Mỹ ‘đau đầu’ trước bài toán tiêm chủng bắt buộc vaccine Covid-19

Người dân phản đối việc tiêm vaccine Covid-19 tại thủ phủ bang Texas, Mỹ. (Nguồn: Getty Images)

Đi trước về sau

Tại nước Mỹ, cảm giác chiến thắng đại dịch đã dần bị thay thế bằng nỗi sợ hãi. Số ca mắc mới Covid-19 giờ đây đã vượt qua kỷ lục trước đó của làn sóng lây nhiễm thứ hai hồi năm ngoái.

Theo thống kê, phần lớn số ca cần chăm sóc y tế đặc biệt và trở nặng hầu hết chưa tiêm vaccine Covid-19. Nguy hiểm hơn, một số bằng chứng về lây nhiễm “đột phá” giữa người đã tiêm đủ vaccine Covid-19 buộc Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh (CDC) Mỹ phải điều chỉnh lại hướng dẫn. Hiện tại, cơ quan này khuyến cáo mọi người tiếp tục đeo khẩu trang trong không gian công cộng.

Nghiêm trọng hơn cả, tốc độ phân phối vaccine Covid-19 cho người dân của Mỹ, sau thời gian dài dẫn đầu, đang chậm lại đáng kể, đứng dưới Liên minh châu Âu (EU), Anh, Israel về tỷ lệ dân số được tiêm chủng. Nguyên nhân chính của thực trạng này là tâm lý e ngại vaccine Covid-19.

Theo khảo sát gần đây của Washington Post-ABC, 29% người dân Mỹ cho biết nhiều khả năng sẽ không tiêm chủng, tăng 5% so với khảo sát tương tự hồi tháng Tư. Thậm chí, theo nhà xã hội Brooke Harrington, tại một số nơi, từ chối tiêm vaccine đã trở thành một “yêu cầu để có thể kết nối với cộng đồng xung quanh.”

Sự phản kháng mãnh liệt này, bất chấp nguồn vaccine dồi dào và các chính sách khuyến khích, hỗ trợ, khiến nhiều người cho rằng đã đến lúc chính phủ liên bang có những biện pháp mạnh tay hơn, thậm chí triển khai tiêm chủng bắt buộc toàn quốc nếu cần. Song liệu đây có là giải pháp?

“Chúng ta cần kiểm soát, không để virus phát triển. Số người chưa tiêm vaccine càng ít, xác suất dịch bệnh phát tán sẽ càng thấp.” - Ông Sergeui Abrignani, nhà dịch tễ học người Italy nhận định.

Biện pháp cứng rắn

Tại Mỹ, nhiều công ty tư nhân đã đón đầu xu hướng này, với Facebook, Google, Disney và Washington Post yêu cầu nhân viên tiêm chủng trước khi trở lại làm việc nơi công sở.

Ở châu Âu, một số quốc gia đã áp dụng các biện pháp cứng rắn hơn, đề xuất quy định yêu cầu người dân cung cấp bằng chứng về miễn dịch hoặc kháng thể để tham gia các hoạt động xã hội.

Pháp, Hy Lạp và Italy đang yêu cầu người dân cung cấp hộ chiếu vaccine mỗi khi tới nhà hàng, phòng tập, rạp chiếu phim hay những nơi đông người. Từ tháng Chín, Anh cũng yêu cầu người dân cung cấp chứng minh tình trạng sức khỏe và xác nhận tiêm chủng để có thể tham gia vào hộp đêm hay những địa điểm công cộng khác. Các quan chức nước này bày tỏ rằng họ muốn vận động người dân tự giác tiêm vaccine Covid-19, thay vì phải xử phạt trường hợp vi phạm.

Logic ở đây là số người tiêm vaccine Covid-19 càng lớn, khả năng dịch bệnh lây lan, gây thêm những ca mắc mới trở nặng hay dẫn đến sự xuất hiện của biến chủng mới sẽ càng thấp. Nhà miễn dịch học người Italy, ông Sergui Abrignani nhận định: “Chúng ta cần kiểm soát, không để virus phát triển. Số người chưa tiêm vaccine càng ít, xác suất dịch bệnh phát tán sẽ càng thấp.”

Một nữ y tá ở Brattleboro, Vermont tiêm chủng Covid-19 cho người dân (Ảnh: AP).

