| Nhà trẻ mẫu giáo ở Làng Hữu nghị Cây Hòa bình, thành phố Đông Hà (Quảng Trị). |
Ngay sau khi Việt Nam và Hoa Kỳ bình thường hóa quan hệ ngoại giao năm 1995, bà Jerilyn Brusseau cùng chồng là ông Danaan Parry và mẹ là bà Rae Cheney, sống tại thành phố Seattle, Washington, đã sáng lập nên PeaceTrees Vietnam. Tôn chỉ của tổ chức này là góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh ở một đất nước vẫn đang phải gánh chịu những hậu quả hết sức nặng nề dù chiến tranh đã kết thúc 20 năm.
Trong cuộc chiến tranh đó, phi công lái trực thăng Dan Cheney, em trai của Jerilyn, đã thiệt mạng trong khi đang cố gắng cứu một đồng đội. Trải qua nỗi đau mất người thân, họ thấu hiểu mất mát mà người Việt Nam phải chịu đựng vì cuộc chiến tranh này.
Bà Jerilyn và chồng nhanh chóng nhận ra Quảng Trị là một trong những địa phương chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của chiến tranh, là nơi bị ô nhiễm nặng về bom mìn, là mảnh đất nghèo khó thực sự cần giúp đỡ...
Vì an toàn cuộc sống
Hoạt động đầu tiên của PeaceTrees là giải quyết tình hình ô nhiễm bom mìn. Lượng bom đạn dội xuống địa phương này trong thời gian chiến tranh nhiều hơn lượng bom đạn được sử dụng ở châu Âu trong Thế chiến II: khoảng 7 tấn/người. Khoảng 10% số bom đạn này không phát nổ ngay lúc đó và đến nay, phần lớn vẫn có khả năng sát thương cao.
Kể từ khi chiến tranh kết thúc, Quảng Trị có hơn 8.000 người chết và bị thương do tai nạn bom mìn. Dự án Đội rà phá bom mìn của PeaceTrees đã làm sạch đất đai và cho hủy nổ tại chỗ hoặc tại bãi hủy nổ riêng biệt. Đội gồm những người Việt được đào tạo bài bản và chuyên nghiệp. Dự án có sự phối hợp chặt chẽ với Sở Ngoại vụ Quảng Trị và được Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tài trợ kinh phí.
Cho đến nay, PeaceTrees đã xử lý hơn 84.400 vật liệu nổ các loại và vẫn tiếp tục công việc để đảm bảo cuộc sống an toàn cho người dân.
Năm 2014, Dự án rà phá bom mìn của PeaceTrees tại xã Ba Lòng, huyện Đakrông đã hoàn thành. Nằm hai bên bờ sông Thạch Hãn, hàng năm, các thôn thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề của lũ lụt, nhiều người bị mất nhà cửa. Nhờ nguồn kinh phí vận động từ cá nhân và Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, PeaceTrees đã làm sạch bom mìn cho khu vực tái định cư đầu tiên và đất có thể canh tác.
Với đóng góp của địa phương, PeaceTrees đã xây dựng một nhà sinh hoạt cộng đồng. Ngày 30/10/2014, 50 hộ dân được bàn giao nhà và đến 19/1/2015, gần 23 ngôi nhà đã được xây dựng xong.
Các nạn nhân do bom mìn, vật liệu nổ được PeaceTrees hỗ trợ một phần về chăm sóc y tế, thuốc men, học bổng và trang trải chi phí mai táng nếu nạn nhân không may tử vong. Một số nạn nhân còn được PeaceTrees đưa sang Hoa Kỳ để người dân Hoa Kỳ hiểu hơn những gì đang diễn ra ở Việt Nam.
Đơn cử trường hợp của em Hồ Văn Lai, bị tai nạn năm 11 tuổi, mất đi chân phải, bàn chân trái, cánh tay phải, hai ngón tay trái và mắt phải, còn mắt trái đã giảm thị lực. Nhờ sự giúp đỡ của PeaceTrees, bằng ý chí và nghị lực của bản thân, hiện Lai đang là sinh viên khoa Kinh tế, Đại học Bách khoa Đà Nẵng.
Hỗ trợ phát triển cộng đồng
Năm 2002, PeaceTrees hoàn thành Dự án Làng Hữu nghị Cây Hòa bình, với 100 ngôi nhà cùng một nhà mẫu giáo và Nhà sinh hoạt Cộng đồng dành tặng các gia đình là nạn nhân bom mìn và hộ nghèo tại Đông Hà. Đến nay, PeaceTrees đã tài trợ xây dựng tám nhà mẫu giáo tại Quảng Trị, phần lớn ở khu vực dân tộc thiểu số. Nhiều khu vực được PeaceTrees hỗ trợ bữa ăn nhằm giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng.
Gần đây nhất, nhà trẻ Hoa Hướng Dương do nhà hảo tâm ở Seattle, bang Washington tài trợ, đã được xây dựng và đi vào hoạt động tại khóm 6, thị trấn Khe Sanh - nơi có đông bà con dân tộc thiểu số sinh sống. Một nhà trẻ khác đang được xây dựng tại thôn Xi Núc, xã Tân Long do những người Mỹ từng là phi công trong chiến tranh tài trợ.
Hợp tác với Hội liên hiệp phụ nữ tỉnh Quảng Trị, PeaceTrees đã xây được 12 thư viện, chủ yếu là ở khu vực dân tộc thiểu số. Thư viện không chỉ là nơi đọc sách của người dân mà còn là điểm hội họp của Hội phụ nữ các thôn, bản hay nơi tạm trú của chị em là nạn nhân của bạo hành gia đình.
Ngoài ra, PeaceTrees còn thực hiện các chương trình giáo dục về nguy cơ bom mìn, tín dụng nhỏ, trồng cây, giao lưu nhân dân và phòng thực hành tin học. Các em nhỏ được học cách tránh bị tổn thương do vật liệu nổ gây ra thông qua các hoạt động như cắm trại, thi vẽ tranh, biểu diễn nghệ thuật và thi hùng biện về sự nguy hiểm của bom mìn và vật liệu nổ. Chương trình tín dụng nhỏ hỗ trợ người nghèo vay tiền với lãi suất thấp để kinh doanh và nuôi lợn.
PeaceTrees cũng thường xuyên tổ chức các hoạt động đưa sinh viên đại học, cựu chiến binh, học sinh trung học và những người về hưu từ Mỹ sang giao lưu với người dân Quảng Trị, tham gia trồng cây, tặng quần áo và lương thực cho người nghèo...
Sau 20 năm hoạt động tại Việt Nam, PeaceTrees tự hào về những thành quả đã đạt được, đồng thời luôn ý thức phải đóng góp nhiều hơn nữa trong thời gian tới.
Ông Lê Quang, Giám đốc đại diện của PeaceTrees tại Việt Nam khẳng định: "Tất cả chúng tôi hiểu rằng trước mắt còn bộn bề công việc phải làm. Nhưng chúng tôi tin tưởng với sự quan tâm và hỗ trợ tích cực của các cơ quan, đối tác và các tổ chức phi chính phủ khác như MAG, NPA, Dự án RENEW, chúng tôi sẽ thực hiện tốt công việc của mình. Các thế hệ mai sau sẽ không còn gánh chịu bất cứ tổn thương nào do chiến tranh nữa".
Robert Stokes JR. *
* Làm việc cho PeaceTrees Vietnam trong tám năm và đảm nhận một số vị trí như Quyền Giám đốc Điều hành, Giám đốc Đối ngoại.