Một Việt Nam trách nhiệm, nỗ lực vì công việc chung của 'đại gia đình' ASEAN

Chuyến công tác tham dự Hội nghị Các nhà lãnh đạo ASEAN tại Indonesia của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính (23-24/4) đã góp phần khẳng định những ưu tiên của Việt Nam là tích cực, chủ động đóng góp, phát huy vai trò của ASEAN và coi trọng thúc đẩy quan hệ với các nước trong khu vực.

Hội nghị các nhà lãnh đạo ASEAN là hội nghị trực tiếp đầu tiên giữa các Nhà Lãnh đạo ASEAN trong năm 2021 và sau gần 18 tháng các Hội nghị ASEAN phải họp trực tuyến do dịch bệnh Covid-19.

Hội nghị diễn ra trong bối cảnh tình hình chính trị - an ninh, kinh tế - xã hội thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; dịch bệnh Covid-19 đang diễn biến phức tạp. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn vẫn diễn ra quyết liệt. Bất ổn bùng phát tại nhiều nơi, trong đó nổi lên tình hình chính biến tại Myanmar.

Những đề xuất ‘trúng’ quan tâm chung

Trả lời phỏng vấn báo chí, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng cho rằng, chuyến công tác nước ngoài đầu tiên của Thủ tướng Phạm Minh Chính diễn ra chỉ chưa đầy 20 ngày sau khi nhậm chức đã thể hiện tinh thần chủ động, tích cực và đóng góp trách nhiệm của Việt Nam, nỗ lực vì công việc chung của “đại gia đình” ASEAN.

“Với vị thế có được trong ASEAN, đặc biệt là sau nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020, là thành viên duy nhất của ASEAN trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và đang là Chủ tịch Hội đồng Bảo an tháng 4/2021, sự tham gia, đóng góp của Việt Nam được cộng đồng quốc tế và khu vực rất trông đợi. Đoàn Việt Nam do Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính dẫn đầu đã đáp ứng được kỳ vọng đó”, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng nói.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng, các ý kiến, đề xuất của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Hội nghị nhận được sự đồng tình và chia sẻ cao từ lãnh đạo các nước ASEAN, đáp ứng trúng những quan tâm và ưu tiên của ASEAN lúc này, nhất là về kiểm soát Covid-19, thúc đẩy phục hồi và cách thức ứng phó hữu hiệu với các vấn đề nảy sinh.

Thủ tướng cũng đã khéo léo thúc đẩy các kết quả đạt được trong nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN 2020 của ta và kết hợp lồng ghép các vấn đề Việt Nam có lợi ích như Biển Đông, Mekong trong các định hướng hợp tác của ASEAN.

Thủ tướng đề nghị ASEAN cần quan tâm đến vấn đề thu hẹp khoảng cách phát triển ở các tiểu vùng, trong đó có Mekong, đảm bảo không vùng, miền nào bị bỏ lại phía sau, nhất là trong bối cảnh các tác động của Covid-19 đang làm giãn rộng khoảng cách phát triển trong ASEAN.

Để giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN trong môi trường chiến lược diễn biến phức tạp, Thủ tướng nhận định lòng tin và thiện chí của các bên cần được thể hiện bằng các hành động thực tế, tránh các hành động làm gia tăng căng thẳng và phức tạp tình hình.

Thủ tướng nhấn mạnh, ASEAN cần duy trì lập trường nguyên tắc về vấn đề Biển Đông, trong đó có duy trì hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải và hàng không, tuân thủ luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS 1982, thực hiện nghiêm túc DOC và sớm hoàn tất COC hiệu lực, hiệu quả.

Chia sẻ quan điểm của lãnh đạo các nước ASEAN về các vấn đề quốc tế, khu vực đang được quan tâm, trong đó có tình hình Myanmar, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định tôn trọng nguyên tắc không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước, song với tinh thần đoàn kết của một Cộng đồng, ASEAN không thể thờ ơ trước các vấn đề nảy sinh tác động đến ổn định và phát triển chung của khu vực.