Lực cản mạnh mẽ

Tuy nhiên, triển vọng về các biện pháp tiêm chủng bắt buộc của nhiều chính phủ đang phải đối mặt với phản ứng mạnh mẽ của một bộ phận người dân.

Cuộc tuần hành phản đối hộ chiếu vaccine tại nước Pháp đã kéo dài tới tuần thứ ba. Đoàn người tại Paris thậm chí đã xô xát với cảnh sát. Tất cả chỉ vì đạo luật y tế mới được chính quyền Tổng thống Emmanuel Macron thông qua, yêu cầu người dân cung cấp giấy tờ tiêm chủng, xác nhận âm tính với SARS-CoV-2 hay đã hồi phục trước khi tới nhà hàng, không gian công cộng.

Phe chỉ trích gọi đây là một chính sách chuyên chế. Một chủ quán bar ở Marseille than phiền: “Chẳng nhẽ ông Macron không đọc những gì được khắc trên đồng xu của chúng ta sao? ‘Tự do, bình đẳng và bác ái’. Vậy tự do giờ ở đâu rồi?” Bên cạnh Pháp, tại Italy, nhiều chính trị gia và người nổi tiếng cũng lên tiếng chỉ trích sự “xâm phạm” đối với một đạo luật có nội dung tương tự.

“Chẳng nhẽ ông Macron không đọc những gì được khắc trên đồng xu của chúng ta sao? ‘Tự do, bình đẳng và bác ái’. Vậy tự do giờ ở đâu rồi?” - Một chủ quán bar ở Marseille phản đối chính sách tiêm chủng bắt buộc của Pháp.

Tại nước Mỹ, sự căng thẳng xung quanh thảo luận về tiêm vaccine Covid-19 khiến một số chính trị gia, nhà hoạt động đối lập với ông Biden gọi chính sách tiêm chủng bắt buộc với lao động liên bang là “chủ nghĩa chuyên chế”.

Một số thành viên đảng Cộng hòa còn so sánh áp lực của công chúng với người chưa tiêm vaccine Covid-19 giống như thành kiến về dân tộc Do Thái trong diệt chủng Holocaust.

Khi sự việc đi quá xa, Bảo tàng Tưởng niệm Auschwitz đã phải lên tiếng, chỉ trích cái gọi là “sự xuống cấp về mặt đạo đức và trí tuệ” trong các cuộc thảo luận ở phương Tây.

Tự do cá nhân hay ích kỷ mù quáng?

Sự thận trọng với vaccine đã bén rễ vào tư tưởng của một bộ phận người dân trên khắp thế giới. Nó xuất phát từ thái độ hoài nghi trước tiến bộ của khoa học hay chính sách của giới cầm quyền. Theo một số chuyên gia, trong không khí căng thẳng hiện nay, tiêm chủng bắt buộc có thể phản tác dụng.

Trong bài đăng trên The Post, học giả Taylor Dotson và Nicholas Tampio nhấn mạnh rằng: “Một nền dân chủ cần sử dụng những hành động dân chủ - thừa nhận những gì còn chưa biết, kiên trì tìm kiếm và không tỏ thái độ kỳ thị - ngay cả trong đối phó, giải quyết vấn đề nghiêm trọng và cấp bách như đại dịch này. Buộc người dân tiêm vaccine có thể khiến họ mất lòng tin ở chính phủ.”

Song mặt khác, một bộ phận đã tiêm phòng đang dần mất kiên nhẫn. Họ coi các cuộc biểu tình phản đối vaccine Covid-19 không phải nhằm bảo vệ tự do cá nhân và chỉ là sự ích kỷ mù quáng.

Viết trên Vox, ký giả German Lopez cho rằng: “Nếu phong trào chống tiêm phòng dẫn đến một đợt bùng phát Covid-19 khác và tồi tệ nhất, một biến thể mới đủ sức đánh bại các vaccine hiện nay, các biện pháp phòng dịch và hạn chế di chuyển sẽ còn cản trợ tự do cá nhân nhiều hơn”.

Một số chính trị gia đảng Cộng hòa cũng đã lên tiếng. Thống đốc Alabama Kay Ivey cho rằng: “Đã đến lúc nói về những người chưa tiêm chủng. Chính họ đang khiến chúng ta thất vọng.”