Nơi ấy đã sinh ra một nhà văn

Đỗ Ngọc Việt Dũng sang Tiệp Khắc (nay là Cộng hòa Czech) từ năm 1971 và theo học ngành kỹ sư điện ở Prague. Vào những năm 1980, ông quay lại đất nước này lần thứ hai, theo học ngành ngôn ngữ và văn chương tại trường Tổng hợp Liberec.

Phải lòng văn học Tiệp

Khi được hỏi về lý do khiến một sinh viên du học chuyên ngành kỹ sư điện lại nảy sinh niềm đam mê với văn học nước sở tại, Đỗ Ngọc Việt Dũng nói rằng, tình yêu đó đến từ quá trình học tiếng Tiệp thông qua những bài hát, điệu ru hay những bài thơ của các tác giả người Czech và Slovakia. Đặc biệt, các tác phẩm văn học tại đây luôn hướng tới sự thân thiện, hòa nhập với một cách nhìn sâu sắc, hóm hỉnh, nhẹ nhàng về mọi vấn đề trong cuộc sống, xã hội khiến ông cảm thấy rất thích thú.

Ngay từ năm 1974-1975, Đỗ Ngọc Việt Dũng đã dịch những bài thơ đầu tiên. Trong quá trình học tập, tình yêu với văn học Tiệp Khắc ngày càng lớn lên và ông rất chăm đọc báo để chọn dịch những bài thơ mình yêu thích. Sau này, ông vẫn tiếp tục sưu tầm và dịch các tác phẩm thơ hay của các tác giả khác nhau, từ các nhà thơ nổi tiếng đoạt giải Nobel cho tới các tác giả khuyết danh nhằm thỏa mãn đam mê của mình.

Xuất phát điểm không phải là dịch giả chuyên nghiệp, nhưng ông đã gặt hái được những thành quả đáng trân trọng trong lĩnh vực văn học. Ông viết khá nhiều, tiêu biểu là truyện ký “Ba cuộc đời - Chuyện Tây Ta” ra mắt vào 2012 được nhiều người đánh giá cao. Năm 2014, ông đã xuất bản “Tuyển tập thơ Czech và Slovakia” dày 311 trang, bao gồm bản dịch hơn 150 bài thơ tiêu biểu từ tiếng Czech và Slovakia sang tiếng Việt.

Các tác phẩm của Đỗ Ngọc Việt Dũng thường đề cao tính nhân văn, cộng đồng, quảng bá lịch sử, văn học, đất nước, con người Tiệp Khắc và cung cấp nhiều kiến thức cho bà con người Việt đang làm ăn sinh sống trên đất bạn. Tác phẩm của ông cũng thu hút độc giả ở cách sử dụng ngôn từ mộc mạc, dễ hiểu, đầy hình ảnh với lối dẫn dắt kể chuyện tự nhiên, lôi cuốn. Nhiều độc giả lớn tuổi có thể tìm lại chính mình thời còn là du học sinh tại Tiệp Khắc với nhiều kỷ niệm khó quên. 

Czech - ngôi nhà thứ hai

Theo Đỗ Ngọc Việt Dũng, yếu tố quan trọng tạo nên sự gần gũi giữa Czech với Việt Nam là sự tương đồng của hai nền văn học, lịch sử và tính cách vui vẻ, hài hước, chân tình của con người. Người Czech cũng giống người Việt rất yêu âm nhạc, thơ ca, tôn trọng tự do, bình đẳng. Đặc biệt, dân tộc Czech tuy bé nhỏ nhưng có nhiều nhân tài kiệt xuất trên thế giới trong mọi lĩnh vực: Vua Karel IV., anh hùng dân tộc Jan Hus, nhà soạn nhạc Antonín Dvorak, các nhà văn, nhà thơ Karel Hynek Macha, Bozena Nemcova, Jaroslav Seifert...

Tác giả có bút danh Do.Honza chia sẻ, khoảng 15 năm trở lại đây, ông đã tập trung toàn bộ thời gian cho việc viết tiểu thuyết với mong muốn lưu lại những sự kiện lịch sử của cộng đồng người Việt, dịch các cuốn sách Czech sang tiếng Việt và cùng bạn bè Việt - Czech thành lập nhóm dịch thuật song ngữ văn học của cả hai dân tộc.

Được sự giúp đỡ nhiệt tình của phu nhân Đại sứ Czech tại Việt Nam Renata Greplová và các nhà văn, giảng viên đại học tại Prague, nhóm của ông đã lên kế hoạch cho năm 2017-2018 với nhiều chương trình văn học, nghệ thuật, điện ảnh, triển lãm tranh..., tổ chức các chuyến du lịch hành hương về Czech và hỗ trợ các bạn Czech sang thăm Việt Nam.

Hiện nhóm đang hoàn tất ba cuốn tiểu thuyết giả tưởng của nhà văn Vlastimil Podracký, xuất bản hai cuốn sách giới thiệu lịch sử âm nhạc và thể thao, du lịch Czech, xây dựng một bộ phim về đề tài người Việt-Czech trong quá khứ và hiện tại, lập dự án dịch truyện đề tài thiếu nhi sang cả hai thứ tiếng... Riêng ông vừa dịch xong hai cuốn sách về đương kim Tổng thống Czech Milos Zeman.

Nói về tình cảm dành cho đất nước Czech, Đỗ Ngọc Việt Dũng tâm sự: “Czech luôn đặc biệt trong trái tim mỗi người Việt Nam đã  và đang sống, học tập, lao động tại đó với biết bao kỷ niệm vui buồn, thương nhớ. Chúng tôi lớn lên, trưởng thành, hiểu biết và được hòa mình vào thế giới văn minh của nhân loại thông qua cánh cửa rộng mở này. Nhân dân Czech luôn ưu ái, cưu mang và chia sẻ cùng chúng tôi mọi vui buồn cuộc sống, tạo điều kiện cho người Czech gốc Việt trở thành một bộ phận không tách rời của dân tộc Czech. Điều xảy ra duy nhất đối với người Việt trên toàn thế giới.”

Bởi vậy, dù đã trở về Việt Nam sinh sống, ông vẫn coi Czech là ngôi nhà thứ hai để có thể thường xuyên qua lại với hành trang mang theo là các tác phẩm dịch thuật và các cuốn tiểu thuyết. Là một trong bốn người Việt Nam trở thành hội viên Hội Văn học Czech, các tác phẩm của ông đã và đang góp phần vun đắp cho tình hữu nghị và sự gắn bó giữa hai nền văn hóa.