Quan hệ ngoại giao Việt Nam - Brazil: 22 năm & triển vọng

Hai bên đã trao đổi nhiều cấp cao và cấp bộ trưởng như các chuyến thăm Brazil của Chủ tịch nước Lê Đức Anh (10/1995), Chủ tịch nước Trần Đức Lương (11/2004), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An (3/2006), Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh (7/2007), Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Gia Khiêm (11/2008), Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn (12/2009). Gần đây nhất là chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Brazil Lula Da Silva (tháng 7/2008)... Kết quả các chuyến thăm này đã nâng quan hệ giữa hai nước lên tầm cao mới, trong đó đáng chú ý nhất là trong Tuyên bố chung nhân dịp kết thúc chuyến thăm Brazil của Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, hai nước đã cam kết thiết lập mối quan hệ đối tác toàn diện, bình đẳng cùng có lợi.

Vào năm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao 1989, tổng kim ngạch thương mại mới chỉ đạt 16 triệu USD và tăng dần lên đạt 59,11 triệu USD năm 2004, đến năm 2010 đạt 932 triệu USD. Riêng Quý I/2011 đạt 287, 5 triệu USD tăng 157% so với cùng kỳ năm 2010, trong đó Việt Nam xuất siêu 21,442 triệu USD. Dự kiến năm 2011, tổng kim ngạch buôn bán giữa hai nước sẽ đạt 1 tỷ USD như mục tiêu mà lãnh đạo cấp cao hai bên đã đề ra.

Đáng chú ý là gần đây, Brazil đã đưa Việt Nam ra khỏi danh sách điều tra chống bán phá giá giày, thông qua danh sách 74 doanh nghiệp Việt Nam đủ tiêu chuẩn xuất khẩu hàng thuỷ sản sang thị trường Brazil và hiện Việt Nam là nước xuất khẩu thuỷ sản đứng thứ 6 vào nước này.

Hai nước cũng đã trao đổi về khả năng hợp tác trên một số lĩnh vực như sản xuất và sử dụng cồn etanol, sản xuất thép, chế tạo máy, nông nghiệp. Tuy nhiên, quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại còn ở mức thấp, chưa tương xứng với tiềm năng của hai nước chủ yếu là do khoảng cách địa lý xa xôi, thiếu thông tin…

Ngoài quan hệ song phương, hai nước còn tăng cường hợp tác, hỗ trợ nhau trong các khuôn khổ đa phương như Phong trào không liên kết, LHQ. Brazil đã sớm ủng hộ Việt Nam gia nhập WTO, làm Ủy viên không thường trực HĐBA LHQ khoá 2008-2009 và đang xem xét tích cực công nhận quy chế thị trường đầy đủ cho Việt Nam. Việt Nam ủng hộ Brazil làm uỷ viên không thường trực HĐBA LHQ khoá 2010-2011 và Ủy viên thường trực HĐBA LHHQ khi Hội đồng này được mở rộng.

Một nét nổi bật là quan hệ hữu nghị giữa nhân dân hai nước cũng trên đà phát triển. Tuy ở đối diện nhau ở Đông Tây bán cầu, nhưng người dân hai nước có nhiều đặc tính tương đồng như sự chân tình, lòng mến khách, thắm tình hữu nghị và cởi mở. Nhân dân Brazil khâm phục những thành tựu của nhân dân Việt Nam trong công cuộc đấu tranh giành độc lập và thống nhất đất nước cũng như trong sự nghiệp đổi mới hiện nay. Đáp lại, nhân dân Việt Nam khâm phục về sự trỗi dậy của nền kinh tế và vai trò ngày càng cao của Brazil trong khu vực và trên thế giới, đặc biệt là việc Brazil thuộc Nhóm nước BRICS (gồm Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi). Người dân Việt Nam rất ngưỡng mộ nền bóng đá Brazil, đã tham dự tất cả kỳ World Cup với 5 lần vô định thế giới.

Người dân Việt Nam còn biết đến Brazil là quê hương của lễ hội Carnaval nổi tiếng với những trang phục muôn màu lộng lẫy và những điệu nhảy samba sôi động. Nhân dân Việt Nam cũng rất cảm động về sự ủng hộ của Brazil tại Hội nghị lần thứ 34 của Ủy ban Di sản Thế giới thuộc UNESCO Brazil chủ trì tại Brasilia tháng 8/2010, bởi chính sự giúp đỡ này của nước chủ nhà đã góp phần đưa Trung tâm Hoàng thành Thăng Long được Hội nghị phê duyệt là di sản thế giới. Ngày 4/6/2010, Hội Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam - Brazil đã được thành lập và hoạt động ngày càng hiệu quả.

Nhìn về triển vọng trong vài thập kỷ tới, hai nước tin tưởng chắc chắn rằng mối quan hệ này sẽ ngày càng phát triển tốt đẹp. Điều này dựa trên ba nhân tố: thứ nhất là hai nước đã thiết lập và đang triển khai quan hệ theo khuôn khổ đối tác toàn diện, bình đẳng cùng có lợi, phù hợp với chính sách hướng về châu Á, trong đó có Việt Nam, của Brazil cũng như chính sách đối ngoại đa dạng hóa, đa phương hóa, ngày càng coi trọng quan hệ với các nước châu Mỹ Latinh, trong đó có Brazil, của Việt Nam; thứ hai là hai nước còn nhiều cơ hội và tiềm năng hợp tác, bổ sung, hỗ trợ và tận dụng thế mạnh của nhau cùng phát triển; và thứ ba là hai nước đã ký nhiều hiệp định, thỏa thuận hợp tác tạo cơ sở pháp lý và điều kiện thuận lợi cho sự phát triển hợp tác cùng có lợi trên nhiều lĩnh vực, nhất là kinh tế, thương mại, đầu tư.

Nguyễn Thạc DĩnhNguyên Đại sứ Việt Nam tại Brazil Phó Chủ tịch Hội Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam - Brazil