Đó là nhận định của trang mạng Cogitasia, thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS). Theo phân tích của trang mạng này, với vị trí địa chiến lược quan trọng nằm giữa Trung Quốc và Ấn Độ, Đông Nam Á là một trong những khu vực giao thương mạnh mẽ nhất trên thế giới. Một khối ASEAN thống nhất sẽ đóng vai trò xây dựng hơn trong khu vực, khiến khối này có thể làm đối trọng với những áp lực từ bên ngoài.
Trong bối cảnh các hoạt động hiện đại hóa quân sự và xây dựng đảo nhân tạo ở Biển Đông làm gia tăng căng thẳng trong khu vực, Mỹ đang thúc đẩy một giải pháp choi những xung đột này thông qua các biện pháp pháp lý.
Đặc biệt ở thời điểm Tòa Trọng tài thường trực (PCA) chuẩn bị đưa ra phán quyết về vụ kiện của Philippines đối với yêu sách "đường 9 đoạn" của Trung Quốc trong vài tháng tới thì sự đồng thuận trong ASEAN là vô cùng cần thiết để củng cố các nguyên tắc của luật pháp quốc tế ở khu vực.
Nếu không có một ASEAN thống nhất ủng hộ phán quyết của PCA thì Trung Quốc sẽ vẫn có cơ hội để tiếp tục phớt lờ luật pháp quốc tế và gây áp lực đối với từng nước thành viên trong đàm phán song phương.
| Hội nghị cấp cao đặc biệt Mỹ - ASEAN tại Sunnylands (Mỹ) ngày 16/2. (Nguồn: Reuters) |
Về kinh tế, trong hai thập kỷ qua, trao đổi hàng hóa và dịch vụ của Mỹ với ASEAN đã tăng hơn hai lần, đưa ASEAN trở thành đối tác thương mại lớn thứ tư của Mỹ. Củng cố sự thống nhất trong ASEAN về các vấn đề kinh tế và thúc đẩy hội nhập khu vực là những việc làm rất có giá trị đối với các doanh nghiệp Mỹ đang tìm kiếm cơ hội làm ăn tại châu Á - Thái Bình Dương.
Là một thị trường gắn kết với khoảng trên 600 triệu dân, ASEAN hấp dẫn các doanh nghiệp Mỹ nhiều hơn so với 10 quốc gia riêng lẻ. Cộng đồng Kinh tế ASEAN (AEC) thịnh vượng sẽ tạo điều kiện cho các sản phẩm và cơ hội đầu tư của Mỹ.
Tất nhiên, Mỹ sẽ theo đuổi quan hệ chặt chẽ hơn với các đối tác đang sẵn sàng hợp tác hơn. Chẳng hạn, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là thỏa thuận thương mại cho phép Mỹ thúc đẩy hợp tác với các nền kinh tế trong ASEAN có khả năng, hoặc ít nhất đã sẵn sàng đáp ứng các tiêu chuẩn thương mại cao của thỏa thuận này - không nhằm phân biệt đối xử với 6 nước còn lại trong ASEAN không tham gia đàm phán.
Tại Hội nghị Cấp cao đặc biệt Mỹ - ASEAN ở Sunnylands hồi tháng Hai vừa qua, TPP không chiếm phần lớn trong chương trình nghị sự, bởi Mỹ tôn trọng đề nghị của ASEAN về việc cần tập trung vào những vấn đề có thể liên kết các quốc gia thành viên của Hiệp hội và các buổi thảo luận về kinh tế chủ yếu liên quan đến những sáng kiến đổi mới và hoạt động của doanh nghiệp.
Ngoài những sáng kiến như Kết nối Mỹ - ASEAN, Mỹ có thể khuyến khích các thành phần kinh tế tư nhân mở rộng đầu tư vào các nước ASEAN, thông qua việc chủ động đưa AEC tiếp cận với cộng đồng doanh nghiệp Mỹ. Bởi phần lớn nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đổ vào khu vực này đều tập trung vào những nền kinh tế phát triển.
AEC đang nỗ lực điều hòa các tiêu chuẩn và điều chỉnh các dòng hàng hóa, dịch vụ để thúc đẩy cơ hội thu hút FDI cho các nền kinh tế kém phát triển hơn. Thông qua hoạt động này, Mỹ cũng có thể hỗ trợ thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các nước ASEAN.
Về an ninh, Mỹ đã thúc đẩy các nỗ lực xây dựng năng lực hàng hải cho các quốc gia Đông Nam Á. Trong bối cảnh tình hình Biển Đông gia tăng căng thẳng, hầu hết hỗ trợ này nhằm trực tiếp vào Philippines, Malaysia, Indonesia và Việt Nam.
Tuy nhiên, Mỹ cũng duy trì can dự, phối hợp với các thành viên còn lại của khu vực vốn có tầm quan trọng chiến lược thấp hơn. Năm 2015, Lực lượng Mỹ tại Thái Bình Dương (PACOM) đã chủ trì hội thảo với các nước thành viên ASEAN về chia sẻ nhận thức liên quan đến vấn đề hàng hải. Kỳ hội thảo tiếp theo vào năm 2016 sẽ tiếp tục diễn ra với ý nghĩa quan trọng, khẳng định cam kết lâu dài của Mỹ đối với khu vực.
Cuối cùng, Mỹ có thể hỗ trợ nâng cao vai trò của Ban Thư ký ASEAN bằng cách nâng cao quyền lực cho Tổng Thư ký ASEAN thông qua thúc đẩy các hoạt động phối hợp, làm việc trực tiếp nhiều hơn. Một Ban Thư ký mạnh hơn sẽ thúc đẩy sự hội nhập khu vực tốt hơn cũng như củng cố tính thống nhất của ASEAN trong giải quyết các thách thức khu vực.