tôi nhiều lần tiếp hoặc chủ động gặp trao đổi với các Hiệp hội doanh nghiệp và các công ty Mỹ, nhất là các doanh nghiệp đã hoặc đang có kế hoạch đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam. Tôi đến chào và gặp gỡ nhiều Nghị sĩ Quốc hội ở cả Thượng viện và Hạ viện. Đương nhiên, đối tác làm việc chính hàng ngày của tôi là đồng nghiệp tại các bộ, ngành trong chính quyền, nhất là Bộ Ngoại giao và Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ. Tôi có nhiều dịp trao đổi với các học giả Mỹ, đặc biệt là những người am hiểu về khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Năm 2022, sau khi Covid-19 cơ bản được kiểm soát, các hoạt động giao lưu trực tiếp được nối lại. Đại sứ quán đón nhiều đoàn các cấp sang thăm làm việc Mỹ và nhiều đoàn của Mỹ sang Việt Nam. Có thể nói giao lưu hai bên rất sôi động, thực chất.

Về câu hỏi điều gì khiến tôi ấn tượng nhất, xin trả lời, đó là mức độ quan tâm, hiểu biết cao về Việt Nam, là thái độ cởi mở, thẳng thắn và sự ủng hộ nhiệt tình quan hệ Mỹ-Việt của hầu hết những người Mỹ tôi gặp. Về chính trị, có những vấn đề hai bên còn quan điểm khác biệt nhau, nhưng sẵn sàng chia sẻ thẳng thắn, chân thành và tôn trọng nhau.

Trong kinh tế cũng vậy, có nhiều vấn đề khó khăn, vướng mắc nảy sinh trong hợp tác, nhưng cách tiếp cận của hai bên là đối thoại, xem xét, chứng minh để tìm giải pháp công bằng, khách quan. Điều này đã giúp cho quan hệ Việt-Mỹ thời gian qua phát triển ổn định và thực chất.

Nhìn lại những gì chúng ta đã cùng nhau làm được, vị thế mới của đất nước cũng như lịch sử phát triển của quan hệ, tôi tin tưởng rằng quan hệ Việt-Mỹ sẽ tiếp tục phát triển lên tầm cao mới. Điều đó phục vụ lợi ích thiết thực của nhân dân hai nước, góp phần duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, hợp tác và phát triển ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương và trên thế giới.

Năm qua đã có những sự kiện kinh tế nổi bật của Việt Nam trên “đất” Mỹ cho thấy ngoại giao kinh tế cũng là điều mà Đại sứ luôn trăn trở và được xếp ưu tiên trong công việc của mình. Đại sứ kỳ vọng như thế nào về hợp tác kinh tế Việt-Mỹ?

Quan hệ kinh tế Việt - Mỹ đã có những bước tiến vượt bậc trong những năm qua. Từ mức hơn 50 triệu USD khi hai bên bình thường hóa năm 1995, kim ngạch thương mại hai chiều đã vượt mốc 130 tỷ USD năm 2022. Mỹ đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ hai và thị trường xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam; còn Việt Nam đã trở thành đối tác thương mại lớn thứ bảy của Mỹ.

Quan hệ kinh tế hiện không chỉ có thương mại hàng hóa mà ngày càng mở rộng trên nhiều lĩnh vực, nhiều tầng nấc và nhiều kênh song phương, đa phương. Không chỉ các công ty Mỹ đầu tư vào Việt Nam mà ngày càng nhiều công ty Việt Nam đầu tư vào thị trường Mỹ. Việc Vinfast vừa qua quyết định đầu tư sản xuất xe điện tại Mỹ là sự kiện nổi bật được Tổng thống Joe Biden và nhiều quan chức Mỹ ngợi ca. Bên cạnh đó, rất nhiều công ty Việt Nam khác cũng đang đầu tư vào Mỹ, đưa Mỹ đứng thứ ba trong số các nền kinh tế nhận đầu tư từ Việt Nam năm 2022.

Sự phát triển mạnh mẽ của quan hệ kinh tế Việt Nam-Mỹ bắt nguồn từ sự đan xen lợi ích giữa doanh nghiệp hai nước, sự bổ trợ lẫn nhau của hai nền kinh tế và nỗ lực không ngừng thúc đẩy quan hệ của hai chính phủ cũng như của các bộ, ngành, địa phương. Bên cạnh những thuận lợi, tích cực, không tránh khỏi thực tế là giao lưu kinh tế càng nhiều thì cũng nảy sinh nhiều vướng mắc, tranh chấp, đôi khi rất căng thẳng giữa các doanh nghiệp hoặc xung đột về các quy định pháp lý của hai nước.

Để quan hệ kinh tế giữa hai nước tiếp tục phát triển bền vững, kỳ vọng của tôi là hai bên cần cải thiện và xây dựng thêm khuôn khổ hợp tác ổn định, cụ thể là ký thêm các thỏa thuận, hiệp định song phương và cùng tham gia các cơ chế đa phương, nhằm tạo khung pháp lý và động lực cho hoạt động của doanh nghiệp. Tôi cũng kỳ vọng sẽ có sự hiểu biết và đan xen lợi ích nhiều hơn nữa giữa doanh nghiệp hai nước.

Năm 2023, hai nước kỷ niệm 10 năm quan hệ Đối tác toàn diện, xin Đại sứ chia sẻ mong muốn về hợp tác Việt-Mỹ trước dấu mốc quan trọng này?

