| Tổng thống Hàn Quốc Kim Dae Jung, Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Il và bà Lee Hee Ho (Bình Nhưỡng, 2000). |
Quan hệ liên Triều trải qua thời kỳ êm ấm nhờ chính sách "Ánh Dương" dưới thời Tổng thống Hàn Quốc Kim Dae Jung (1998-2003) và Roh Moo Hyun (2003-2008). Từ năm 2008, quan hệ chính trị giữa Seoul và Bình Nhưỡng gặp nhiều trở ngại nhưng điều đó không làm chùng lòng những người theo đuổi khát vọng thống nhất như bà Lee Hee Ho, phu nhân cố Tổng thống Kim Dae Jung, người sẽ có chuyến thăm nhiều kỳ vọng đến Triều Tiên từ 5-8/8/2015.
Miệt mài nỗ lực gắn kết
Tên tuổi của bà Lee Hee Ho không hề kém cạnh so với chồng. Khi còn ở Hàn Quốc hay lánh nạn sang Mỹ (1979-1985), ông Kim Dae Jung tham gia chính trị và chống chính quyền độc tài còn bà đấu tranh vì quyền phụ nữ và các vấn đề xã hội, nhiều năm là Tổng thư ký Hội đồng Phụ nữ Quốc gia.
Sau khi về nước năm 1985, bên cạnh vị trí Chủ tịch và Chủ tịch danh dự của nhiều tổ chức phi chính phủ như Friends of Love, Habitat for Humanity, Hiệp hội Ung thư Hàn Quốc, Ủy ban hỗ trợ của Hàn Quốc cho Viện Vắc-xin quốc tế…, bà chuyển sang xúc tiến tiến trình thống nhất hai miền Triều Tiên.
Năm 1994, hai ông bà thành lập Trung tâm Hòa bình Kim Dea Jung, tập trung xây dựng các mối quan hệ dân sự, cổ vũ thống nhất bán đảo Triều Tiên, tôn vinh nỗ lực đấu tranh vì hòa bình thế giới như Giải thưởng Điện ảnh Nobel Hòa bình Kim Dae Jung mà NSND Đặng Nhật Minh của Việt Nam từng được trao năm 2011.
Bà Lee Hee Ho hỗ trợ đắc lực cho chồng trong cách tiếp cận với Triều Tiên, là nhân chứng và cũng là người trực tiếp tham gia triển khai chính sách "Ánh Dương". Năm 2000, bà có mặt trong Hội nghị thượng đỉnh liên Triều đầu tiên tại Bình Nhưỡng.
Sau khi chồng qua đời năm 2009, bà tiếp quản vị trí Chủ tịch Trung tâm Hòa bình Kim Dae Jung và miệt mài gắn kết hai miền ngay cả khi đàm phán liên Triều bế tắc suốt bảy năm nay. Năm 2011, bà dẫn đầu một phái đoàn đến Bình Nhưỡng viếng Chủ tịch Kim Jong Il. Đó cũng là lần đầu tiên bà gặp Chủ tịch Kim Jong Un và chuyến đi năm nay cũng thực hiện theo lời mời của nhà lãnh đạo Triều Tiên trong thư phúc đáp việc bà gửi hoa viếng nhân ba năm ngày mất cố Chủ tịch Kim Jong Il (2014).
Seoul không làm ngơ
Cựu Đệ nhất phu nhân Lee Hee Ho được cho là gương mặt xứng đáng để Seoul gửi gắm các thông điệp ngoại giao. Chuyến đi không đơn thuần là hoạt động cá nhân mà diễn ra trong bối cảnh có nhiều dấu hiệu cho thấy Tổng thống Park Geun Hye có cách tiếp cận khác so với người tiền nhiệm Lee Myung Bak về vấn đề thống nhất hai miền. Hôm 15/6, Bình Nhưỡng tuyên bố sẵn sàng đàm phán trở lại.
Mới đây, Nhà Xanh (nơi ở và làm việc của Tổng thống Hàn Quốc) khuyến khích các nhóm dân sự tăng cường trao đổi liên Triều nếu điều đó mở ra các kênh hợp tác và giúp khôi phục thống nhất quốc gia. Các quan chức chính phủ đã tham gia phối hợp chuẩn bị cho chuyến đi quan trọng này dù chỉ là một hoạt động dân sự. Năm ngoái, Tổng thống Park Geun Hye từng lên tiếng ủng hộ và đích thân Thủ tướng Hwang Kyo Ahn đến nhà riêng của bà Lee Hee Ho để trao đổi về chuyến đi. Phát biểu về quyết định một lần nữa bước qua vĩ tuyến 38, bà Lee Hee Ho cho biết: "Tôi hy vọng chuyến thăm sẽ mở đường cho việc giảm bớt căng thẳng trong quan hệ Seoul - Bình Nhưỡng".
Giáo sư Yang Moo Jin (Đại học Nghiên cứu Triều Tiên, Seoul) cho rằng: "Nếu Tổng thống Park Geun Hye gửi một thông điệp tới Triều Tiên thông qua bà Lee và nếu bà gặp gỡ ông Kim Jong Un thì đây sẽ là một nền tảng quan trọng trong việc khôi phục mối quan hệ liên Triều".
93 tuổi nhưng cựu Đệ nhất phu nhân Hàn Quốc chưa bao giờ hết nhiệt huyết kết nối hai bên vĩ tuyến 38. Liệu Hàn Quốc và Triều Tiên có tận dụng được cơ hội này để tiếp cận một cách cẩn trọng, linh hoạt, nỗ lực cải thiện thực chất quan hệ hai miền?
Bà Lee Hee Ho là Tiến sĩ Xã hội học, công dân danh dự của thành phố Nashville (Tiểu bang Tennessee, Mỹ), Tiến sĩ danh dự nhiều trường đại học ở Mỹ như Northeastern, Washburn, Drew, Baptist.. và Đại học Thiên Tân (Trung Quốc), Đại học Aoyama Gakuin (Nhật Bản). Bà từng được trao nhiều giải thưởng quốc tế về hòa bình và nhân quyền. Hàm ý trong tên gọi chính sách "Ánh dương" bắt nguồn từ một câu chuyện ngụ ngôn: Mặt trời và gió thách nhau cởi áo khoác của con người. Gió càng ra sức thổi thật mạnh, con người càng giữ chặt chiếc áo của mình. Còn khi mặt trời chiếu tia nắng ấm áp, con người tự nguyện cởi áo để tận hưởng.
Nguyên Dũng (tổng hợp)