Nga - Việt Nam: Không lý gì mà không đẩy mạnh hợp tác

Bền chặt với thời gian

Chuyến thăm của Chủ tịch nước Việt Nam (VN) diễn ra trong bối cảnh tình hình LB Nga tiếp tục đà ổn định. Quá trình chuyển giao quyền lực tại Nga đầu năm 2008 diễn ra suôn sẻ, bảo đảm kế thừa đường lối đối nội và đối ngoại. Kinh tế Nga tiếp tục tăng trưởng cao, tình hình chính trị - xã hội, kinh tế vĩ mô ổn định.

Tại buổi hội đàm cấp cao, hai bên ghi nhận sự trùng hợp và gần gũi quan điểm trên các vấn đề quốc tế và khu vực, khẳng định tiếp tục hợp tác chặt chẽ, ủng hộ lẫn nhau trên các diễn đàn quốc tế. Tổng thống Medvedev khẳng định Nga đánh giá cao vai trò của VN tại Đông Nam Á và châu Á, coi phát triển quan hệ đối tác chiến lược với VN là ưu tiên trong chính sách của Nga. Còn Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết nhấn mạnh quan hệ đối tác chiến lược và hợp tác toàn diện với Nga là một ưu tiên trong chính sách đối ngoại của VN. Điều này một lần nữa khẳng định lại, việc thiết lập quan hệ đối tác chiến lược ngay trong chuyến thăm chính thức VN đầu tiên của Tổng thống Nga Putin là đúng đắn.

Cơ sở điều ước pháp lý mới cho quan hệ hợp tác song phương đã được tạo dựng khá đầy đủ. Từ năm 1991 đến 2007, đã có khoảng 50 văn kiện song phương được ký kết. Đặc biệt, hai nước đã thúc đẩy giải quyết dứt điểm thỏa đáng một số vấn đề tồn đọng trong quan hệ từ thời Liên Xô để lại, như xử lý nợ của VN, vấn đề Nga chấm dứt trước thời hạn việc sử dụng cảng Cam Ranh...

Quan hệ kinh tế thương mại mặc dù chưa tương xứng với tình thâm lịch sử hai quốc gia, nhưng cũng đã có những bước phát triển vượt bậc. Kim ngạch XNK từ chỗ chỉ trên 300 triệu USD giữa những năm 1990, đã lên tới hơn 1 tỉ USD năm 2007, năm 2008 dự kiến đạt 1,6 tỷ (trung bình tăng 15%/năm). Đây nhất định chỉ là những con số ban đầu. Hai bên nhất trí mở rộng hơn nữa hợp tác trong lĩnh vực này trên cơ sở lâu dài, phát huy thế mạnh và khả năng của mỗi nước, nhất là trong các lĩnh vực dầu khí, năng lượng, khai khoáng...

Trong lĩnh vực đầu tư, Nga hiện có 58 dự án FDI ở VN với tổng số vốn là 302,9 triệu USD, đứng thứ 23/81 các nước và vùng lãnh thổ đầu tư vào VN. Dầu khí, năng lượng vẫn là lĩnh vực hợp tác truyền thống và hiệu quả, đem lại nguồn thu lớn cho ngân sách hai nước. Tháng 9/2007, hai Bên đã ký Nghị định thư bổ sung Hiệp định về Xí nghiệp liên doanh “Vietsovpetro” năm 1991, cho phép Vietsovpetro mở rộng khu vực hoạt động sang Nga, các nước thứ ba và xí nghiệp liên doanh có thể được chuyển đổi hình thức sau năm 2010. Nga tiếp tục hợp tác tốt với VN trong việc hiện đại hóa và xây mới các công trình năng lượng tại VN. Tập đoàn GAZPROM của Nga cũng đang mở rộng hợp tác với PETROVIETNAM.

