Sau hơn một năm thực thi, Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Vương quốc Anh và Bắc Ireland (UKVFTA) đã mang lại hiệu quả đối với doanh nghiệp Việt Nam khi kim ngạch xuất khẩu tăng trưởng đạt hai con số, bất chấp ảnh hưởng của dịch Covid-19.
UKVFTA đã đưa ra rất nhiều biện pháp để có thể khuyến khích phát triển thương mại song phương. Đặc biệt, thuế nhập khẩu Vương quốc Anh sẽ được xoá bỏ đến 99,2% trong vòng 6 năm, tạo thuận lợi lớn cho hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam.
| Đồ gỗ là một trong những mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam tại Anh. (Nguồn: TTXVN) |
Ngoài các ngành xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam như dệt may, da giày, thủy sản, đồ gỗ... phát huy được lợi thế, thì thông qua Hiệp định UKVFTA, Vương quốc Anh cũng dành cho Việt Nam hạn ngạch thuế quan bổ sung, được nhập khẩu miễn thuế đối với 14 mặt hàng. Qua đó, nhiều sản phẩm hàng hoá của Việt Nam đã tận dụng được lợi thế xuất khẩu vào Anh.
Tuy nhiên, dư địa xuất khẩu vào thị trường Anh trong UKVFTA được đánh giá còn rất lớn. Khi hàng Việt Nam mới chỉ chiếm chưa đến 1% trong nhu cầu nhập khẩu mỗi năm lên tới hơn 600 tỷ USD của thị trường Anh.
Một trong những nguyên nhân được cho là do nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa sẵn sàng xuất khẩu sang Anh vì lo ngại có nhiều rào cản, tiêu chuẩn cao. Do vậy, rất cần những biện pháp giúp doanh nghiệp Việt Nam sẵn sàng chuyển đổi, đáp ứng tiêu chuẩn và mạnh dạn thâm nhập vào thị trường này.
Vấn đề này đã được các chuyên gia trao đổi dưới những góc nhìn đa dạng tại Tọa đàm Thích ứng tiêu chuẩn của thị trường Anh, gia tăng xuất khẩu theo UKVFTA do Tạp chí Công Thương tổ chức ngày 13/12 tại Hà Nội.
Bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, có thể khẳng định UKVFTA đã mang lại kết quả rất tích cực cho quan hệ thương mại giữa Việt Nam với Vương quốc Anh và Bắc Ireland năm 2021 qua kim ngạch xuất khẩu tăng 23% so với lại năm 2020. Do đó, năm 2022 hy vọng Việt Nam sẽ đạt được một đỉnh mới trong kim ngạch xuất khẩu sang Anh.
Đặc biệt, UKVFTA là hiệp định tiếp nối Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam-EU (EVFTA) sau khi Anh với sự kiện Brexit tách ra khỏi EU. Vì vậy, Hiệp định UKVFTA có tới đến 99% các nội dunggiống như EVFTA nên cũng quen thuộc hơn với cả doanh nghiệp lẫn Chính phủ.
Theo khảo sát của VCCI, 18% doanh nghiệp cho biết đã tìm hiểu và biết được những cam kết của UKVFTA có liên quan đến hoạt động kinh doanh và có lợi thế đi trước trong khu vực châu Á.Ngoài ra, với doanh nghiệp trong kinh doanh với Anh cũng có một thuận tiện là phía đối tác Anh kinh doanh khá bài bản, chuyên nghiệp và chủ yếu là sử dụng tiếng Anh.
Tuy nhiên, kể từ khi Anh tách ra khỏi EU và thiết lập những cơ chế mới nên doanh nghiệp không phải lúc nào cũng nhận diện được đâu là những khác biệt để có thể tiếp tục hợp tác với thị trường Anh thay vì kinh doanh với thị trường Anh trong EU như trước đây.
Ngoài ra, so với các hiệp định khác, doanh nghiệp dường như vẫn chưa mặn mà nhiều với hiệp định UKVFTA. Việc này thể hiện qua khảo sát của VCCI cho thấy, 61% doanh nghiệp là chỉ nghe nói đến tên của hiệp định mà chưa từng thực sự đi tìm hiểu nội dung và lợi thế.
Chia sẻ thêm về hiệp định UKVFTA, ông Nguyễn Cảnh Cường, Tham tán Công sứ, Thương vụ Việt Nam tại Anh khẳng định, sự hiện diện của các sản phẩm Việt Nam trên thị trường Anh có sự tăng trưởng rất đáng kể nhờ Hiệp định UKVFTA. Cùng đó, chưa bao giờ thương hiệu Việt Nam và sản phẩm của Việt Nam được người Anh quan tâm như hiện nay.
Bởi theo ông Nguyễn Cảnh Cường, nếu không có Hiệp định UKVFTA, xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Anh thời gian qua sẽ còn giảm sút nhiều, giảm sút hơn mức 2019 rất nhiều. Hơn nữa, sự hiện diện của sản phẩm Việt Nam tại thị trường Anh tăng trưởng tùy theo nhóm hàng đều đạt từ 12-19%.
