Quản trị trí tuệ nhân tạo: Kinh nghiệm thực tiễn từ khu vực và thế giới

Phát biểu khai mạc, TS. Nguyễn Việt Lâm, chuyên viên cao cấp, Văn phòng Bộ Ngoại giao cho rằng, thế giới đang đứng trước ngưỡng cửa của thời kỳ trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển mạnh mẽ và công nghệ này có nhiều tiềm năng trong cách mạng hóa một số ngành công nghiệp, tăng cường tính hiệu quả, giải quyết một số vấn đề khu vực và toàn cầu. Bên cạnh các cơ hội lớn, AI cũng mang lại nhiều thách thức liên quan đến địa chính trị, xã hội, kinh tế và đạo đức.

Cho rằng đây không phải vấn đề riêng của từng quốc gia, mà cần sự nỗ lực chung của các giới, các chính trị gia, nhà quản lý và doanh nghiệp, ông Nguyễn Việt Lâm kỳ vọng tọa đàm sẽ đề xuất phương hướng giải quyết những vấn đề nêu trên.

Tọa đàm cũng hướng tới mục tiêu chia sẻ kinh nghiệm, nghiên cứu một số bài học thành công và xác định những thông lệ tốt nhất để sử dụng AI trong bối cảnh đặc thù của khu vực Đông Nam Á.

Phiên thứ nhất về “Thực trạng phát triển và quản trị AI trên toàn cầu, bài học kinh nghiệm của châu Âu”, đồng chủ trì là TS. Nguyễn Việt Lâm và ông Kevin, đại diện DCAF. Tại phiên này, theo TS. Dawn Lui thuộc DCAF, AI là hệ thống máy đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu lớn, khi có nhiều kết quả đầu vào thì sẽ có kết quả đầu ra khác nhau. Ở đây không chỉ đề cập chính phủ nói riêng, mà về quản trị nói chung, về cơ cấu, cơ chế, tổ chức và cả những quy định, khuôn khổ pháp lý liên quan tới AI.

Trong khi đó, bà Sarah Wiedemar thuộc Viện Kỹ thuật liên bang Zurich (ETH Zurich) của Thụy Sỹ cung cấp 2 mô hình quản trị AI điển hình tại châu Âu là Đạo luật AI của Liên minh châu Âu (EU) và khung quản lý quy định AI của Vương quốc Anh.

Đạo luật AI của EU là khung quản lý ở cấp siêu quốc gia, nhằm đảm bảo hệ thống AI an toàn và minh bạch, cũng như nâng cao đầu tư vào lĩnh vực quản trị AI. Khác với EU, Anh có cách tiếp cận nhẹ nhàng hơn, khuyến khích đổi mới trong phát triển AI, đồng thời sử dụng khung luật pháp có sẵn để áp dụng tùy từng bối cảnh.

Phiên thứ hai về “Thực trạng, cơ hội và thách thức trong quản trị AI tại Việt Nam và Đông Nam Á", chủ trì là TS. Nguyễn Việt Lâm. Ông Benjamin Chua, đại diện Bộ phát triển thông tin truyền thông (IMDA) Singapore, đã chia sẻ, đánh giá toàn diện về tài liệu Hướng dẫn của ASEAN về quản trị AI và đạo đức. Đại biểu này nhấn mạnh còn nhiều điều phía trước để ASEAN hợp tác và tiến tới xây dựng khung tiêu chuẩn của ASEAN về quản trị AI; đồng thời chia sẻ kinh nghiệm, sáng kiến của Singapore đối với quản trị AI, trong đó gồm đề xuất xây dựng bộ chỉ số đánh giá về quản trị AI cho các nước ASEAN.

Bên cạnh đó, TS. Nguyễn Đức Thủy, Viện Công nghiệp phần mềm & nội dung số, Bộ Thông tin và Truyền thông chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về quản lý sản phẩm AI tại châu Âu, ASEAN và Hàn Quốc, đồng thời khẳng định AI là xu thế phát triển tất yếu, có tác động to lớn, toàn diện về cả mặt tích cực lẫn tiêu cực với đời sống xã hội.

Trên khía cạnh quản trị AI, Việt Nam chưa có những hướng dẫn, quy định của cơ quan chức năng nhà nước về lĩnh vực sử dụng dữ liệu trong các hệ thống, sản phẩm, dịch vụ AI trong nước; chưa có những công bố mang tính chuyên môn về kỹ thuật; chưa lường trước các rủi ro của AI trong những ứng dụng cụ thể.

Do đó, TS. Nguyễn Đức Thủy cho rằng, quản lý AI phải giải quyết hài hòa giữa thúc đẩy phát triển, ứng dụng AI để phát huy mặt tích cực, đồng thời hạn chế rủi ro, tận dụng lợi thế nhân lực trong nước.

Theo ông Hà Trung Hiếu, Công ty Cổ phần Nghiên cứu và Ứng dụng Trí tuệ nhân tạo VinAI, dù xuất phát từ nước đang phát triển, VinAI vẫn có thể lọt top 20 công ty có phòng thí nghiệm phát triển AI lớn nhất thế giới. VinAI thành lập năm 2019, trước khi có ChatGPT và các sản phẩm AI phổ biến ra đời và để đạt được tầm nhìn của mình, VinAI cần có nhân lực tương ứng. Do đó công ty đã tuyển sinh viên tiềm năng từ các trường đại học Việt Nam, cho phép họ tham gia chương trình nghiên cứu AI.

Về công nghệ AI tạo sinh, đại diện VinAI nhấn mạnh các thách thức hiện nay như việc sử dụng sai AI mục đích đi kèm với lòng tin AI, chi phí và hiệu quả đầu tư phát triển AI. Về đề xuất chính sách, ông Hiếu nhấn mạnh 5 kiến nghị gồm: cần có chính sách đặc biệt phát triển VinAI, nuôi dưỡng và phát triển nhân tài, đầu tư phát triển cộng đồng AI, ưu tiên sử dụng sản phẩm AI Made in Vietnam và xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao.

Trả lời phỏng vấn phóng viên Báo TG&VN, TS. Nguyễn Đức Thủy cho hay, Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế số ASEAN lần thứ 4 đã họp tại Singapore (tháng 2/2024) và thông qua quyết định ban hành khung quản trị AI mang tính đạo đức và tin cậy, đây là cơ sở pháp lý để thực hiện chung trong khu vực và các nước có thể ban hành quy định cụ thể để thực hiện theo khuôn khổ này.

Với Việt Nam, các cơ quan chức năng đang có những chủ trương xây dựng khung quản trị AI và tiêu chuẩn AI trong thời gian tới, cũng như xem xét để ban hành thành văn bản quy phạm pháp luật.

Phát biểu bế mạc, Chủ trì Tọa đàm cảm ơn sự quan tâm, ủng hộ và tham gia tích cực của các đại biểu tham gia trực tiếp và trực tuyến. Ban tổ chức hy vọng các ý kiến trao đổi thẳng thắn và các đề xuất mang tính thực tiễn cao tại tọa đàm sẽ góp phần nâng cao nhận thức về AI trong cộng đồng học thuật, hoạch định chính sách tại Việt Nam và quốc tế.