Hợp tác trong lĩnh vực kỹ thuật quân sự, an ninh quốc phòng tiếp tục được đẩy mạnh. Hai bên đang chuẩn bị hợp tác xây dựng một số trung tâm khu vực tại VN để bảo dưỡng kỹ thuật và cải tiến vũ khí trang bị của VN do các nước khu vực Liên Xô cũ trước đây và hiện nay sản xuất. Các cơ quan hữu quan của hai nước hợp tác trao đổi thông tin tình báo, chống khủng bố, chống ma tuý, hợp tác trao đổi kinh nghiệm phối hợp đấu tranh và trong các vấn đề nhạy cảm như nhân quyền, dân chủ...

Hợp tác khoa học, công nghệ, giáo dục - đào tạo, du lịch được tăng cường, hợp tác văn hoá được khôi phục. Các hoạt động giao lưu văn hóa giữa hai nước diễn ra sôi nổi, hợp tác trong lĩnh vực du lịch ngày càng phát triển...

Nga vẫn là một trong những nước góp phần đào tạo nguồn nhân lực của VN. Hàng năm Nga cấp cho ta hơn 250 suất học bổng đào tạo đại học và sau đại học. Ngoài ra, số lưu học sinh du học theo diện tự túc lên đến hơn 5.000 người.

Để tạo điều kiện cho các mặt hợp tác này, VN đã quyết định từ 1/1/2009 sẽ miễn thị thực nhập cảnh cho khách du lịch Nga vào VN trong vòng 15 ngày, trên cơ sở đơn phương không phân biệt mục đích nhập cảnh, trừ các trường hợp thuộc diện không được nhập cảnh VN theo Pháp lệnh về nhập cảnh, xuất cảnh, cư trú của người nước ngoài tại VN.

Tầm cao mới trong quan hệ?

Sau khi Liên Xô tan rã, phải “xoay trần” lo công việc của mình, Nga đã phần nào “lãng quên” người anh em VN xa xôi. Thời gian đó, VN không những tự đứng vững, mà còn liên tục tạo cho mình những cơ hội phát triển. Những khó khăn bất khả kháng, từng khiến quan hệ kinh tế hai nước sụt giảm đáng kể trong thời gian dài. Và giờ đây, hai nước đang xây dựng quan hệ mới trên cơ sở chắt lọc những gì tốt đẹp nhất đã từng gắn bó nhân dân hai nước trong gần 6 thập kỷ.

Tuy nhiên, ngay cả dầu khí, lĩnh vực mà Nga có thế mạnh, sự hợp tác cũng chưa được như mong muốn. Về kim ngạch thương mại hai chiều, dù năm 2007, con số này vượt qua mức 1 tỉ USD, nhưng còn rất khiêm tốn, hơn nữa việc trao đổi hàng hóa vẫn giới hạn trong danh mục cũ: Nga xuất sang VN dầu mỡ, kim loại đen; VN xuất sang Nga nông sản, quần áo, giày dép. Trắc trở nữa trong quan hệ làm ăn giữa hai bên là cơ chế thanh toán và thuế đánh vào hàng VN nhập khẩu. Bên cạnh đó, nhiều DN VN làm ăn với Nga theo lối gia đình, chưa có công ty lớn nào lấy Nga là thị trường trọng tâm...

Tuy nhiên, đã có tin mừng đầu tiên là hợp tác ngân hàng và đầu tư giữa Nga và VN đã có xu hướng mở rộng đáng kể. Đồng vốn VN bắt đầu được đưa đến Nga qua đường nhà nước.

Sự nhộn nhịp trở lại trong quan hệ Nga-Việt đang đem lại hy vọng lạc quan. Tình hình đang chuyển biến theo chiều hướng tích cực, mặc dù với tốc độ chậm. Nước Nga đã bước ra khỏi cuộc khủng hoảng kéo dài sau khi Liên Xô tan rã và hy vọng quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa VN và Nga sẽ có cơ hội mới để phát triển. Những giá trị tinh thần chung giữa hai nước vẫn còn đó, tâm thế và nguyện vọng hợp tác của hai dân tộc vẫn còn đó, tiềm năng hợp tác dồi dào, nên không có lý gì mà hai nước không đẩy mạnh hợp tác.

Thanh Trúc (từ Mátxcơva)