Ngoài ra, thương hiệu quốc gia Việt Nam và thành tích chống dịch Covid-19 cộng thêm việc nhanh chóng phục hồi hoạt động sản xuất tại Việt Nam sau dịch cũng tạo nên một hiệu ứng tốt với doanh nghiệp và người tiêu dùng Anh.
Bên cạnh đó, nếu như trước đây doanh nghiệp Anh quan tâm đến sản phẩm Việt Nam nhưng nay đã rất hứng thú hỏi chuyện và tìm cơ hội kinh doanh, nhập hàng hóa của Việt Nam để phân phối cho thị trường Anh.
Từ góc độ của Thương vụ, ông Nguyễn Cảnh Cường cho rằng doanh nghiệp Việt Nam phải nhanh chóng ghi dấu ấn với người tiêu dùng và doanh nghiệp Anh nhằm hướng tới chiến lược phát triển dài hạn.
Thương vụ luôn đồng hành với doanh nghiệp và sẵn sàng hỗ trợ cung cấp thông tin cũng như tư vấn cho từng doanh nghiệp cụ thể cho việc tiếp cận thị trường Anh.
Bà Tôn Nữ Thục Uyên - Phó Giám đốc, Văn phòng TBT Việt Nam, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng nhấn mạnh, doanh nghiệp cần phân biệt rõ đâu những quy định của EU và đâu là quy định riêng của Anh. Ngoài ra, Anh nỗ lực xây dựng và ban hành những quy định mới tránh chi phí thử nghiệm lại hoặc chứng nhận lại cho doanh nghiệp.
Trước năm 2021 Anh là thành viên của EU và các quy định của Anh liên quan đến TBT bao gồm tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, tức là những biện pháp bắt buộc áp dụng và thủ tục đánh giá sự phù hợp, tức là những quy định liên quan đến thử nghiệm, chứng nhận với sản phẩm, hàng hóa sẽ hài hòa theo quy định của EU.
Tuy nhiên sau năm 2021, Anh rời khỏi EU sẽ có những quy định mới của Anh sẽ được ban hành liên quan đến và cũng sẽ có những quy định mới của Anh ban hành liên quan đến TBT cho sản phẩm hàng hóa.
Mặc dù rời khỏi EU nhưng Anh vẫn là một trong những thành viên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và sẽ phải thực thi cam kết của Hiệp định TBT của WTO bao gồm tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và các thủ tục đánh giá sự phù hợp sẽ phải dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế.
Một số những khó khăn mà doanh nghiệp có thể sẽ gặp phải có thể là đáp ứng các quy định của EU, nhưng sẽ phải phân biệt rõ ra đâu là những quy định của EU và quy định riêng của Anh. Ngoài ra, rào cản ngôn ngữ cũng là một trở ngại lớn với doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam, nhất là các quy định về TBT.
| Xuất khẩu thủy sản sang Anh tăng khá nhờ UKVFTA. (Nguồn: TTXVN) |
Bà Lê Hằng - Giám đốc Truyền thông Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP) cho rằng, cần thông tin nhiều hơn những thay đổi của thị trường Anh và những quy định liên quan đến vấn đề phát triển bền vững ở Anh có thể sẽ cao hơn.
Câu chuyện về những rào cản về kỹ thuật, VSEP cũng không có được một khảo sát nào nhưng hầu như không có được những phản ánh từ phía doanh nghiệp liên quan đến chuyện là gặp những khó khăn trong những rào cản về kỹ thuật khi xuất khẩu sang thị trường này.
Mặt khác, những vấn đề mà liên quan đến như là an toàn thực phẩm hoặc quy định chung giống như với thị trường EU không phải là vấn đề lớn với cộng đồng doanh nghiệp tại thời điểm hiện nay.
Tuy nhiên, trong tương lai doanh nghiệp phải đối mặt với những quy định của Anh mà doanh nghiệp chưa được biết đến và có những quy định không phân biệt được điểm khác biệt với thị trường EU.
Bà Lê Hằng lo ngại sẽ có những thay đổi với cộng đồng doanh nghiệp liên quan đến phát triển bền vững ở Anh. Có thể điều kiện như EU hoặc sẽ quy định cao hơn là điều cần lưu ý trong thời gian tới.
Để gia tăng xuất khẩu sang thị trường Anh, ông Nguyễn Cảnh Cường lưu ý doanh nghiệp có thể tận dụng sự điều chỉnh trong chuỗi cung ứng về xuất khẩu và nhập khẩu của Vương quốc Anh. Cùng đó, xúc tiến, kết nối trực tiếp với khách hàng là biện pháp tiếp cận hiệu quả, không thể thay thế. Bên cạnh việc tham gia các hội chợ, doanh nghiệp có thể họp online và quảng bá sản phẩm trên các nền tảng thương mại điện tử.
Thương vụ cũng được Bộ Công Thương cấp ngân sách để tổ chức cho doanh nghiệp là tham gia các hội chợ và sẽ tìm những hội chợ phù hợp, đối tác phù hợp nhằm sự hiện diện của sản phẩm và thị phần của hàng hóa Việt Nam tại thị trường Anh.