Các đề xuất của Thủ tướng ta về cách thức ASEAN tham gia hỗ trợ Myanmar rất phù hợp với ý kiến chung của các lãnh đạo ASEAN. Đó là cần cử đại diện của ASEAN tới Myanmar tìm hiểu tình hình thực tế, tiếp xúc với các bên, thúc đẩy đối thoại, tìm giải pháp, song song với việc tăng cường các nỗ lực trợ giúp nhân đạo cho người dân.

Đề cập các nỗ lực của Việt Nam trong vai trò Ủy viên không thường trực và Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc tháng 4/2021 duy trì trao đổi cân bằng về Myanmar tại Hội đồng Bảo an, Thủ tướng đề nghị các nước ASEAN và Myanmar phối hợp chặt chẽ cùng Việt Nam để vận động các Đối tác ủng hộ vai trò của ASEAN thúc đẩy tìm ra giải pháp phù hợp, khả thi, căn bản, thực chất cho vấn đề Myanmar.

“Tựu trung, có thể nói các đóng góp vừa mang tính chiến lược, vừa thực chất, hiệu quả của Việt Nam, qua các phát biểu của Thủ tướng tại Hội nghị đã tiếp tục khẳng định hình ảnh, dấu ấn của Việt Nam trong ASEAN, cùng các nước thành viên khác góp phần quan trọng làm nên thành công ngoài mong đợi của Hội nghị Các nhà lãnh đạo ASEAN lần này”, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết.

Đưa ASEAN vượt qua thách thức đang nổi lên

Thảo luận tại Hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính cùng các nhà lãnh đạo ASEAN đã thống nhất các nội dung quan trọng liên quan đến hợp tác xây dựng Cộng đồng ASEAN, quan hệ đối ngoại của ASEAN và các vấn đề khu vực, quốc tế đang được quan tâm, trong đó có tình hình Myanmar.

Về hợp tác xây dựng Cộng đồng ASEAN, lãnh đạo các nước thành viên đều nhận định ASEAN đang phải đối mặt với rất nhiều thách thức đe dọa hòa bình, ổn định, phát triển của các quốc gia và cuộc sống của người dân.

Do đó, hơn lúc nào hết, ASEAN cần đẩy mạnh đoàn kết, thống nhất, tương trợ lẫn nhau để cùng vững vàng vượt qua giai đoạn khó khăn, thử thách hiện nay, giữ vững vai trò trung tâm, uy tín và vị thế của ASEAN.

Các nước thống nhất tiếp tục triển khai hiệu quả các sáng kiến ứng phó Covid-19 đã được thông qua trong năm 2020, trước mắt, sớm hoàn tất và thực hiện kế hoạch sử dụng Quỹ ASEAN ứng phó Covid-19 để mua vaccine phòng bệnh cho người dân cũng như hỗ trợ người dân, doanh nghiệp ổn định cuộc sống, khôi phục sản xuất, kinh doanh.

Các nước bày tỏ ủng hộ cao đối với sáng kiến tăng cường sức mạnh tổng hợp của ASEAN ứng phó với các thảm họa thiên tai (Sáng kiến ASEAN SHIELD) do nước Chủ tịch Brunei đề xuất.

Nhìn nhận về tầm quan trọng của quan hệ giữa ASEAN với các đối tác, các nhà lãnh đạo nhất trí cần tiếp tục quan tâm đẩy mạnh và làm sâu sắc thêm quan hệ đối thoại, hợp tác hiệu quả, thực chất, cân bằng với các đối tác, trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của ASEAN, đảm bảo phát huy vai trò trung tâm của ASEAN.

Các nhà lãnh đạo đã bày tỏ ủng hộ tích cực các đề xuất tăng cường quan hệ với ASEAN của các đối tác Trung Quốc, Australia, Mỹ và Anh.

Về các vấn đề quốc tế và khu vực, các nhà lãnh đạo chủ yếu tập trung trao đổi về tình hình Myanmar. Đại diện Myanmar đã trình bày với hội nghị về diễn biến tình hình Myanmar thời gian qua.

Lãnh đạo các nước ASEAN đều bày tỏ quan ngại, cho rằng tình hình đang tiếp tục xấu đi, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và sinh mạng của người dân, yêu cầu các bên kiềm chế, chấm dứt sử dụng vũ lực, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm giải pháp cho tương lai của Myanmar.