Năm 2023 này, Việt Nam và Mỹ kỷ niệm 28 năm thiết lập quan hệ ngoại giao và 10 năm xác lập quan hệ Đối tác toàn diện. Nhìn lại lịch sử quan hệ, với hai mốc mà tôi vừa nêu, có thể thấy khá rõ quan hệ Việt – Mỹ đã phát triển nhanh chóng và vượt trên kỳ vọng như thế nào. Trên nền tảng là xây dựng lòng tin, chia sẻ lợi ích chung, chúng ta đã cùng nhau làm được rất nhiều việc.

Để nói về quan hệ giữa các quốc gia, con số 28 năm hay 10 năm không phải là dài. Song mỗi dịp kỷ niệm năm tròn, năm chẵn lại là một cột mốc để chúng ta cùng nhìn lại những gì đã làm được, đề ra các mục tiêu và hướng đi tiếp theo. Quan hệ “Đối tác toàn diện” nghĩa là hợp tác với nhau trên mọi lĩnh vực. Thúc đẩy quan hệ Đối tác toàn diện nghĩa là làm sao để hợp tác song phương trong mọi lĩnh vực đều tăng về chất lượng, về tốc độ. Nói như vậy để thấy, mục tiêu này không hề dễ dàng, đòi hỏi quyết tâm, nỗ lực từ cả hai phía và còn phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố trong bối cảnh tình hình quốc tế, khu vực diễn biến phức tạp.

Để duy trì đà quan hệ, quan trọng nhất là cần thúc đẩy giao lưu ở tất cả các cấp, đặc biệt là các trao đổi, tiếp xúc cấp cao. Các trao đổi cấp cao có ý nghĩa đặt nền móng, xác định khuôn khổ, cơ chế để phát triển quan hệ một cách bền vững. Năm qua, tôi rất vui mừng khi trao đổi đoàn các cấp và các cơ chế đối thoại trực tiếp giữa hai nước đã được nối lại sau hai năm gián đoạn bởi dịch Covid-19. Chuyến thăm làm việc và dự Hội nghị cấp cao đặc biệt Mỹ-ASEAN của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã mở ra nhiều cơ hội hợp tác lớn.

Bên cạnh củng cố quan hệ chính trị - ngoại giao, đẩy nhanh hơn nữa hợp tác khắc phục hậu quả chiến tranh, qua đó tăng cường độ tin cậy lẫn nhau, tôi mong muốn hai nước tiếp tục thúc đẩy hợp tác kinh tế - thương mại – đầu tư theo hướng ổn định, bền vững với những chia sẻ tôi đã nêu ở trên. Tôi cũng mong hai bên hợp tác hiệu quả trong lĩnh vực môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng sạch, khoa học công nghệ, là những lĩnh vực mà Việt Nam có nhu cầu lớn và Mỹ có khả năng đáp ứng.

Đại sứ quán cũng sẽ nỗ lực thúc đẩy giao lưu nhân dân, văn hóa, giáo dục, du lịch, làm sao để người Việt, gốc Việt tại Mỹ thành đạt hơn, đóng góp nhiều hơn cho quan hệ Việt-Mỹ.

Tóm lại, tôi mong năm 2023 quan hệ hai nước tiếp tục phát triển thực chất, toàn diện, hướng tới một tầm cao mới.

Cộng đồng người Việt ở Mỹ hiện có hơn 2,2 triệu người (một con số không nhỏ), làm thế nào để “gửi Tết Việt” ấm áp nhất đến với họ và những thông điệp Đại sứ muốn nhắn gửi?

Có thể nói cộng đồng người Việt Nam tại Mỹ là cộng đồng người Việt lớn mạnh nhất thế giới, với 2,2 triệu người, chiếm non nửa tổng người Việt ở nước ngoài. Quan hệ Việt-Mỹ có được thành quả hôm nay không thể không kể đến những đóng góp cả về trí lực và vật lực của cộng đồng người Việt tại Mỹ.

Khi sang đây, tôi vui mừng nhận thấy cộng đồng người Việt, người Mỹ gốc Việt ngày càng lớn mạnh, thành công, khẳng định được vị trí ngày càng quan trọng trong xã hội Mỹ. Trong đợt bầu cử giữa kỳ vừa qua, đã có thêm nhiều người Mỹ gốc Việt đảm nhận các trọng trách tại chính quyền, Quốc hội một số tiểu bang tại Mỹ như Oregon, California. Vui mừng hơn nữa, tôi thấy ai cũng mong muốn giữ gìn tiếng nói dân tộc, giữ văn hóa Việt, hướng về quê hương.

Trên thực tế, người Việt dù ở đâu cũng là một bộ phận máu thịt, không thể tách rời của dân tộc, đều chia sẻ một khát vọng chung - xây dựng đất nước Việt Nam hùng cường, có vai trò và vị thế ngày càng cao trên thế giới, mọi người dân Việt được an khang, hạnh phúc. Với khát vọng chung lớn lao ấy, tôi tin rằng tinh thần hòa hợp, đại đoàn kết dân tộc sẽ ngày càng được thúc đẩy.

Nhân một mùa Xuân mới, tôi mong bà con người Việt tại Mỹ đón Năm mới với nhiều sức khỏe và niềm vui mới, thành công hơn nữa, vững mạnh hơn nữa, tiếp tục chung tay với đồng bào trong nước xây dựng đất nước giàu mạnh.