Các nhà lãnh đạo nhất trí ASEAN cần phát huy vai trò và tận dụng các cơ chế sẵn có để hỗ trợ Myanmar, trên tinh thần đoàn kết ASEAN và không can thiệp vào công việc nội bộ, cụ thể là cử đại diện của ASEAN tới Myanmar tìm hiểu tình hình, tiếp xúc với các bên liên quan, đề xuất cách thức, biện pháp thúc đẩy đối thoại, hòa giải.

ASEAN cũng thống nhất tiếp tục đẩy mạnh nỗ lực hỗ trợ nhân đạo giúp người dân Myanmar thông qua Trung tâm điều phối hỗ trợ nhân đạo ASEAN (AHA).

Kết thúc Hội nghị, nước Chủ tịch đã ra Tuyên bố Chủ tịch về kết quả Hội nghị, trong đó có các thoả thuận của lãnh đạo ASEAN về đẩy mạnh xây dựng Cộng đồng, tăng cường hợp tác ứng phó Covid-19 và phục hồi, mở rộng và làm sâu sắc hơn quan hệ giữa ASEAN với các Đối tác.

Tuyên bố cũng thể hiện quan điểm của Lãnh đạo ASEAN về các vấn đề quốc tế, khu vực, trong đó có 5 điểm ASEAN đã đồng thuận về vấn đề Myanmar: yêu cầu chấm dứt bạo lực; tất cả các bên liên quan hết sức kiềm chế, tiến hành đối thoại mang tính xây dựng nhằm tìm kiếm giải pháp hòa bình; cử đặc phái viên của Chủ tịch ASEAN làm trung gian thúc đẩy tiến trình đối thoại, và cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho người dân Myanmar thông qua Trung tâm AHA.

Có được thành công đó của Hội nghị, có vai trò và đóng góp quan trọng, chủ động của đoàn Việt Nam. Trong cuộc gặp với Thủ tướng Phạm Minh Chính, Tổng Thư ký ASEAN Jim Lock Hoi đã dành những đánh giá tích cực cho Việt Nam, chúc mừng Việt Nam đảm nhiệm thành công vai trò Chủ tịch ASEAN 2020, Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021 với nhiều đề xuất, sáng kiến thiết thực đồng thời bày tỏ mong muốn Việt Nam hỗ trợ và đóng góp nhiều hơn nữa cho ASEAN hướng tới mục tiêu tăng cường năng lực của Ban Thư ký ASEAN trong thời gian tới.

Nhiều biện pháp cụ thể thúc đẩy quan hệ song phương

Bên cạnh việc tham dự Hội nghị Các nhà lãnh đạo ASEAN, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có hàng loạt hoạt động song phương với lãnh đạo các nước ASEAN bao gồm: Tổng thống Indonesia Joko Widodo (chủ nhà Hội nghị), Quốc vương Brunei Darussalam Haji Hassanal Bolkiah (Chủ tịch ASEAN 2021), Thủ tướng Campuchia Hun Sen, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long và Thủ tướng Malaysia Muhyiddin Yassinn.

Trưởng đoàn các nước Lào, Thái Lan, Philippines và Myanmar đã gặp chào, chúc mừng Thủ tướng trên cương vị mới và bày tỏ mong muốn Thủ tướng quan tâm thúc đẩy quan hệ song phương.

Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho biết, thông qua hoạt động tiếp xúc đối ngoại cấp cao đầu tiên của Thủ tướng với các đối tác quan trọng trong ASEAN, chúng ta đã khẳng định đường lối đối ngoại của Đại hội Đảng XIII coi trọng phát triển quan hệ hợp tác, hữu nghị, truyền thống với các nước láng giềng và ASEAN.

Đây cũng là dịp để Thủ tướng tiếp xúc trực tiếp và thiết lập quan hệ với các lãnh đạo cấp cao các nước trong khu vực.

Tại các cuộc hội đàm, hội kiến, Thủ tướng đã trao đổi với lãnh đạo các nước nhiều vấn đề chiến lược với tầm nhìn và định hướng quan trọng cho quan hệ với các nước cũng như những biện pháp rất cụ thể, thực chất nhằm thúc đẩy hợp tác toàn diện, hiệu quả nhất.

Thủ tướng và lãnh đạo các nước nhất trí nhiều biện pháp thúc đẩy hợp tác song phương hiệu quả, thực chất, nhất là về kinh tế, thương mại, đầu tư, thiết thực hỗ trợ nỗ lực phục hồi sau đại dịch Covid-19.

Các mục tiêu cụ thể đã được nhất trí như tăng gấp đôi kim ngạch thương mại hai chiều với Brunei, sớm đưa thương mại hai chiều với Indonesia lên 10 tỷ USD, với Malaysia lên 15 tỷ USD…; hỗ trợ tháo gỡ khó khăn và tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng thương mại và thu hút đầu tư; nối lại đường bay và thiết lập hành lang đi lại an toàn; đẩy mạnh hợp tác về giáo dục đào tạo, nông – ngư nghiệp, môi trường – biến đối khí hậu, hợp tác biển và đại dương, trong đó có thực thi pháp luật trên biển…

Thủ tướng cũng nhất trí với lãnh đạo các nước phối hợp chặt chẽ và ủng hộ nhau trên các diễn đàn quốc tế, trong đó có củng cố vai trò trung tâm của ASEAN cũng như tăng cường quan hệ gắn kết giữa ASEAN với Liên hợp quốc.

Về các vấn đề an ninh, chiến lược khu vực và quốc tế cùng quan tâm, Thủ tướng khẳng định lập trường nhất quán của Việt Nam trong vấn đề Biển Đông, nhấn mạnh tầm quan trọng của tuân thủ luật pháp quốc tế, trong đó UNCLOS 1982.

Cũng nhân dịp này, Thủ tướng đề nghị các nước tiếp tục tạo điều kiện hỗ trợ cộng đồng người Việt Nam sinh sống và làm ăn ở sở tại, đặc biệt là bảo đảm an toàn, phòng chống Covid-19, tạo điều kiện quá cảnh và tổ chức chuyến bay đưa người Việt Nam về nước trong bối cảnh tình hình dịch bệnh tại một số nước trong khu vực đang diễn biến phức tạp.

“Có thể nói kết quả các hoạt động song phương lần này tạo nền tảng vững chắc cho việc triển khai chính sách đối ngoại của ta với các đối tác quan trọng ngay từ đầu nhiệm kỳ của Chính phủ mới, đồng thời là khởi đầu tích cực, góp phần tạo dựng quan hệ hợp tác, hữu nghị và thân thiện giữa Thủ tướng với lãnh đạo các nước ASEAN”, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng nói.

***

Chuyến công tác của Thủ tướng Phạm Minh Chính đã kết thúc tốt đẹp, là sự tiếp nối và phát huy các kết quả đạt được trong năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam; khẳng định vai trò, vị trí và ưu tiên của Việt Nam là tăng cường đoàn kết, tương trợ giữa các quốc gia thành viên ASEAN, thúc đẩy vai trò trung tâm và vị thế của ASEAN trong giải quyết các thách thức nổi lên, qua đó làm nổi bật hình ảnh đất nước Việt Nam tiếp tục đổi mới, chủ động hội nhập quốc tế, là thành viên có trách nhiệm đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển trong khu vực và trên thế giới.

Bên cạnh đó, kết quả của các cuộc tiếp xúc song phương là cơ sở quan trọng cho việc làm sâu sắc hơn nữa quan hệ của Việt Nam với các nước láng giềng và trong khu vực. Các cuộc gặp đã được dư luận, báo chí các nước đánh giá cao.

Trang tin Fresh News của Campuchia đã đưa tin về cuộc gặp trực tiếp đầu tiên ngay sau Hội nghị các nhà lãnh đạo ASEAN giữa Thủ tướng Campuchia Samdech Techo Hun Sen và Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính, trong đó hai bên cùng bày tỏ hài lòng về sự phát triển quan hệ giữa hai nước dựa trên nguyên tắc tin cậy lẫn nhau.

Trong khi đó, báo Kompasiana của Indonesia nhận định chuyến thăm của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Indonesia là "một cột mốc trong lịch sử 66 năm hữu nghị giữa hai nước". Việt Nam cam kết thúc đẩy quan hệ đối tác chiến lược với Indonesia và sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với Jakarta trong các vấn đề khu vực và quốc tế.